بارش‌های زمستانه امیدبخش است؟/ تجربه چهارمین سال خشکسالی پیاپی در ایران

احد وظیفه در گفت و گو با ایسنا درباره وضعیت بارش طی آذرماه اظهار کرد: میانگین بارش‌های کشور طی پاییز 34 میلیمتر ثبت شد این درحالیست که به‌صورت نرمال باید از ابتدای سال آبی تاکنون 60 میلیمتر بارندگی دریافت می‌کردیم. این میزان بارش ثبت شده نشان می‌دهد که ما با کاهش جدی بارندگی مواجه هستیم، به عبارتی 26 میلیمتر معادل با 43 درصد کمتر از میانگین بلندمدت بارندگی دریافت کردیم. سال گذشته در این بازه زمانی 33 میلیمتر بارش در کشور ثبت شد بنابراین در سال جاری حدود یک میلیمتر میانگین بارش‌ها نسبت به سال گذشته بیشتر بوده است اما به‌طور کلی با میانگین بلندمدت اختلاف زیادی دارد.

وی افزود: در استان‌هایی همچون تهران، قزوین و... شرایط بارندگی‌ها نسبت به سال گذشته بهتر بوده است اما در استان‌هایی همچون چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر که سال گذشته در این بازه زمانی بسیار پربارش بودند، میزان بارندگی‌ها بسیار کم‌تر از سال گذشته بوده است. از سال آبی 1399 تا 1402 سه سال خشکسالی را پشت سر گذاشتیم و امسال در چهارمین سال خشکسالی پیاپی هستیم.

تجربه خشکسالی شدید و استثنایی در برخی استان‌ها رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور ادامه داد: سال گذشته در استان‌های جنوب غرب همچون چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، خوزستان، ایلام، کرمانشاه شرایط چندان بد نبود و شرایط مطلوبی داشتند اما بارش در سایر نقاط کشورهمچون استان‌های تهران، قزوین، سمنان، خراسان رضوی و تقریبا نیمه شرقی کشور به‌طور شدیدی زیرحد نرمال بود، با وجود تجربه شرایط بهتر بارشی در سال جاری، چهارمین سال پیاپی است که در خشکسالی متوسط تا بسیار شدید و استثنایی به سر می‌برند. نکته بسیار مهم این است که با طولانی‌تر شدن خشکسالی، تاثیرات منفی آن نیز بیشتر و شدیدتر می‌شود.

وی افزود: کشور طی پاییز امسال میانگین دمایی بالاتری را نسبت به سال گذشته تجربه کرد، به‌گونه‌ای که طی هفته‌های گذشته غالب نقاط کشور دمایی بیش از نرمال را تجربه کردند. میانگین دمای هوا از ابتدای پاییز حدود 16.7 درجه سانتیگراد ثبت شد این در حالیست که در بلندمدت دمای این بازه زمانی 14.6 درجه سانتیگراد بوده بنابراین دمای هوا در پاییز سال جاری نسبت به بلندمدت 2.1 درجه سانتیگراد افزایش داشته و این عدد بسیار بزرگی است.

وظیفه ادامه داد: با بررسی هفتگی و ماهانه وضعیت دمایی در می‌یابیم طی برخی هفته‌های آذرماه میانگین دمای مناطق فصلی شمال کشور بین 7 تا 10 درجه سانتیگراد بیش از نرمال بود و گرمای بی‌سابقه‌ای را در عرض‌های شمالی و مناطق سردسیر شمال کشور - که استان تهران را نیز در بر می‌گیرد - تجربه کرده‌ایم.

پیش‌بینی دمای بیش از حد نرمال برای زمستان وی درباره وضعیت دمای کشور در زمستان اظهار کرد: به‌طور کلی میانگین دمای کشور در زمستان بیش از حد نرمال پیش‌بینی می‌شود. مدل‌های عددی که شبیه‌سازی جو برای پیش‌بینی آینده نشان می‌دهند، بیانگر این هستند که دمای میانگین فصل زمستان به‌طور نسبی 1 تا 1.5 درجه سانتیگراد و در عرض‌های شمالی تا 2 درجه سانتیگراد بیش از نرمال است.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور درباره بارندگی‌های کشور طی زمستان نیز گفت: به دلیل اینکه مدل‌های زیادی برای شبیه‌سازی وجود دارد، برخی از مدل‌ها شرایط مایل به کم‌بارشی و برخی مدل‌های دیگر نیز شرایط نرمال و اندکی بیش از نرمال دارند و نشانگر شرایطی هستند که بیشتر به سمت نرمال گرایش دارد و انتظار داریم بر اساس خروجی مدل‌ها بارش‌ها در حد نرمال باشد.

وی تاکید کرد: تمام این پیش‌بینی‌ها در حد احتمالات است و نمی توان به‌طور صد در صد به آن‌ها استناد کرد همچنین نکته مهم و قابل توجه این است که وضعیت دمایی قابل پیش‌بینی‌تر از میزان بارندگی‌ها است چراکه متغیرهای بسیار زیادی در میزان بارندگی تاثیرگذار است و نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی درباره میزان بارش‌های زمستانه ارائه داد اما به‌طور کلی شرایط نرمالی مورد انتظار است.

وظیفه ادامه داد: در پاییز حدود 25 درصد بارندگی کشور تامین می‌شود اما از این میزان حدود 44 درصد بارندگی‌ها کمتر از نرمال بود. این عدد و رقم بسیار بزرگی است بنابراین تاکنون حتی 10 تا 15 درصد بارش امسال را دریافت نکرده‌ایم و حتی اگر زمستان پربارشی هم داشته باشیم باز هم جبران این کم‌بارشی بسیار دشوار است.

تنش شدید آبی از نیمه دوم بهار در بسیاری از نقاط کشور وی با تاکید براینکه با کمبود جدی منابع آبی مواجه هستیم، اظهار کرد: حتی اگر بارش‌های زمستانی در حد نرمال نیز باشد به دلیل کمبود جدی آب طی سال‌های گذشته و پاییز سال جاری، کمبودهای گذشته جبران نمی‌شود و از نیمه‌دوم بهار با تنش شدید آبی در بسیاری از نقاط کشور مواجه خواهیم شد.

رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور درباره علت این کم‌بارشی‌ها گفت: از جمله دلایلی که موجب می‌شود تا سامانه بارشی فراوانی بر کشور وارد نشود، گرمای هوای بیش از حد نرمال پاییز سال جاری است. آبان و آذر بی‌هنجاری دمایی بسیار زیادی نسبت به نرمال داشته است، به‌گونه‌ای که اگر آمار دمایی 50 سال گذشته با چند هفته اخبر را مقایسه کنیم، شاهد بی‌هنجاری مثبت دمایی بی‌سابقه طی چند هفته اخیر خواهیم بود.

وظیفه در پایان تصریح کرد: گرمای بی‌سابقه‌ای که در منطقه شرق مدیترانه، خاورمیانه و اروپا وجود دارد، موجب می‌شود تا سامانه‌های جوی کمتر به این مناطق نفوذ کنند. سیستم‌های چرخندی که در مدیترانه فعال و موجب بارندگی مناسب در نیمه‌غربی زاگرس می‌شدند امسال فرصتی برای تقویت وعبور از ایران پیدا نکردند.