اقدامات بانک مرکزی درباره ترازنامه بانک ها / نقدینگی چقدر شد؟

در برنامه گفتگوی ویژه خبری، جعفر مهدی‌زاده، مدیر کل اقتصادی بانک مرکزی، به تفصیل برنامه‌های بانک مرکزی برای کنترل تورم، حمایت از بخش تولیدی اقتصاد کشور و تامین مالی غیرتورمی بنگاه‌های اقتصادی و سیاست کنترل مقداری ترازنامه بانک‌ها پرداخت.

مهدی زاده در خصوص عوامل بروز تورم و گفت: به طور کلی عواملی که باعث ایجاد تورم می‌شوند و نرخ تورم را افزایش می‌دهند در سه دسته کلی عوامل سمت عرضه که مشخصاً از طریق افزایش هزینه‌های تولید مانند شوک‌هایی نرخ ارز و افزایش دستمزدها باعث افزایش سطح عمومی قیمت‌ها می‌شوند. عامل دیگر عوامل سمت تقاضا هستند که یک متغیر مهم و تاثیرگذار در سمت تقاضا رشد نقدینگی است و از انتظارات تورمی می توان به عنوان عامل سوم بروز تورم نام برد.

مدیرکل اقتصادی درخصوص اقدامات بانک مرکزی در سال گذشته برای کنترل تورم تصریح کرد: بانک مرکزی متناسب با هر کدام از این عوامل برنامه‌ای را در سال 1402 پیگیری کرد. در حوزه تورم سمت عرضه یا فشار هزینه بانک مرکزی با پیگیری سیاست تثبیت اقتصادی از اواخر سال 1401 و تداوم آن در سال 1402 ثبات را به بازارها برگرداند.

مهدی زاده در خصوص برنامه تثبیت اقتصادی تصریح کرد: بخشی از سیاست تثبیت اقتصادی، تثبیت نرخ ارز در محدوده مشخص و قابل پیش‌بینی بود که در مرکز معاملات ارز و طلا پیگیری و اجرایی شد. همچنین در حوزه مدیریت تقاضا و کنترل رشد نقدینگی در بانک مرکزی سیاست کنترل رشد مقداری ترازنامه بانک‌ها و بر خورد با بانک های ناتراز و اصلاح آنها پیگیری و اجرایی شد.

مدیرکل اقتصادی همچنین در خصوص برنامه های بانک مرکزی برای مهار تورم و کنترل انتظارات تورمی گفت: کنترل انتظارات تورمی، کنترل رشد نقدینگی و نوسات بازار، به عنوان پیش نیازهای کنترل تورم به شمار می روند و به همین منظور برنامه اصلی بانک مرکزی برای کنترل تورم در سال گذشته در قالب کنترل رشد نقدینگی، کنترل بازار ارز و تامین مالی غیرتورمی تولید پیگیری شد.

وی هدفگذاری بانک مرکزی در حوزه تورم در سال جاری را کنترل تورم نقطه به نقطه در کانال 20 درصد برشمرد و گفت: هدفگذاری ما برای تورم نقطه به نقطه کانال 20 درصد است. در حال حاضر تورم نقطه به نقطه در کانال 30 درصد است و که اگر عوامل غیر اقتصادی و شوک های پیش بینی نشده سیاسی اتفاق نیفتد، دستیابی به کانال 20 درصدی هدفگذاری شده امکان پذیر است.

مهدی زاده در خصوص برنامه بانک مرکزی برای کنترل انتظارات تورمی نیز گفت: بانک مرکزی از طریق اعلام سیاست ها و برنامه های هدفگذاری شده و ارتباطات مستمر با فعالان اقتصادی، شفاف سازی در حوزه کاری خود به انتظارات تورمی پاسخ خواهد داد. اقدامات دستگاه‌های دیگر همچون دستگاه‌های دیپلماسی و بهبود روابط در کشورهای منطقه و افزایش سطح تجارت خارجی هم اثر خود را در کاهش انتظارات تورمی نشان خواهد داد.

هدفگذاری رشد نقدینگی در سال 1403: 23 درصد بعلاوه مثبت و منفی 2 درصد

مهدی زاده در خصوص کنترل رشد نقدینگی در سال 1402 گفت: در سال 1400 رشد نقدینگی 39 و 9 دهم درصد درصد بود. در سال 1401 هدف گذاری و رشد نقدینگی 30 درصدی با هدف کاهش 10 درصدی رشد نقدینگی انجام شد. عملکرد رشد نقدینگی 31.1 درصد در پایان سال 1401 نشان از توفیق نسبی بانک مرکزی داشت. در رابطه با کنترل رشد نقدینگی در سال 1402 هدف رشد نقدینگی 25 درصد تعیین شد. نهایتاً با توجه به اقدامات که بانک مرکزی و پیگیری‌های مجدانه رئیس کل بانک مرکزی رشد نقدینگی در 27 اسفند 1402 نسبت به پایان اسفند 1401، 25.6 درصد رسید که حاکی از توفیق بانک مرکزی در سیاست‌های هدفگذاری شده کنترل رشد نقدینگی دارد.

مهدی زاده در خصوص برنامه بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی در سال جاری اظهار داشت: برای سال جاری، هدف بانک مرکزی دستیابی به رشد نقدینگی 23 درصد بعلاوه مثبت و منفی 2 درصد است.

مهدی زاده در خصوص اقدامات بانک مرکزی در سیاست کنترل ترازنامه بانک ها اظهار داشت: بانک مرکزی از سال 1399 این سیاست را شروع کرد و به مرور اصلاحاتی در رویکرد بانک مرکزی در رابطه با رشد ترازنامه بانک‌ها اعمال شد. پیش از این رشد یکسانی را برای همه بانک‌های تجاری و بانک‌های تخصصی لحاظ می شد ولی به مرور زمان حسب وضعیت بانک‌ها به لحاظ وضعیت ترازنامه بانک، رعایت مقررات ابلاغی بانک مرکزی و سایر مشخصات یک تفاوتی بین بانک‌ها اعمال شد و بانک‌هایی که از وضعیت بهتری در شاخص های بانکداری برخوردار بودند رشد ترازنامه بالاتری لحاظ شد. هم چنین در رویکرد جدید عملکرد بانک‌ها ماهانه رصد می‌شود که این امر باعث شد که اجرای سیاست کنترل ترازنامه با قوت بیشتری پیگیری شود.

مدیرکل اقتصادی در خصوص میزان موفقیت سیاست کنترل رشد ترازنامه بانک ها گفت: بررسی میزان موفقیت این سیاست باید با هدف‌های تعیین شده برای رشد نقدینگی ارزیابی شود. در سال 1401 هدف گذاری رشد نقدینگی 30 درصد بود تا نرخ رشد نقدینگی سال 1400 که تقریباً 40 درصد بود، 10 واحد درصد کاهش یابد. عملکرد رشد نقدینگی 31.1 درصد در سال 1401 نشان می‌دهد سیاست کنترل ترازنامه بانک ها از موفقیت نسبی برخودار بود.

مهدی زاده در خصوص برنامه بانک مرکزی برای کنترل ترازنامه و برخورد با بانک‌های ناتراز و متخلف در سال 1403 گفت: به تبع یکی از مؤلفه‌های اصلی کنترل رشد ترازنامه، مقابله با زیاده روی بانک ها به خصوص بانک‌های ناترازی است که به رشد نقدینگی دامن می‌زنند و کیفیت نقدینگی نامطلوبی دارند، می باشد. از سال گذشته، حسب شرایط بانک ها، سقف رشد ترازنامه آنها را به آنها ابلاغ شده است و قاعدتاً هر بانکی که ناترازتر باشد و مشکلات بیشتری در ترازنامه اعم از کیفیت سرمایه یا رعایت مقررات و بخشنامه‌های بانک مرکزی را داشته باشد، مجاز به سقف رشد ترازنامه کمتری خواهد بود.

وی افزود: بانک مرکزی عملکرد و وضعیت بانک‌ها را ماهانه رصد می‌کند و اگر بانک‌ها تخطی داشته باشند، بلافاصله به آنها ابلاغ شده، نسبت سپرده قانونی بانک متخلف افزایش پیدا کرده و در موارد خاص هیأت مدیره بانک‌ها به هیأت انتظامی بانک مرکزی معرفی می شوند.

تامین مالی غیر تورمی بخش تولید با روش های تامین مالی زنجیره ای

مدیرکل اقتصادی در خصوص تسهیلات و تامین مالی اقتصاد و سیاست بانک مرکزی در این حوزه گفت: بانک مرکزی یک شیوه تامین مالی که اصطلاحا در شبکه‌بانکی زیر خط ترازنامه بانک‌ها طبقه‌بندی می‌شوند را پیگیری می کند که اوراق گام یکی از این روش هاست. از سال 1401 روند رو به رشدی را در تامین مالی به این شیوه شاهد بودیم و بانک مرکزی و شبکه بانکی تامین مالی 350 همتی برای سال آینده در قالب زنجیره تامین مالی در دستور کار دارد.

مدیرکل اقتصادی افزود: در سال 1402 بعضی از ابزارهای تامین مالی مثل اعتبار اسناد ریالی عملکرد رشد بالای داشتند. بر اساس ارقامی که تا بهمن ماه محاسبه شده است تقریباً 885 همت تامین مالی در قالب اعتبار اسنادی ریالی انجام شده است که نسبت به عملکرد سال گذشته تقریباً هشتاد درصد رشد داشته است. در واقع بانک مرکزی به مسئله تامین مالی به شکلی توجه کرده است که اهداف رشد نقدینگی به مخاطره نیفتد و تامین مالی در چهارچوب اهداف تولید و اصابت به هدف و در قالب زنجیره تامین باشد.

وی گفت: برای سال 1403 کل زنجیره در قالب زنجیره‌های تامین، برات الکترونیک، کارت رفاهی متصل به گام که اشکال جدیدی از تامین مالی است، 350 همت در نظر گرفته شده است که بر حسب شرایط می‌تواند قابل افزایش باشد.

مدیرکل اقتصادی با اشاره به نامگذاری سال جاری به نام جهش تولید با مشارکت مردم اقدامات و برنامه های بانک مرکزی برای حمایت از واحدهای تولیدی را چنین برشمرد: برای سال جاری هبانک مرکزی همکاری نزدیکی با دستگاه‌های تولیدی مثل جهاد کشاورزی و صمت خواهد داشت و بسته های تأمین مالی بانک مرکزی که در حوزه زنجیره تأمین با همکاری سازمان بورس و سایر دستگاه‌ها برای حمایت از بخش تولید طراحی شده است، پیگیری خواهد شد.

مهدی زاده در خصوص سیاست بانک مرکزی در خصوص تامین مالی تصریح کرد: در سال های قبل رویکردی برای تأمین مالی تحت عنوان صنایع پیشران با همکاری وزارت صمت و وزارت اقتصاد شامل صنایعی که ارتباطات پسین و پیشین بیشتری با فعالیت‌های دیگر اقتصادی داشتند و یا سهم بیشتری در ارزش افزوده داشتند، عملیاتی شد. این سیاست در سال جاری نیز ادامه خواهد داشت.