امسال تابستان چرا برق خانه‌ها قطع نشد؟
تابستان امسال در حالی از نیمه گذشت که نه تنها برخلاف سال گذشته تجربه‌های تلخ خاموشی‌های گسترده برق تکرار نشد، بلکه به ظرفیت تولید برق کشور نیز افزوده شد و دستاوردی ارزشمند که به واسطه مجموعه عوامل متعددی رقم خورد، امیدها را برای بهبود وضعیت صنعت برق کشور در آینده زنده کرد.
به گزارش «تابناک»، به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، حفظ پایداری شبکه برق سراسری در تابستان سال جاری و نیز جلوگیری از خاموشی‌های گسترده و ناگهانی به‌ویژه در بخش خانگی حالا برای بسیاری این سؤال را ایجاد کرده که دولت سیزدهم چگونه توانست به این موفقیت دست پیدا کند و از بروز خاموشی‌های گسترده، آن هم در روزهای اوج بار مصرف برق جلوگیری کند؟
واقعیت این است که این مهم به واسطه یک یا دو اقدام به خصوص این مهم محقق نشده و مجموعه عواملی متعدد در حوزه تولید، عرضه و مصرف برق در کنار هم زمینه حفظ پایداری شبکه برق را در سال جاری فراهم کرد که در ادامه تلاش می‌شود تا به اهم اقداماتی که زمینه‌ساز تحقق آن شد به اختصار اشاره شود. ایجاد 6 هزار مگاوات ظرفیت جدید تولید برق با توجه به تجربه تلخ خاموشی‌های مکرر در تابستان سال 1400 وزارت نیرو از روزهای آغازین استقرار دولت جدید مصمم شد تا برای تابستان 1401 حداقل 6 هزار مگاوات ظرفیت تولید جدید وارد مدار کند که از این رقم 4250 مگاوات از طریق نیروگاه‌های حرارتی، 500 مگاوات از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر و 1100 مگاوات نیز از طریق ارتقای نیروگاه‌های فعلی حاصل شد. همچنین به دنبال پیگیری و رایزنی‌های صورت گرفته امسال نسبت به سال گذشته ظرفیت واردات برق نیز از کشورهای ارمنستان، آذربایجان و ترکمنستان تا 200 مگاوات نسبت به گذشته افزایش یافت؛ مجموعه اقداماتی که در مجموع چیزی بیش از 6 هزار مگاوات نسبت به سال گذشته به ظرفیت تولید و عرضه برق کشور اضافه کرد. تعمیرات بیش از 95 درصدی نیروگاه‌های کشور در زمستان 1400 یکی از دلایل مهمی که سبب شد صنعت برق در تابستان سال 1400 با مشکل جدی در حوزه تأمین برق مواجه شود، این بود که در زمستان سال 1399 تعمیرات نیروگاهی به موقع و به صورت حداکثری انجام نشد و در بهترین شرایط، نیروگاه‌های حرارتی کشور با 75 درصد ظرفیت خود آماده بهره‌برداری در تابستان شدند. این در حالی است که تا اردیبهشت‌ماه 1401 تعمیرات نیروگاهی کشور به بیش از 95 درصد رسید و به همین دلیل نیروگاه‌های حرارتی کشور با حداکثر توان آماده تولید برق در تابستان امسال شدند؛ اتفاقی که در سایه پیگیری‌های مکرر شخص وزیر نیرو و سایر مقام‌های ارشد وزارتخانه و نیز تعامل خوب و سازنده با وزارت نفت و شرکت ملی گاز رقم خورد. مدیریت مطلوب ذخایر آبی نیروگاه‌های برقابی با توجه به تعمیرات حداکثری نیروگاه‌های حرارتی در زمستان 1400 و افزایش ظرفیت تولید این نیروگاه‌ها در اردیبهشت و نیمه اول خردادماه سال جاری، امکان حفظ ذخایر آبی پشت سدها برای به‌کارگیری نیروگاه‌های برقابی در ایام اوج بار مصرف فراهم و همین امر سبب شد تا نیروگاه‌های برقابی کشور نیز در روزهای گرم سال و اوج مصرف با حداکثر ظرفیت وارد مدار شوند و به افزایش ظرفیت تولید برق کمک شایانی کنند. اصلاح تعرفه‌ها و وضع پاداش برای کم‌مصرف‌ها و جریمه برای پرمصرف‌ها وزارت نیرو برای اینکه بتواند در حوزه مصرف بخش خانگی مدیریت مطلوب‌تری را اعمال کند و از مصرف بیش از اندازه پرمصرف‌ها جلوگیری کند، مستند به قانون هدفمند کردن یارانه‌ها و اجرای حکم مندرج در بند (ی) تبصره (8) قانون بودجه سال 1400 کل کشور، نحوه محاسبه تعرفه برق مصرفی مشترکان را تغییر داد که بر اساس نه تنها مصرف برق داخل الگو مشمول یارانه می‌شود، بلکه کاهش مصرف در این چارچوب مشمول پاداش حتی تا رایگان شدن قبض نیز می‌شود و از آن‌سو مصرف برق بیش از الگو از شمول یارانه خارج می‌شود؛ اقدام مهم و مؤثری که در مدیریت مطلوب مصرف برق در بخش خانگی نقش اثرگذاری داشت. نصب کنتورهای هوشمند برای مشترکان پرمصرف با توجه به اینکه بر اساس آمار رسمی، درصد اندکی از مشترکان خانگی (حدوداً 4 درصد) که نزدیک 15 درصد از مصرف برق این بخش را استفاده می‌کنند، مدیران صنعت برق در یک سال گذشته تلاش کردند تا با نصب کنتورهای هوشمند برای مشترکان پرمصرف میزان مصرف برق آن‌ها را به صورت دقیق و آنلاین رصد کنند تا در صورت افزایش نامتعارف مصرف در سریع‌ترین زمان ممکن، نسبت به قطع برق آن‌ها و یا هر گونه ترتیب اثر دیگری اقدام شود. مدیریت میزان مصرف برق در بخش‌های صنعت، کشاورزی و اداری وزارت نیرو در سال جاری و با هدف حفظ پایداری شبکه، برنامه نسبتاً جامع و کاملی را از مدت‌ها قبل به تأیید هیئت دولت رساند و با اطلاع‌رسانی قبلی و در قالب تعامل با وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی، صمت و نیز سایر دستگاه‌های دولتی وارد فاز اجرایی کرد. به موجب این اقدام با برنامه‌هایی منعطف و متنوع تلاش شد تا میزان مصرف برق در بخش‌های مورد اشاره به طور مطلوب مدیریت شود.
به طور مثال در بخش کشاورزی و در قالب تفاهم‌نامه‌های منعقد شده با کشاورزان مقرر شد تا از ساعت 11 الی 18 به مدت 5 ساعت چاه‌های کشاورزی خاموش شوند. همچنین در بخش صنعت نیز به‌گونه‌ای عمل شد که از 630 هزار مشترک صنعتی در کشور، 580 هزار مشترک بدون هیچ محدودیت و برنامه مدیریت مصرف، از انرژی کامل در اوج بار سال 1401 استفاده کردند و برق 49 هزار و 558 مشترک صنعتی دیگر نیز که در سال گذشته به صورت روزانه و از ساعت 11 صبح لغایت 20 قطع می‌شد، امسال تنها به مدت 12 ساعت در هفته طی یک روز آن هم تنها از ساعت 11 تا 23 قطع شد.
برای 442 مشترک بزرگ صنعتی کشور نیز با توجه به مدیریت بازار و آستانه تولید، به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی شد که هر کدام از این صنایع بزرگ، در سه ماه محدودیت برقی تنها یک ماه با مدیریت مصرف درگیر شدند و نه تنها انرژی برقشان در دیگر ایام اوج بار به طور کامل تأمین شد، بلکه در همان یک ماه نیز امکان استفاده نامحدود از برق شبانه برایشان فراهم شد تا با کمترین آسیب از دوران اوج مصرف برق امسال عبور کنند.
همچنین در بخش اداری علاوه بر تغییر ساعت کاری ادارات با هدف کاهش مصرف برق در ساعات گرم بعد از ظهرها، شرکت‌های توزیع برق با قاطعیت به برخورد با ادارات پرمصرف اقدام کردند و در مجموع از این محل نیز صرفه‌جویی قابل توجهی در مصرف برق رقم خورد. فرهنگ سازی و اطلاع‌رسانی گسترده وزارت نیرو در یک سال گذشته تلاش فراوانی کرد تا از طریق ابزارهای اطلاع‌رسانی و تبلیغاتی مختلف و متنوع، اعم از فضای مجازی و رسانه‌های رسمی نسبت به آگاهی بخشی در جامعه درباره اهمیت و ارزش انرژی برق اقدام کند و ضمن تشریح شرایط مختلف این صنعت، عموم مردم را به کاهش مصرف برق دعوت کند؛ مجموعه اقداماتی که نقش پررنگی در کاهش میزان مصرف برق در بخش خانگی داشت و در نتیجه به حفظ پایداری شبکه برق سراسری کمک کرد.
آنچه در این گزارش مورد اشاره قرار گرفت، مروری مختصر بر برخی فعالیت‌ها و اقدامات وزارت نیرو، مدیران و کارکنان صنعت برق به منظور مدیریت مطلوب شبکه و اوج بار مصرف آن در تابستان سال جاری و تنها گوشه‌ای از 100 برنامه به اجرا درآمده برای مدیریت تنگناهای موجود بود، اما نباید از این مسئله غافل ماند که نظم و مدیریت بیش از 17 هزار مگاوات کسری تراز تولید و مصرف حاکم بر فضای تولید و تقاضا در صنعت برق اتفاقی نبوده و حاصل زحمات یک ساله و جهادی یک صنعت عظیم است که بدون تردید مردم ارزش آن را به خوبی درک کرده و بازمی‌شناسند.