ایران بزرگ‌ترین زیست بوم نوآوری منطقه را در اختیار دارد

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، این روز‌ها خیلی از مردم با مفهوم شرکت‌های استارتاپی و دانش بنیان در کشور آشنا هستند و روزهایشان با آن‌ها سپری می‌شود. در کنار شرکت‌های دانش بنیان، اما در حوزه فناوری‌های نرم هم خیز جدیدی شروع شده که هر روز با گسترش خانه‌های خلاقیت جدی‌تر می‌شود. پرویز کرمی دبیر ستاد فناوری‌های نرم و توسعه صنایع خلاق معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از گردش‌های مالی میلیارد دلاری صنایع خلاق در جهان می‌گوید که ایران قصد دارد سهم خود را از آن تصاحب کند. به گفته او، تاسیس خانه‌های خلاق در استان‌های مختلف و همچنین نمایندگی‌های ایران در کشور‌های منطقه ازجمله ترکیه که به تازگی افتتاح شده باعث می‌شود که شرکت‌های خلاق بتوانند به جای خام فروشی نفت برای کشور ارزآوری داشته باشند. علاوه بر این میلیون‌ها فارغ التحصیل علوم انسانی در کشور می‌توانند در اکوسیستم خلاق کشور شاغل شوند یا خودشان دست به کارآفرینی بزنند. در روز‌های پایانی سال 1400 زیست بوم نوآوری ما در چه وضعیتی قرار دارد؟ ما در جمهوری اسلامی ایران بزرگ‌ترین زیست بوم نوآوری منطقه را در اختیار داریم. در این زیست بوم توانمندسازی نیروی انسانی، توسعه زیست بوم فناوری و نوآوری، رشد و توسعه شرکت‌های دانش بنیان و خلاق و همچنین از طریق ارتقای نظام تامین مالی، راه حل‌های فناورانه را برای رفع چالش‌ها و نیازمندی‌های کشور ارائه می‌کنیم. تاکنون در این زیست بوم توانسته ایم پهنه‌های نوآوری را ایجاد کنیم. حدود یک میلیون مترمربع پهنه‌های نوآوری در شهر‌های مختلف داریم که حاصل آن 70 خانه خلاق و نوآوری، 9 کارخانه نوآوری، 10 هزار استارت آپ و 247 مرکز نوآوری است. این‌ها باعث شده اند 6500 شرکت دانش بنیان به اضافه 1500 شرکت خلاق به وجود بیاید که منجر به ایجاد 350 هزار شغل مستقیم و 250 هزار میلیارد تومان گردش مالی شده است. این در حالی است که حدود 60 صندوق پژوهش فناوری در دل این زیست بوم شکل گرفته است. شرایط ما در حوزه صنایع خلاق و فرهنگی در مقایسه با دنیا چطور است؟ صنایع خلاق و فرهنگی در دنیا 50 میلیون نفر اشتغال مستقیم ایجاد کرده و 2700 میلیارد دلار گردش مالی دارد. یک درصد جمعیت دنیا در ایران زندگی می‌کنند و حدود یک درصد خاک دنیا را در اختیار داریم و این در حالی است که 2 درصد تولید علم دنیا به ایران تعلق دارد. بالطبع ما می‌توانیم از این 2700 میلیارد دلار حداقل یک درصد را نصیب خود کنیم که چندین برابر درآمد نفتی کشور است. این شرکت‌ها ویژگی خاصی دارند؟ الان این صنایع می‌توانند در قالب شرکت‌های خلاق در مناطق مختلف کشور ایجاد شوند و رشد پیدا کنند و بازار کار داشته باشند. این شرکت‌ها هزینه پایین اشتغال دارند و زودبازده هستند. همچنین شکل کار آن‌ها به صورت توسعه پایدار، درگیر شدن با فناوری و نوآوری و متناسب با ویژگی‌های بومی و جغرافیایی است؛ ضمنا از هویت ملی ما در برابر فرایند جهانی شدن حفاظت و حراست می‌کنند و باعث توسعه سبک زندگی ایرانی، اسلامی می‌شوند. صنایع خلاق شامل چه حوزه‌هایی است و آیا اصلا درآمدزا هستند؟ ما 20 شاخه در صنایع فرهنگی و خلاق داریم که ازجمله آن‌ها می‌توان به اسباب بازی اشاره کرد. اسباب بازی بازاری معادل 100 میلیارددلار را در اختیار دارد. شاخه دیگر، انیمیشن است که بازار آن 270 میلیارد دلار برآورد می‌شود. همچنین 100 میلیارد دلار به پوشاک اختصاص دارد. 150 میلیارد دلار از این بازار مربوط به بازی‌های رایانه‌ای است. نوشت افزار 200 میلیارد دلار، گردشگری 21 میلیارد دلار و سینما 42 میلیارد دلار را در اختیار دارند. با این حال، سهم گردش مالی ایران از بازار 100 میلیارددلاری اسباب بازی، 350 میلیون دلار است و باید توجه کرد که بیش‌تر اسباب بازی‌های موجود در کشور وارداتی است و تنها 15 میلیون دلار آن ایرانی است. پس ما به راحتی می‌توانیم فاصله بین 15 میلیون دلار تا 350 میلیون دلار را از آن خود کنیم. در انیمیشن ما حدود 65 میلیون دلار از بازار را در اختیار داریم که به راحتی می‌توانیم در این حوزه با توجه به نیروی انسانی ماهر، استعداد‌ها و شرکت‌های خلاقی که در حال شکل گیری است، سهم بالایی از این بازار داشته باشیم. همچنین، این بازار تحریم پذیر نیست و به طور عمده متکی به نیروی انسانی خلاق و خوشفکری است که ما از آن برخورداریم. در سینما گردش مالی ما 300 میلیارد تومان است؛ چراکه ما در این حوزه صرفا به تولید فیلم و فروش بلیت فکر می‌کنیم و به بازار‌های جانبی آن توجهی نداریم. به خلق و تولید کاراکتر و سپس بهره بردن از آن فکر نمی‌کنیم. همچنین لازم است به توکن‌های غیرمثلی (NFT) که درواقع دنیای آینده مالکیت معنوی است، توجه نشان دهیم. این مواردی که گفتید، چطور قابل تحقق است؟ ستاد فناوری‌های نرم اهدافی را برای خود تعریف کرده است. یکی از این اهداف، رفع نیاز‌های اساسی جامعه به صورت پایدار است که به معنای اشتغال پایدار است و اشتغال پایدار به معنای اشتغالی است که با نوآوری، فناوری و با مدل‌های کسب وکار روز شکل بگیرد. این موضوع بهره وری اشتغال‌های سنتی را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود که کاربردی سازی منجر به توسعه پایدار شود. در نتیجه آن، توسعه فناوری شکل می‌گیرد. به این معنا که از فناوری‌های روز در این مدیوم تک و لو تک استفاده کنیم. اسباب بازی‌های ما باید جنبه تعاملی پیدا کنند؛ یعنی اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، مکاترونیک و‌های تک بخش اصلی اسباب بازی‌های ما شود و از موادی، چون کاغذ، چسب، مقوا و کاموا عبور کند. به این ترتیب، یک بازار جدید برای شرکت‌های دانش بنیان و برای سرریز فناوری ایجاد می‌شود. اینگونه روبات سورنا 4 و روبات‌های فوتبالیست تولید می‌شوند. درواقع لبه تکنولوژی وارد لبه اسباب بازی و سرگرمی می‌شود. همین اتفاق باعث توسعه بازار و صادرات کالا‌های خلاق به کشور‌های منطقه می‌شود و رقابت پذیری و تاب آوری از این طریق افزایش می‌یابد. خانه‌های خلاق و نوآوری قرار است به چه نیازی در کشور پاسخ دهند؟ ما در معاونت علمی 4 حوزه را پیگیری می‌کنیم؛ شرکت دانش بنیان، شرکت خلاق، کارخانه نوآوری یا مرکز نوآوری برای صنایع‌های تک و خانه‌های خلاق و نوآوری برای صنایع فرهنگی و فناوری‌های نرم. موارد پیشین فعلا کنار گذاشته شده و اکنون تمرکز بر این 4 حوزه است. ما از طریق رویداد ایده تا محصول ایده‌ها را دریافت و وارد فرایند شتابدهی کرده و ورودی و خروجی این قیف را تنظیم می‌کنیم؛ یعنی به عنوان مثال در خانه‌های خلاق و نوآوری غربالگری می‌کنیم، توسعه طرح می‌دهیم، نمونه سازی می‌کنیم، از طریق تضمین کسب وکار جذب سرمایه گذار، توسعه محصول و همینطور بازارسنجی و بازارسازی را انجام می‌دهیم. شرکت‌های خلاق با دانش بنیان چه تفاوتی با هم دارند؟ این تفاوت در حیطه فعالیت است؛ به عبارت دیگر اگر یک شرکت در حوزه فرهنگ فعالیت کند، آن را خلاق محسوب می‌کنیم. همچنین شرکت‌های دانش بنیان درجه یک از معافیت مالیاتی برخوردارند و در موارد دیگر شرکت‌های خلاق از همان امتیازاتی برخوردارند که شرکت‌های دانش بنیان. در خانه‌های خلاق جایی برای فارغ التحصیلان علوم انسانی هم هست؟ 50 درصد فارغ التحصیلان ما در حوزه‌های علوم انسانی، فرهنگ و هنر هستند. این‌ها عموما امکان استخدام ندارند، اما آن‌ها می‌توانند در حوزه پالسی لب‌ها در شرکت‌های خلاق و خانه‌های خلاق و نوآوری که در زمینه علوم انسانی فعالیت می‌کنند، به صورت تخصصی مشغول به کار شوند؛ به عنوان مثال، در جامعه شناسی می‌توانیم شرکت‌هایی داشته باشیم که در حوزه نظرسنجی فعال هستند. این شرکت‌ها در دنیا فراوان و در کشور ما کم هستند؛ چراکه چنین تجربه‌ای در کشور ما عملیاتی نشده است. پالسی لب‌ها می‌توانند در حوزه حکمرانی اجتماعی و فرهنگی فعالیت کنند. همچنین در حوزه ادبیات، به عنوان مثال، ترکیه با کاراکتر‌های شاهنامه مینی سریال تولید می‌کند. در حوزه ورزش و تندرستی هم باشگاه‌ها می‌توانند وارد نوآوری اجتماعی شوند.