ایده‌پردازی؛ فرایندی خلاقانه برای تحقق ایده‌ها
آئین پایانی نخستین رویداد ایده‌پردازی «ثامر» با حضور حامد علامتی مدیرعامل و معاونان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و با معرفی برگزیدگان در سالن غدیر مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری کانون پرورش فکری برگزار شد.
در این مراسم، حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری، فرهاد فلاح معاون فرهنگی کانون پرورش فکری، محمدرضا کریمی صارمی معاون تولید کانون پرورش فکری، سمیه‌سادات ابراهیمی مدیرکل حوزه ریاست، روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون پرورش فکری، کارشناسان و مربیان کانون پرورش فکری و داوران حضور داشتند.
حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با تبریک عید سعید غدیر خم گفت: عید غدیر خم از اهمیت بالایی برخوردار است و مسیر اسلام را بعد از پیامبر اکرم (ص) مشخص می‌کند؛ در اواخر عمر پیامبر اکرم (ص) برخی نگران بودند که پس از ایشان تکلیف چیست؟ اما واقعه غدیر این موضوع را روشن و مسلمانان را امیدوار کرد. از طرفی، غدیر روز تکمیل اسلام و مأموریت پیامبر (ص) است؛ طبق آیه شریفه قرآن «الیوم الکملت لکم دینکم» تمام تلاش‌های پیامبر در این روز تکمیل و مأموریت انجام شد.
وی ادامه داد: نقش‌دهی و سهم‌دهی به مردم در حکومت اسلامی از دیگر آثار غدیر است. وقتی واقعه غدیر را مطالعه می‌کنیم یکی از نکات برجسته در آن نقش دادن به مردم است و یکی از دلایل پایدار واقعه غدیر ایفای نقش مردم در تثبیت و انتقال جایگاه غدیر است. برای جایگاه غدیر از ظرفیت مردم در پذیرش، تثبیت، تأیید و تبلیغ استفاده شد و متواترتر از روایت غدیر دیگر چیزی نداریم.
علامتی ادامه داد: عید غدیر مصداق بارز درهم تنیدگی دیانت و سیاست است. یکی از دلایلی که نشان می‌دهد اسلام به دنبال حکمرانی و تولیت جامعه بوده همین واقعه غدیر است. در واقعه غدیر هم دیانت برجسته است و هم سیاست. مدیریت جامعه اسلامی مهم است. اصل مدیریت و مبنای مشروعیت مدیریت جامعه همواره در بین اندیشمندان مورد بحث بوده است.
مدیرعامل کانون پرورش فکری گفت: واقعه غدیر کلید درهم تنیدگی شیعیان و اهل تسنن و یکی از زیباترین جلوه‌های غدیر پذیرش آن از سوی اهل سنت و شیعه است. واقعه غدیر بدون شک، موضوعی است که شیعه و سنی روی آن وفاق دارند. اگرچه اختلاف در برداشت و ترجمه دارند. اگر ما «من کنت مولاه فهذا علی مولاه» را مبنا قرار بدهیم و کلمه مولا را به معنای سرپرست و ولی نگیریم اینکه این کلمه معنای دوست و محب می‌دهد را هم شیعه قبول دارد و هم اهل سنت. یعنی ترویج محبت اهل بیت در بین اهل سنت از غدیر شکل گرفت و ما در دنیا بیشتر اهل سنت را محب اهل بیت می‌بینیم که این بسیار با ارزش و راهبردی است.
وی به موضوع رویداد ثامر پرداخت و با تأکید بر اهمیت ایده‌پردازی گفت: ایده‌پردازی بی هزینه‌ترین فرایند در برابر حل مسائل است؛ این را از من به‌یادگار داشته باشید. اگر چه در مرحله نخست ایده‌پردازی برای حل مسائل مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما شاید فرایند‌ها و اتفاق‌های مختلفی در این مسیر باشد که شروع همه آنها با ایده است.
علامتی افزود: ایده‌پردازی یک فرایند خلاقانه برای شکل‌دهی و تحقق ایده‌هاست. در اینجا چند عنصر اصلی وجود دارد؛ اول اینکه یک فرایند است؛ ساده‌ترین معنا برای فرایند شیوه انجام کار است، پس ایده‌پردازی یک فرایند محسوب می‌شود.
مدیرعامل کانون پرورش فکری ادامه داد: مورد بعد خلاقانه بودن است؛ یعنی یک شیوه انجام کار مبتنی بر خلاقیت باشد. خلاقیت هم از آن واژه‌هایی است که در عین سادگی فهمش کمی راحت نیست؛ خلاقیت یعنی آفرینندگی. توان ساختن یا خلق کردن چیزی یا راه‌کار‌هایی نو برای حل یک مشکل یا مسأله. همه اینها می‌تواند تعاریفی از خلاقیت باشد.
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به شعار تابستان امسال کانون پرورش فکری گفت: ما امسال شعار تابستان را «تابستانتو بساز» قرار دادیم.
علامتی گفت: معتقدیم سه دوره برای کودکان و به خصوص نوجوانان تعریف می‌شود. کودکان و نوجوانان در دوران سنتی بازیگری می‌کردند؛ شما در کوچه و خیابان هم می‌دیدید که بچه‌ها همه جا بازی می‌کنند. در دوران مدرن بچه‌ها به سمت عاملیت حرکت می‌کنند؛ می‌خواهند نقش‌آفرین باشند و نقش خود را پیدا کنند. اما آنچه در دوران کنونی درحال سپری کردن هستیم دوره خالقیت بچه‌هاست. بچه‌ها به دنبال خلق هستند.
مدیرعامل کانون پروش فکری گفت: یکی از گرایش‌های جدی بچه‌ها به بازی‌های رایانه‌ای برای همین خلق کردن است. خلق کردن مبتنی بر ایده است. ایده‌پرداز این جریان هم خود کودک و نوجوان هستند تا به خالقیت برسند. به خاطر همین برای تابستان امسال شعار «تابستانتو بساز» را انتخاب کردیم که مبتنی بر این نظام فکری است.
وی افزود: عنصر دیگر در تعریف خلاقیت شکل‌دهی و تحقق است. باید بتوانیم ایده‌ها را شکل بدهیم و زمینه تحقق آنها را فراهم کنیم؛ این رویداد بستر شکل‌دهی و تحقق است. رویداد ایده‌پردازی مربیان کانون در واقع اقدامی جدید برای شکل‌دهی و تحقق ایده‌های مربیان کانون پرورش فکری در حوزه کودک و نوجوان است.
علامتی ادامه داد: همانطور که ابتدا عرض کردم ایده‌پردازی بی هزینه‌ترین یا کم هزینه‌ترین فرایند در برابر حل مسایل است. ایده‌پردازی هزینه‌ای ندارد، اما آثار و ارزش و مالکیت دارد. چون می‌تواند مبدأ خلق ثروت باشد. محل خلق ایده ذهن و فکر است. به همین خاطر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان روی مبدأ همه چیز سرمایه‌گذاری می‌کند و در اینجا روی فکر، ذهن و خلق سرمایه‌گذاری دارد.
وی افزود: یک هویت جدید بصری برای کانون طراحی کرده‌ایم که آقای کوروش پارسانژاد زحمت آن را کشیده‌اند. ما در این هویت بصری دایره را به عنوان هویت جدید برای کانون انتخاب کرده‌ایم. دایره را هم از سر مرغک کانون الهام گرفته‌ایم. سر مرغک کانون پرورش فکری که نشان از ذهن و فکر است به عنوان پایه اصلی کار طراحی شده است و همه هویت‌های بصری کانون بر اساس آن شکل خواهد گرفت. یکی از آثار آن باید همین رویداد ایده‌پردازی باشد چرا که مبتنی بر فکر، ذهن و خلاقیت است.
مدیرعامل کانون پرورش فکری گفت: پیش از این در کانون نظام پیشنهاد‌ها بود که این ساختار الان دیگر کارکردی ندارد. اینکه شما به سمت ایده‌پردازی رفته‌اید برای توانمندی سازمان بسیار خوب است. این کار را در کانون ریشه‌دار و ایده‌های برجسته را ثبت کنید. مالکیت ایده‌ها را ارزش‌گذاری کنید و ایده‌های موثر را برای عملیاتی‌شدن به نام خود افراد عملیاتی کنید.
وی ادامه داد: طبق آماری که دادند بیش از یکصد ایده در موضوع‌ها و مسائل کانون به این رویداد ارسال شده است. برای شروع خوب است، اما حداقل در هر سال هر مربی باید با یک ایده جدید در این رویداد شرکت کند.
حامد علامتی در پایان ضمن تشکر از شرکت‌کنندگان، داوران و دست اندرکاران این برنامه گفت: روی آموزش ایده‌پردازی هم کار کنید. کارگاه‌ها و برنامه‌هایی در این زمینه بوده است، اما این را در طول سال ادامه بدهید. روش‌های ایده‌پردازی را آموزش بدهید تا به یک خروجی مناسب برسیم.
در ادامه، فلاح معاون فرهنگی کانون پرورش فکری گفت: کانون پرورش فکری قبلاً سامانه پیشنهاد‌ها داشت و زمانی‌که ما در معاونت فرهنگی کارمان را شروع کردیم درخواست راه‌اندازی دوباره این سامانه مطرح شد، اما این سامانه را جواب‌گو ندیدیم و درنتیجه رویداد ایده‌پردازی «ثامر» را راه‌اندازی کردیم و اولین دوره را به مربیان کانون اختصاص دادیم.
وی ادامه داد: تصمیم براین شد نخستین دوره این رویداد داخل کانون مطرح شود و ایده‌های زیادی هم ارسال شد. درنهایت 106 ایده جمع‌آوری شد که ایده‌های نسبتاً کاملی است ولی جای کار بیشتری دارد.
معاون فرهنگی کانون پرورش فکری گفت: این رویداد امکانی را فراهم می‌کند تا هرکس ایده‌ای به ذهنش رسید در یک قالب فنی مطرح کند، ایده‌های موازی را ببیند و درنهایت کانون آن ایده را اجرایی کند.
وی افزود: مربی‌ها استعداد زیادی در حوزه تعلیم و تربیت و کودک و نوجوان دارند اگر بتوانند تراوش‌های ذهنی خود را در قالب یک ایده مطرح کنند ایده‌های خوبی شکل خواهد گرفت.
فلاح گفت: اگر می‌خواهیم سازمان را توانمند کنیم چاره‌ای نداریم جز در حوزه ایده‌پردازی کار کنیم و به کار آینده‌پژوهانه، آینده‌نگری و... توجه داشته باشیم.
وی افزود: باید در حوزه ایده‌پردازی سرمایه‌گذاری کنیم. بی‌شک ساختار‌های تعلیم و تربیت دست‌خوش تغییرات جدی خواهد شد. با ورود هوش مصنوعی و سبک زندگی که هوش مصنوعی در آن نقش دارد، تغییرات قابل توجهی شکل می‌گیرد.
معاون فرهنگی کانون پرورش فکری با بیان اینکه سبک زندگی که مبتنی بر بستر دیجیتال است ویژگی‌های خودش را دارد، گفت: کانون پرورش فکری باید نسبت به تغییر رویکرد‌ها در حوزه تعلیم و تربیت چرخش مناسب داشته باشد و ما با آینده‌پژوهی پیش‌دستانه برنامه‌ریزی کنیم.
وی به رویاپردازی اشاره داشت و گفت: شاید لازم باشد روی رویاپردازی هم کار کنیم. رویاپردازی می‌تواند سکوی خوبی برای ایده‌پردازی باشد و کانون در این مسیر هم فعال است و به‌شدت نیازمند رویاپردازی است. الان باید در حوزه‌های مدیریت هم از این رویاپردازی استفاده کنیم.
فلاح در پایان از داوران برای فعال کردن جریان ایده‌پردازی و کسانی که در برگزاری این رویداد تلاش داشتند قدردانی کرد.
«ثامر» فرصتی برای شکوفایی استعداد‌ها و افزایش روحیه خلاقیت
سپس، سعیده عزیزیان مدیرکل آموزش و پژوهش کانون پرورش فکری گفت: نخستین رویداد ایده‌پردازی «ثامر» به‌منظور ترویج، توسعه و تشویق فرهنگ خلاقیت وفاداری مبتنی بر نوآوری؛ شناخت افراد ایده‌پرداز، نوآور و خلاق؛ ایجاد بستری مناسب برای معرفی ایده‌های نوآورانه؛ گسترش فرهنگ مشارکت و همکاری داوطلبانه، همراه با تقویت روحیه مسئولیت‌پذیری و تعلق سازمانی؛ ارج نهادن به شأن و منزلت انسانی کارکنان و بهره‌گیری و ارتقای توانایی‌ها و سرمایه‌های فکری آنها؛ شکوفایی استعداد‌ها و افزایش روحیه خلاقیت، نوآوری و تشویق هم‌اندیشی و کارگروهی؛ ایده‌پروری در فعالیت‌های فرهنگی، هنری، ادبی، ستادی و اداری و ایجاد فضای حمایتی از ایده‌پردازان کانونی برگزار شد.
وی گفت: فراخوان نخستین رویداد ایده‌پردازی «ثامر» سال 1402 هم‌زمان با هفته پژوهش منتشر شد. بعد از انتشار فراخوان با بهره‌مندی از مشاوره داوران در نهایت 106 ایده قابل طرح به ارزیابی اولیه رسید که از این تعداد 22 ایده به مرحله نیمه‌نهایی و 7 ایده به مرحله نهایی رسید.
عزیزیان افزود: «ثامر» مرجعی برای تبادل دانش، تجربه و ایده‌های نو است. این جریان ادامه دارد و قرار است دوباره در فرآیند منتورینگ (مشاوره و راهنمایی) قرار بگیرد.
همچنین هفت ایده رسیده به مرحله نهایی در بخش‌های مختلف برنامه از سوی ایده‌پردازان ارائه شد. این هفت ایده به این شرح است؛
1. ایده «ترسیم پرتره (نیمرخ) نوجوان کانونی» از سوی اعظم ایزدی از استان فارس و با هدف شکل‌گیری هویت تازه برای نوجوانان در مراکز کانون، تأثیرات بلندمدت تربیت اعضای کنشگر، آموزش و تربیت مبتنی بر نیازسنجی دقیق و مخاطب‌شناسی برای فهم نیاز‌های مطالعاتی نوجوانان و تاثیر رسانه‌ها و فناوری در جهت دهی به سمت کانون و فعالیت‌های آن.
2. ایده «چی‌خوبه؟» از سوی ملیحه باقری از اداره کل آفرینش‌های فرهنگی کانون و باهدف مرجعیت کانون در سیاست‌گذاری فرآیند‌های طراحی و تولید محصولات فرهنگی و هدایتِ سبد مصرف محصولات فرهنگی.
3. ایده کو (برنامه‌ی کاربردی مراکز کانون پررورش فکری کودکان و نوجوانان) از سوی وحید خسروی از اداره کل آفرینش‌های فرهنگی کانون و با هدف دسترسی سریع و آسان کاربران با توجه به گستردگی استفاده کاربران از فضا‌های مجازی، استفاده تبلیغاتی از این برنامه کاربردی در جهت شناساندن هر چه بیشتر کانون به عامه مردم و بالا رفتن آمار اعضای کانون و ترغیب خانواده‌ها برای عضویت فرزندان‌شان در کانون و استفاده از فعالیت‌های آن به دلیل سرعت در کسب اطلاعات و برنامه‌های کانون.
4. ایده «آزمایشگاه سیار» از سوی بی‌با رهسپار از استان سیستان و بلوچستان و با هدف فراهم کردن فرصتی شاد، برای اعضای مراکز سیار شهری و روستایی جهت انجام فعالیت‌های علمی، تقویت و پاسداشت روحیه پرسشگری و کمک به پرورش تفکر تحلیلی و منطقی کودکان.
5. ایده «پویش قصه‌گویی محلی» از سوی فریبا عزتی حق از استان همدان و با هدف شناسایی و ترویج آداب و رسوم محلی و حفظ لهجه‌های در حال انقراض به کمک قصه.
6. ایده «طرح راه‌اندازی مراکز خانواده‌محور کانون پرورش فکری «طرح کانون خانواده» از سوی شهرزاد قهرمانی از کرمانشاه و با هدف ایجاد ارتباط کیفی بین کودک و خانواده، مهارت‌افزایی والدین در تربیت کودک و نوجوان و تکمیل فرایند تربیت به واسطه نقش‌آفرینی والدین.
7. ایده «برگزاری جشنواره ملی سرود‌های فولکلوریک (آوا‌های آیینی)» از سوی زهره یزدی‌زاده از استان قزوین و با هدف ایجاد پیوستگی تازه کانون با خانواده‌ها در حوزه یک رویداد تازه، بروز توانمندی و اثرگذاری کانون در عرصه‌ای جدید و جلب توجه و بازتاب رسانه‌ای تازه برای کانون، ایجاد زمینه تجربه‌های تازه برای مربیان و اعضای کانون و توجه به درون‌داشت‌ها و اولویت‌های زیست بومی در فعالیت‌های کانون.
در نهایت، و بر اساس رأی هیئت داوران به‌ترتیب «بی‌با رهسپار» از استان سیستان و بلوچستان و «ملیحه باقری» از اداره کل آفرینش‌های فرهنگی کانون رتبه‌های اول و دوم و «زهره یزدی‌زاده» از استان قزوین و «فریبا عزتی حق» از استان همدان به صورت مشترک رتبه سوم را به دست آوردند.
حاضران در سالن نیز، این ایده‌ها را داوری کردند و در نهایت ایده وحید خسروی از اداره کل آفرینش‌های فرهنگی کانون برگزیده این بخش شناخته شد.
از برگزیدگان با اهدای تندیس و لوح تقدیر، قدردانی و به صاحبان دو ایده دیگر نیز به‌واسطه راه‌یابی به مرحله نهایی لوح تقدیر اهدا شد.
منبع: مهر
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری سایر حوزه ها