این تماشاگران تشنه نشاط و خنده‌اند
گونه‌ی کمدی از دیرباز همواره یکی از ژانرهای محبوب میان عامه سینماروها بوده، اما چند سالی است که این قسم آثار نه فقط به عنوان گونه غالب تولیدات سینمای ایران، پررنگ ترین رویکرد در میان فیلمسازان محسوب می‌شوند، بلکه در جدول پرفروش ترین فیلمها نیز بالاترین جایگاهها را به خود اختصاص داده اند. نگاهی به جدول فروش فیلمها در سال 1403 تاکیدی است دوباره بر این واقعیت که چند سالی است شاهد آن هستیم.
«هفتاد سی» ساخته بهرام افشاری، «تگزاس3» ساخته سید مسعود اطیابی، «زودپز» ساخته رامبد جوان، «تمساح خونی» ساخته جواد عزتی و «صبحانه با زرافه ها» ساخته سروش صحت پنج فیلم بالای جدول پرمخاطب ترین فیلمهای اکران با فروشهایی بالای صد تا سیصدو پنجاه میلیارد تومان همگی آثاری کمدی هستند که در میان آنها کمدی های بسیار بی مایه همانند تگزاس3، کمدی معمولی هفتاد سی و یا کمدیهای تجاری تروتمیزتر تجاری همانند زودپز و تمساح خونی و نهایتا کمدی متفاوت و فکر شده‌تری همانند صبحانه با زرافه ها دیده می شود. البته همانگونه که قابل پیش بینی است، صبحانه با زرافه‌ها از فروش کمتری در قیاس بقیه برخوردار شده و این تازه در صورتی است که سروش صحت کوشیده فیلمی بسازد که برای طیف های مختلف مخاطبان جذاب بوده و با آنها ارتباط برقرار کند. به هر حال از مجموعه این شرایط می توان گفت کمدی‌ها هرچه عامه پسندتر اقبال آن نزد مخاطبان بیشتر. سه فیلم بالای جدول که فروشی بالای 225 میلیارد تومان تا 340 میلیارد دارند هرسه کمدی های عامه پسند ضعیف یا نهایتا بسیار معمولی هستند.
تنها فیلم غیر کمدی بالای جدول اکران که از فروشی نزدیک به فیلم پنجم جدول (صبحانه با زرافه ها) برخوردار است و می توان آن را اثری موفق در گیشه محسوب کرد، فیلم «مست عشق» ساخته حسن فتحی است. این فیلم با کارکردی نزدیک به صدو بیست میلیار تومان اگر چه فیلمی غیر کمدی ایت اما از وبژگی هایی برخوردار است که در اقبال مخاطبان از آن تاثیری محسوس داشته است. نخست قرار گرفتن دوستاره معروف سینمای ایران در کنار ستاره هایی از سینما و تلویزیون ترکیه، دیگری جذابیت های بصری این فیلم که از مضمونی تاریخی برخوردار است و البته و نوع پوشش بازیگران زن ترک که الزامی به رعایت محدودیت های حاکم بر سینمای ایران را نداشته اند و همین نکته بر پذیرفتنی شدن فضای فیلم کمک کرده و نهایتا و شاید از همه مهمتر دستمایه قرار دادن زندگی شمس و مولانا و روایت عشق شمس به کیمیا و همچنین نزدیکی حال و هموای فیلم بایکی از رمانهای پرخواننده و مخاطب‌پسند همانند ملت عشق اثر الیف شافاک که در سالهای گذشته بر طرح عامه‌پسندانه مثنوی و مولانا در میان توده عام مخاطبان تاثیری محسوس داشته است. خلاصه اینکه اگر مست عشق مجموعه این شرایط را برخوردار نبود بعید به نظر می رسید در دوران تسلط این کمدیهای بی مایه تا این اندازه نیز با اسقبال مخاطبان روبه رو شود.
در محدوده‌ی فروش پنجاه تا صد میلیارد تومان چهارفیلم بعدی جدول اکران قرار دارند که متاسفانه هیچ یک از آنها نیز فیلم قابل قبولی محسوب نمی شوند. دو کمدی نازل یعنی خجالت نکش2 ساخته رضا مقصودی و سال گربه ساخته مصطفی تقی زاده، یک فیلم فارسی به روز شده با حال و هوای شوخ و شنگ و خوش رنگ و لعاب با نام پول و پارتی ساخته سعید سهیلی و نهایتا یک انیمیشن با نام ببعی قهرمان ساخته اسماعیل صفارزادگان این چهار فیلم را تشکیل می دهند که بی اغراق همین ببعی قهرمان قابل قبول تر از سه فیلم دیگر محسوب می شود. بخصوص که سازندگان آن پیداست در تلاش بوده‌اند انیمیشنی‌تر و تمیز و جذاب را برای مخاطب تدارک ببینند.
تنها نماینده سینمای اجتماعی ایران که از فروشی متوسط در سال 1403 برخوردار شد، بی بدن ساخته مرتضی علیزاده بود، یک فیلم اجتماعی بسیار تلخ که بر اساس داستانی واقعی ساخته شده بود و الناز شاکردوست هم یکی از تاثیرگذار ترین و ماندگارترین نقش آفرینی های خود در این فیلم به نمایش گذاشته بود این فیلم با 46 میلیارد تومان فروش در میانه جدول اکران در رتبه یازدهم جا خوش کرده است.
اما نکته جالب اینکه رتبه های بعدی جدول اکران نیز که از فروش بین بیست تا چهل میلیارد تومان، برخوردارند و جزو آثاری بافروشی زیر متوسط محسوب می شوند نیز همگی یا کمدی هستند و یا اینکه در حوزه سینمای کودک و نوجوان جای می‌گیرند.
خرچنگ ساخته مصطفی شایسته، دایناسور ساخته مسعود اطیابی، مفت بر ساخته عادل تبریزی، قیف ساخته محسن امیر یوسفی و... از این جمله اند. باغ کیانوش ساخته رضا کشاورز حداد و شنگول و منگول ساخته کیانوش دالوند هم در زمینه سینمای کودک و نوجوان جای می گیرند.
با توجه به برگزاری جشنواره فیلم فجر در میانه بهمن ماه و مصادف شدن پایان آن با هفته های پایانی سال که شاهد جنب و جوش اقتصادی و فرهنگی جامعه در واپسین هفته های سال هستیم، این مقطع زمانی در طول سالهای گذشته به عنوان مبنای تحویل سال سینمایی ایران شناخته شده است. فیلمهایی که پس از جشنواره فیلم فجر به روی پرده می روند و به عنوان اکران نوروزی سال جدید آغازگر دور تازه ای فعالیت سینمایی کشور هستند، معمولا به عنوان آثار اکران سال بعد مورد بررسی قرار می گیرند. به ویژه اینکه فیلمهای مورد اشاره اعلب از اوایل اسفند ماه اکران خود را آغاز کرده و تا میانه بهار و در صورت موفقیت در گیشه تا اواخر این فصل نیز روی پرده باقی می مانند.
به هرحال پرونده اکران سال 1403 با کارکردی نزدیک به 1900 میلیارد تومان و جذب حدود 34 میلیون نفر به سالن های سینما به پایان رسید و چنانکه در متن این نوشته مورد اشاره قرار گرفته فیلمهای کمدی نیز به عنوان موفق ترین گونه نبض بازار را در دست داشتند.
در سالی که گذشت حدود 60 فیلم در سینماها روی پرده رفتند و و چنانچه اشاره شد کمتر از نیمی از این فیلم با فروشی بالای بیست میلیارد تومان برخوردار شدند و می توان گفت این بخش از فیلمها یا در گیشه موفق بودند و یا لااقل با توجه به دیگر زمینه های کسب در آمد همانند فروش به شبکه خانگی و... تقریبا دخل و خرج کرده اند.
در میان فیلمهای روی پرده از 1403 «هفتاد سی» همچنان روی پرده است و سالن های زیادی را نیز در اختیار دارد. این فیلم که پرفروش‌ترین فیلم 1403 نیز محسوب می‌شود و این فیلم که از آذرماه امسال روی پرده سینماها رفت تاکنون نزدیک به شش میلیون تماشاگر داشته است. البته این تعداد تماشاگر هنوز کمتر از تماشاگران دو فیلم پرفروش سال قبل یعنی «فسیل» و «هتل» بوده این دو فیلم به ترتیب با 7 میلیون و 490 هزار تماشاگر و 6 میلیون و 628 هزار نفر تماشاگر پرمخاطب‌ترین فیلمهای سال 1402 بودند.
نگاهی به جدول فروش فیلمهای سال 1403 با توجه به تعداد تماشاگران می تواند به روشنی تاکیدی باشد بر نکاتی که در بالا اشاره شد و البته نتایج دیگری که در لابلای ارقام منتشر شده می توان دست یافت که بازگو کننده اوضاع و احوال نه چندان قابل قبول سینمای ایران است. با تاکید بر این واقعیت که وقتی یک گونه آن هم نوع نازل آن تنها آثار پرمخاطب سینمایی را تشکیل می دهند، این یعنی آن سینما حال روز متعادل و خوبی را ندارد!
جدول فروش سینمای ایران در سالی که گذشت
نام فیلم
کارگردان
تعداد تماشاگر
میزان فروش (به تومان)
70 سی
بهرام افشاری
5,621,331
327,623,308,000
تگزاس 3
مسعود اطیابی
4,445,017
249,122,143,400
زود پز
رامبد جوان
4,062,797
229,445,983,500
تمساح خونی
جواد عزتی
2,800,580
168,280,427,250
صبحانه با زرافه‌ها
سروش صحت
1,962,790
120,703,624,000
مست عشق
حسن فتحی
2,085,385
120,349,320,750
پول و پارتی
سعید سهیلی
1,685,345
91,201,179,500
خجالت نکش 2
رضا مقصودی
1,578,078
86,261,944,200
ببعی قهرمان
حسین صفارزادگان، میثم حسینی
1,564,674
67,703,046,000
سال گربه
مصطفی تقی‌زاده
1,182,790
64,606,590,000
بی‌بدن
مرتضی علیزاده
776,518
46,539,924,500
خرچنگ
مصطفی شایسته
705,991
41,149,483,500
آریاشهر دو نفر
حمید بهرامیان
562,818
35,192,972,500
باغ کیانوش
رضا حداد
709,580
27,665,363,000
قیف
محسن امیریوسفی
465,475
27,288,445,100
مفت‌بر
عادل تبریزی
466,561
26,010,518,600
شنگول منگول
کیانوش و فرزاد دالوند
341,228
17,635,639,000
قلب رقه
خیرالله تقیانی‌پور
206,255
14,998,231,000
شهر گربه‌ها 2
سید جواد هاشمی
278,575
13,590,516,500
یادگار جنوب
حسین دوماری، پدرام پورامیری
202,663
12,542,829,550
ملاقات با جادوگر
حمید بهرامیان
192,319
11,419,502,500
شه‌سوار
حسین نماری
185,762
11,115,243,500
آسمان غرب
محمد عسگری
243,043
10,297,125,000
ساعت جادویی
محمدعلی بصیری‌نیک
177,813
8,506,418,500
ایلیا جستجوی قهرمان
سیدعلی موسوی‌نژاد
215,119
8,286,722,000
در آغوش درخت
بابک خواجه‌پاشا
144,816
7,089,151,500
ساعت 6 صبح
مهران مدیری
106,951
6,702,311,250
عطرآلود
هادی مقدم‌دوست
124,380
6,022,987,500
آپاراتچی
قربانعلی طاهرفر
103,578
5,819,952,500
علت مرگ نامعلوم
علی زرنگار
77,531
5,259,074,000
معجزه پروین
محمدرضا ورزی
77,691
4,821,311,000
قلهک
مصطفی شایسته
66,119
4,062,411,000
نوروز
سهیل موفق
72,667
3,878,210,500
پرویز خان
علی ثقفی
50,897
3,382,914,500
روزی روزگاری آبادان
حمیدرضا آذرنگ
49,340
3,109,645,000
آغوش باز
بهروز شعیبی
44,886
2,647,192,500
شور عاشقی
داریوش یاری
63,401
2,118,234,000
برف آخر
امیرحسین عسگری
23,022
1,521,326,000
عزیز
مجید توکلی
20,853
1,284,266,000
استاد
سیدعماد حسینی
23,697
1,070,810,000
آبی روشن
بابک خواجه‌پاشا
15,207
971,540,000
روایت ناتمام سیما
علیرضا صمدی
12,953
820,947,500
سه جلد
مهدی اسماعیلی
8,510
507,810,000
نیلگون
حسین سهیلی‌زاده
8,623
501,105,000
سفر پرماجرا
حجت‌الله سیفی
7,206
349,070,000
خائن‌کشی
مسعود کیمیایی
6,242
346,687,000
نبودنت
کاوه سجادی حسینی
5,499
312,915,000
خانه شیشه‌ای
امیرپورکیان
4,651
299,735,000
آنها مرا دوست داشتند
محمدرضا رحمانی
5,584
293,752,000
کارزار
شهرام اسدزاده
4,307
237,272,500
شبگرد
فرزاد مؤتمن
4,278
236,560,000
تاوان
رامین سهراب
3,582
189,340,000
مصائب شیرین 2
علیرضا داودنژاد
3,305
170,542,500
سودابه
محمدعلی سجادی
2,608
151,372,500
کوچه ژاپنی‌ها
امیرحسین ثقفی
2,579
146,825,000
این جمعیت قابل کنترل
محمدمتین اوجانی
2,514
138,522,500
ماهور
مجید نیامراد
2,274
129,000,000
لختگی
کاوه دهقانپور
1,559
97,565,000
تعارض
محمدرضا لطفی
807
49,920,000
نفرین آرتا
مجید کریمی
628
41,355,000
