اندیشکده آمریکایی: بریکس می‌تواند بستر سرمایه‌گذاری در ایران باشد

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، مرکز واکاوی‌های راهبردی و بین‌المللی (CSIS) در واشنگتن با انتشار گزارشی نوشت: گروه بریکس یعنی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی از شش کشور دیگر دعوت کرده‌اند که به این گروه بپیوندند تا یک وزنه متقابل ژئوپولیتیکی در برابر گروه G7 ایجاد کرده باشند و احتمالا چارچوبی را برای کاهش وابستگی به سامانه‌های مالی غربی راه‌اندازی کنند. گسترش بریکس می‌تواند پیامد‌های مهمی برای سرمایه‌گذاری و تجارت انرژی داشته باشد، زیرا منابع معدنی بزرگ و تولیدکنندگان اصلی نفت و همچنین برخی از مصرف کنندگان انرژی، که سریع‌ترین رشد اقتصادی را دارند، در خود جای داده است.

رهبران گروه، اکنون شش کشور را برای عضویت دعوت کردند: ایران، آرژانتین، مصر، اتیوپی، عربستان سعودی و امارات متحده عربی. این تغییری قابل توجه برای گروهی است که پس از 13 سال، اعضای جدیدی را می‌پذیرد.

آیا گسترش گروه BRICS بر تأمین انرژی جهانی تأثیر خواهد گذاشت؟ احتمالاً یک بریکس گسترده‌تر، رویکردی شبیه شراکت امنیت معدنی (Minerals Security Partnership (MSP را در پیش خواهد گرفت که ابتکاری به رهبری ایالات متحده برای تقویت امنیت انرژی حیاتی خود و 13 متحدش است. گروه بریکس، همانند گروه شراکت امنیت معدنی (MSP)، به دنبال افزایش سرمایه‌گذاری‌های عمومی و خصوصی در زنجیره تأمین مواد معدنی حیاتی در میان متحدان خود خواهد بود. عربستان سعودی، یک کشور تازه وارد بریکس، در حال حاضر سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در زمینه لیتیوم و سایر مواد معدنی حیاتی در برزیل انجام می‌دهد.

آیا گروه بریکس بر سرمایه‌گذاری‌ها و جریان‌های تجاری مواد معدنی حیاتی در جهان تأثیر خواهد گذاشت؟ آری. کشور‌های تشکیل‌دهنده بریکس در دهه گذشته از محدودیت‌های صادرات مواد معدنی حیاتی استفاده کرده‌اند. داده‌های OECD نشان می‌دهد که تا سال 2021، چین دارای 35 محدودیت صادرات منابع طبیعی بوده است، در قیاس با 17 محدودیت در روسیه، 32 محدودیت در هند، 14 محدودیت در آفریقای جنوبی و 7 محدودیت در برزیل. دست کم، این کشور‌ها به اجرای محدودیت‌های صادراتی انفرادی خود ادامه خواهند داد، اما احتمالاً یک رویکرد هماهنگ‌تر نیز شکل خواهد گرفت. چه تحریم‌های انفرادی و چه تحریم‌های گروهی ممکن است برای امنیت ملی و انرژی جهانی دیگر کشور‌ها پیامد‌های بسیار آسیب رسانی داشته باشد. گروه گسترده‌تر بریکس، 72 درصد از خاک‌های نادر (و سه کشور از پنج کشور با بزرگ‌ترین ذخایر آن) را در اختیار خواهد داشت. بریکسِ گسترش یافته، همچنین 75 درصد منگنز جهان، 50 درصد گرافیت جهان، 28 درصد نیکل جهان و 10 درصد مس جهان (بدون در نظر گرفتن ذخایر ایران) را در اختیار خواهد داشت.

گروه گسترده‌تر بریکس ممکن است موجب افزایش سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها و مناطقی شود که کشور‌های غیرشریکِ بریکس از آن دوری می‌کنند. ایران یک نمونه خوب است. این کشور مقادیر قابل توجهی از مواد معدنی حیاتی دارد، از جمله بزرگ‌ترین ذخایر روی در جهان و دومین ذخیره مس در معدن سرچشمه. با این حال، به دلیل تحریم‌های سخت اقتصادی (در سال 2020 هفده شرکت معدنی ایران به تحریم‌ها اضافه شد)، این کشور قادر به جذب سرمایه‌گذاری برای افزایش تولید خود نشده است. به احتمال زیاد، این گروه گسترده‌تر می‌تواند به ورود جریان سرمایه‌گذاری به ایران برای تامین مقادیری مس، روی و لیتیوم در آینده، یاری رساند.

با اضافه شدن عربستان سعودی، امارات و ایران، این گروه، شامل سه کشور از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت جهان خواهد شد و 42 درصد از جریان تامین جهانی نفت را در اختیار خواهد گرفت. مدیریت بازار نفت همچنان در انحصار سازمان کشور‌های صادرکننده نفت (OPEC) و تولیدکنندگان متحد (OPEC+) خواهد بود، اما در درازمدت، گروه گسترده‌تر بریکس ممکن است تاثیر زیادی بر بازار‌های انرژی داشته باشد.

تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان در این گروه علاقه مشترکی به ایجاد مکانیزم‌هایی برای تجارت کالا‌ها دارند که از دسترس سامانه مالی گروه هفت دور باشد. با تداوم تحریم‌های انرژی، شمار روزافزونی از مبادلات دوجانبه انرژی با ارز‌های دیگری مانند یوان چینی یا روپیه هندی تسویه می‌شوند، اما پرداخت‌های صورت گرفته برای واردات نفت یا گاز با ارز‌های خاص، هنوز با بین‌المللی‌شدن تمام عیار فاصله زیادی دارد از جمله استفاده از یوان به عنوان ارز شخص ثالث برای معاملات بین دیگر کشورها. برای بازار‌های انرژی، گسترش بریکس اصولا یک تحول نمادین است، اما نشانه دیگری است که کشور‌ها در حال بررسی راه‌هایی برای دور زدن سامانه مالی ایالات متحده و کاهش نفوذ دلار هستند.