«اعتماد ملی»؛ از واگرایی تا حضور در سازوکار جمعی اصلاح‌طلبان
تهران - ایرنا - تاسیس حزب اعتماد ملی نتیجه نارضایتی رئیس اسبق مجلس از اصلاح‌طلبان و «مجمع روحانیون مبارز» است. این منشاء شکل‌گیری باعث‌شده اعتماد ملی‌ها در بسیاری مقاطع دید انتقادی به تصمیمات جمعی اصلاح‌طلبان داشته‌باشند.
انتخابات ریاست‌جمهوری دوره نهم که در سال 1384 برگزار شد برای حجت الاسلام و المسلمین «مهدی کروبی» یک نقطه عطف بود. عدم حمایت مجمع روحانیون مبارز از دبیرکل خود در انتخابات باعث شد کروبی راه خود را از یاران قدیمی جدا کرده و حزب اعتماد ملی را تاسیس کند. کروبی علاوه بر تاسیس حزب اعتماد ملی، از دبیرکلی مجمع روحانیون مبارز هم استعفاء داد. بعد از اتفاقات سال 88 و برخورد با مهدی کروبی، «رسول منتجب نیا» به عنوان قائم مقام او، مسئولیت اداره حزب را بر عهده گرفت. در آخرین تحول هم پس از برگزاری کنگره این حزب در تاریخ 6 مهر 1397 و انتخاب شورای مرکزی جدید، «الیاس حضرتی» به عنوان قائم مقام دبیر کل انتخاب شد.
اعتماد ملی و ویژگی‌های رفتار سیاسی
مهدی کروبی به عنوان یکی از اعضای شاخص مجمع روحانیون مبارز، بارها نارضایتی خود را از رئیس دولت اصلاحات و دیگر احزاب اصلاح‌طلب عنوان کرده‌است. کروبی معتقد است که در مقاطع و انتخابات مختلف، اصلاح‌طلبان دیگران را به او ترجیح داده‌اند. اما انتخابات 84 برای کروبی از آن رو گران آمد که با وجود دبیرکلی مجمع روحانیون مبارز، این تشکل اثرگذار جریان اصلاح‌طلب حاضر به حمایت رسمی از او نشد. سهم زیاد برخی احزاب از ائتلاف‌ها و یکه‌تازی آنان در تصمیم‌گیری‌های جریان اصلاحات از دیگر نقدهای وارده مهدی کروبی و همفکران او بر جریان اصلاحات بود که باعث شد حزب اعتماد ملی تاسیس شود. هیات موسس اعتماد ملی 14 نفرند که شامل افرادی چون «مهدی کروبی»، «جواد اطاعت»، «غلامرضا اسلامی بیگدلی»، «سیدابراهیم امینی»، «رضا حجتی»، «الیاس حضرتی»، «محمدجواد حق شناس»، «اسماعیل گرامی مقدم» و «رسول منتجب نیا» می‌شود. در بخشی از اساسنامه این حزب آمده است: حزب اعتماد ملی و اعضای آن اعلام می‌دارند به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران التزام علمی دارند؛ برنامه‌هایی که به موجب این اساسنامه نیاز به کسب مجوزهای قانونی از سایر سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها داشته باشد وفق قوانین جاری به اجراء درخواهد آمد.
در مورد هدف حزب اعتماد ملی هم در اساسنامه تصریح شده است: فعالیت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به منظور سرعت بخشیدن به توسعه پایدار ملی، بسط عدالت و آزادی در نظام جمهوری اسلامی ایران و ارتقاء رفاه عمومی بر مبنای مرامنامه حزب در چارچوب این اساسنامه و قانون احزاب از اهداف اصلی تاسیس حزب اعتماد ملی است. اعتماد ملی همواره بعد از تاسیس خود در انتخابات مختلف سعی کرده منش و روش متمایزی با سایر تشکل‌های اصلاح‌طلبان را در پیش بگیرد و از مهدی کروبی و نیروهای حامی او حمایت کند. اعتماد ملی پس از تاسیس، ضمن انتقاد از عملکرد اصلاح‌طلبان در جریان مجلس ششم، رویکرد و خط فکری جداگانه‌ای را اتخاذ کرد. این حزب در جریان انتخابات مجلس هشتم مسیر خود را جدای از «ائتلاف اصلاح‌طلبان» ترسیم کرد و به سازوکار جمعی اصلاح‌طلبان نپیوست. انتخابات دومی که حزب اعتماد ملی پس از تاسیس خود با آن روبرو شد انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری در سال 88 بود. در این انتخابات اکثر احزاب اصلاح‌طلب از «میرحسین موسوی» حمایت کردند اما حزب اعتماد ملی همانند عملکرد گذشته خود از مهدی کروبی پشتیبانی کرد و اعضای این حزب اصلی‌ترین نیروهای ستاد کروبی بودند. با برگزاری انتخابات و پیروزی «محمود احمدی نژاد» و در نتیجه اعتراض کروبی و اعضای حزب به نتایج انتخابات، دفتر حزب و روزنامه «اعتماد ملی» پملپ شد. با مهدی کروبی هم در سال 89 برخورد شد و این برخورد همچنان ادامه دارد. حزب اعتماد ملی که بخش زیادی از نیروهایش را به دلیل بازداشت از دست داده بود و دسترسی هم به دبیر کل خود نداشت در سالهای بعد از 88 در سکوت و انفعال به سر برد و در انتخابات مجلس نهم هم فعالیت خاصی نداشت. در حالی که حزب اعتماد ملی در جریان مجلس هشتم و از حوزه‌های انتخابیه شهرهای کوچک توانسته بود شماری از نامزدهای خود را راهی مجلس سازد، در رقابت‌های مجلس نهم هم‌ردیف سایر احزاب اصلاح‌طلب کنارمانده از گردونه رقابت‌ها قرار گرفت تا اینکه دوباره در سال 92 و با انتخاب «حسن روحانی» به عرصه سیاسی کشور برگشت.
اعتماد ملی پس از روی کار آمدن دولت یازدهم
اعضای حزب اعتماد ملی و دبیرکل این حزب همانند دیگر اصلاح‌طلبان در سال 92 از حسن روحانی حمایت کردند. با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، زمزمه‌هایی از آغاز فعالیت حزب اعتماد ملی شنیده شد، تا این که در 9 دی 1392، رسول منتجب نیا، قائم مقام حزب اعتماد ملی اعلام کرد که «عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر کشور از این حزب برای شرکت در نشست وزارت کشور دعوت کرده‌است. در 14 دی 1392، رسول منتجب نیا به عنوان نماینده حزب اعتماد ملی در نشست احزاب با وزیر کشور شرکت کرد.
در دوران جدید و عبور از فترت بعد از سال 88، برخی از اعضای این حزب در نهادهای مختلف مشغول به کار شدند. «مسعود سلطانی‌فر» وزیر ورزش و جوانان از شاخص‌ترین این افراد بود. برخی اعضای این حزب هم وارد مجلس و شورای شهر تهران شدند. «سید کامل تقوی نژاد» رئیس سازمان امور مالیاتی کشور و «رضا نوروززاده» مدیرعامل شستا از شاخص‌ترین اعضای این حزب در دولت تدبیر و امید بوده‌اند.
حرکت اعتماد ملی به سوی همگرایی با سایر تشکل‌های اصلاح‌طلب
لیست امید، سازوکار اصلاح‌طلبان برای انتخابات مجلس دهم در سال 94 بود. در این دوره و با درس گرفتن از تجربیات دوران گذشته، حزب اعتماد ملی با این سازوکار جمعی همراه شد و در نتیجه آن «الیاس حضرتی» و «احمدمازنی» از اعضای حزب اعتماد ملی در لیست امید تهران قرار گرفتند و به عنوان نماینده تهران وارد مجلس شدند. همچنین «محمدجواد حق‌شناس»، «سید ابراهیم امینی» و «حجت نظری» از دیگر اعضای حزب اعتماد ملی توانستند در انتخابات شورای شهر پنجم تهران وارد لیست امید شوند و سه کرسی از شورای شهر تهران را به خود اختصاص دهند. در ادامه حضور پررنگ حزب اعتماد ملی در عرصه اجرایی، «سیدمحمدعلی افشانی» عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی در اردیبهشت ماه 97 با رای قاطع اعضای شورای شهر تهران، به عنوان شهردار تهران انتخاب شد. یکی از مهم ترین موضوعات حول حزب اعتماد ملی در دوران جدید مساله اختلاف در شورای مرکزی این حزب است. کروبی در تاریخ 9 دی ماه 1396 و در پی بروز برخی اختلافات داخلی نامه‌ای به حضرتی نوشت و از او خواست با همراهی 11 تن از اعضای شورای مرکزی مشکلات را حل کنند. رسول منتجب‌نیا قائم‌مقام قانونی حزب اعتماد ملی که همراه با حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی کروبی با خروج از مجمع روحانیون مبارز در سال 1384 اقدام به تاسیس حزب اعتماد ملی کردند در پیامی نسبت به برگزاری کنگره اعلام‌شده به‌نام حزب اعتماد ملی در تاریخ 1397/7/6 هشدار داد و رسما اعلام کرد که در این کنگره که به زعم او غیرقانونی است شرکت نمی‌کند. در نتیجه این اختلاف حزب اعتماد ملی دچار انشعاب شده و حزب «جمهوریت» از دل آن تاسیس شد. حالا حزب اعتماد ملی با عبور از فراز و نشیب‌های سیاست ورزی 14 ساله خود با انتخابات مجلس یازدهم مواجه‌است؛ انتخاباتی که برای اصلاح‌طلبان ردصلاحیت‌ها امکان کنشگری را سخت کرده است. در حالی که شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان که حزب اعتماد ملی هم یکی از اعضای آن است اعلام کرده لیستی در تهران معرفی نمی‌کند. اما به احزاب اجازه داده از افراد مدنظر خود حمایت کنند با این حال با توجه به اطلاعیه حزب اعتماد ملی مبنی بر اینکه اکثر نیروهای این حزب رد صلاحیت شده‌اند بعید است حزب اعتماد ملی فعالیت خاصی در انتخابات پیش‌رو داشته باشد.
*س_برچسب‌ها_س*