افزایش نگرانی برای انقراض یوز ایرانی / قلمرو یزد در تسخیر یوز نر

یزد - سال‌ها پیش تولد سه توله یوزپلنگ از مادری در پارک ملی سیاهکوه، امید به زادآوری آنها را افزایش داد اما از آنجا که هیچ یوز ماده‌ای در یزد مشاهده نشده، حالا نگرانی از انقراض جدی‌تر شده است.

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: سال 89 یوز مادری در پارک ملی سیاهکوه شهرستان اردکان، سه توله پسر به دنیا آورد که از سوی تیم مطالعاتی مربوطه اردلان، ارسلان و اردوان نامگذاری شدند. دیگر خبری از یوز ماده نشد اما سه برادر تا سال 1394 همواره در کنار هم در قلمروهای تحت مدیریت استان دیده شدند.

کم کم حضور سه نفره کمرنگ تر شد و این بار برادرها دو تا دو تا دیده می شدند و گاهی «آرش»، یوز نری که در منطقه نایبندان طبس به عنوان زیستگاه اصلی یوز در ایران زندگی می کرد و نیز «هومینو» مهمان آنها بود.

این روزها درباره جمعیت یوز ایرانی اظهارنظرهای متفاوتی می‌شود. یوزهایی که در یزد و خراسان جنوبی مشاهده شدند همگی نر هستند و سال‌ها است که هیچ ماده‌ای در بین آنها دیده نشده است.

آن‌طور که سازمان محیط زیست اعلام کرده، تصویر اردلان سال 1399 توسط اصغر شریعتی در شهرستان بهاباد و اردوان هم در سال 1398 در دره انجیر شهرستان اردکان توسط دوربین تله‌ای به ثبت رسید.

اما از آن موقع تاکنون این دو یوز دیده نشده‌اند از آنجا که این دو یوز 12 سال سن دارند و از آغاز دهه 90 به بعد، هیچ یوز ماده‌ای در یزد دیده نشده به نظر می‌رسد نمی‌توان به این دو برادر امیدی برای زادآوری داشت.

10 نقطه اصلی قلمرو یوزها در کشور استان‌های یزد، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، سمنان و کرمان هستند که هر چند یوزها در این قلمرو جابجا می شوند اما این جابجایی با خطراتی از جمله برخورد با خودروها به دلیل عبور جاده ها در منطقه تحت مدیریت و حمله سگ های ولگرد مواجه هستند و از سوی دیگر کاهش زادآوری و تلف شدن در اثر خشکسالی و کمبود طعمه، همین جمعیت محدود را هم در معرض خطر انقراض قرار داده است.

از سال 89 هیچ یوزپلنگ ماده ای در یزد مشاهده نشده است

جمعیت پیش بینی شده یوزهای ایران در 40 سال پیش حدود 400 قلاده بود و این جمعیت در سال 77 به 200 تا 300 قلاده رسید و در ادامه به 100 قلاده کاهش یافت و هم‌اکنون نیز حدود 20 قلاده برآورد می‌شود و این روند کاهشی در استان یزد هم به عنوان یکی از زیستگاه های اصلی یوزآسیایی پیش رفت و بعد از سال 1389 که شاهد زادآوری تنها یوز ماده در پارک سیاه کوه بودیم، هیچ یوز ماده‌ای در این منطقه مشاهده نشده اما این امید وجود دارد که یوز ماده باشد اما مشاهده نشده باشد.

آمارهای ضد و نقیضی از تعداد قلاده های یوز در ایران گزارش می شود که بین 12 تا 20 راس است و این نشان می دهد جمعیت این حیوان منحصر به فرد، زیبا و نجیب، انگشت شمار شده و به طور جدی در معرض خطر انقراض قرار دارد.

جمعیت یوزهای استان یزد

رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش محیط زیست استان یزد درباره جمعیت یوزهای استان به خبرنگار مهر گفت: آخرین یوز ماده استان سال 1389 در پارک ملی سیاه کوه با سه توله مشاهده شد که هر سه قلاده نر بودند و آن موقع اردلان، ارسلان و اردوان نامگذاری شدند. این توله ها تا چندین سال با هم زندگی می کردند و تصاویرشان ثبت می شد اما بعد از چند سال یکی از آنها دیگر مشاهده نشده و جدا شد.

حجت دهقان افزود: این توله ها دو تا دو تا با هم بودند و در نهایت در دو سه سال اخیر هیچگاه سه قلاده با هم دیده نشدند و همواره یکی از آنها با یوز نر دیگری از نایبندان طبس در دره انجیر مشاهده شده اند.

وی ادامه داد: امسال آخرین مشاهده یوز در استان، شناسایی اردوان و هومینو در قلمرو استان البته به صورت تک تک بود. یک سال پیش دو قلاده یوز در شهرستان بافق و دره انجیر شهرستان اردکان دیده شدند که یکی از آنها هومینو نر بود و مشاهده اردوان هم کمتر از یک ماه قبل در قلمرو استان ثبت شده است.

انجام کار تحقیقاتی پایش جمعیت یوزپلنگ در استان یزد

رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش محیط زیست استان یزد از انجام طرح تحقیقاتی در روزهای اخیر برای بررسی جمعیت گوشت خواران با اولویت یوزپلنگ در مناطق دره انجیر، آریز و بهاباد خبر داد.

وی گفت: در این طرح حداقل 20 دوربین در مناطق تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان یزد مستقر می شود و در نهایت تا پایان سال جمع بندی صورت گرفته و نتایج اعلام می شود که امیدواریم در اثر اجرای این طرح، شاهد افزایش جمعیت یوزهای استان و مشاهده یوز باشیم.

دهقان درباره احتمال جمعیت یوز استان یزد اظهار داشت: با توجه به اینکه بر اساس مستندات علمی سن یوز در نهایت 14 سال در طبیعت پیش بینی شده است و یوزهای متولد شده استان سنشان بالا است، ممکن است مرده باشند اما این امکان هم وجود دارد که جمعیت بیشتر باشد اما از دید دوربین ها مخفی مانده باشد. بر اساس مستندات علمی سن یوز در نهایت 14 سال در طبیعت پیش بینی شده است و یوزهای متولد شده استان سنشان بالا است، ممکن است مرده باشند اما این امکان هم وجود دارد که جمعیت بیشتر باشد اما از دید دوربین ها مخفی مانده باشد

وی درباره یوز ماده هم همین اطلاعات را بیان کرد و افزود: یوز ماده آخرین بار سال 1389 شناسایی شده و تاکنون حضور یوز ماده ای در استان ثبت نشده است.

دهقان گفت: البته قلمرو یوز در استان وسیع است و این حیوان نجیب و ترسو با کوچکترین ناامنی یا نیافتن طعمه از قلمرو خود جابجا می شود. برای مثال یوز نر از بهاباد تا دره انجیر اردکان جابجا می شود و حتی تا ناینبدان طبس هم می رود حتی در قلمرو دربید در شهرستان یزد هم گزارشاتی از دیده شدن یوز اعلام شده است.

رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش محیط زیست استان یزد درباره جفت گیری یوزها برای افزایش جمعیت آنها اعلام کرد: در یزد و نایبندان که زیستگاه اصلی یوز در فلات مرکزی ایران هستند، در یک دهه گذشته هیچ یوز ماده ای به ثبت نرسیده است اما در استان سمنان خانواده با توله ها زندگی می کنند و جفت گیری هم دارند.

وی افزود: یکی از راه‌های نجات گونه از انقراض، طرح تکثیر نیمه طبیعی آنهاست که هم‌اکنون در پارک ملی توران واقع در استان سمنان، در قالب یک طرح ملی در حال اجرا است.

تصادف جاده ای 7 یوز را در سالهای گذشته تلف کرد

رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش محیط زیست استان یزد با بیان اینکه جمعیت کمتر از 20 فرد برای یوز، یعنی این حیوان در خطر انقراض قرار دارد، گفت: تصادفات جاده ای از جمله مهمترین تهدیدات جمعیت گونه یوزپلنگ آسیایی در استان به شمار می رود که در سال های گذشته شاهد هفت مورد تلفات جاده ای آن بوده ایم.

دهقان یکی دیگر از عواملی که جمعیت یوز ایرانی را در معرض تهدید قرار داده است، سگ های ولگرد و سگ‌های گله موجود در طبیعت عنوان کرد و گفت: با توجه مهاجم بودن این سگ‌ها، تمامی حیوانات از جمله یوزها در امان نیستند و با توجه به اینکه یوز حیوان ضعیفی است و معمولاً انفرادی زندگی می کند به راحتی از سوی سگ ها محاصره شده و کشته می شود. برخی از دامداران برای کشتن گرگ هایی که گله هایشان را تهدید می کنند، از تله استفاده می کنند که گاهی یوزها در آن گرفتار شده و تلف می شوند

وی به تله گذاری و استفاده از طعمه مسموم هم به عنوان یکی دیگر از عوامل تهدید جمعیت یوز ایرانی اشاره کرد و افزود: برخی از دامداران برای کشتن گرگ هایی که گله هایشان را تهدید می کنند، از تله استفاده می کنند که گاهی یوزها در آن گرفتار شده و تلف می شوند.

دهقان درباره نزدیک شدن یوز به جوامع انسانی با توجه به خشکسالی ها و کمبود غذا اظهار داشت: یوز حیوانی است که به صورت غریزی انفرادی، منزوی و ترسو است از اینرو کمتر به جوامع انسانی و روستاها نزدیک می شود چرا که در صورت کمبود طعمه، این حیوان با جابجایی قلمرو نیاز خود را تامین می کند.

امید که با انجام طرح مطالعاتی شناسایی جمعیت گوشت خواران با محوریت یوزپلنگ، شاهد یوز ماده ای در استان باشیم که امید زادآوری را در بین این جمعیت افزایش دهد و شاهد توله هایی باشیم که در قلمرو استان خودنمایی کنند و کمی از نگرانی های انقراض این حیوان زیبا بکاهند.