بدون توجه به فرهنگ امکان پیشرفت وجود ندارد / رونمایی از سند مشترک تعامل فرهنگ و اقتصاد

محمدمهدی اسماعیلی سه‌شنبه شب در نشست مشترک با سید احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی که در مصلی تهران و در حاشیه هفتمین روز برپایی سی و یکمین نمایشگاه قرآن کریم برگزار شد، اظهار داشت: فرهنگ یک امر مقدم و پیشینی است و زیر سایه فرهنگ توحیدی است که اتفاق‌های مهم رخ می‌دهد.

وی با اشاره به شعار امسال افزود: این شعار پیشینه‌ای دارد و مبتنی بر نظریه‌ای است. الحمدالله رهبر حکیم و فرزانه‌ای را در راس نظام اسلامی‌مان داریم که با اشراف کامل و آسیب‌شناسی دقیق سال‌های سال است که روی حل عقب‌ماندگی‌های اقتصادی و مشکلات اقتصادی، معظم له تمرکز کردند و همان‌گونه که فرمودند شعار امسال یکی از راهبرد‌های اساسی کشور در سال پیش رو است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: شاید در وادی امر با نگاه ناکافی فکر کنیم که شعار سال یک شعار اقتصادی است و باید همه تمهیدات از حوزه اقتصاد برای تحقق آن فراهم شود که این یک اشتباه راهبردی در فهم نوع اندیشه سیاسی و دینی حاکم بر کشور است که پشتوانه نظام اسلامی قرار دارد.

اسماعیلی گفت: رهبر عزیز انقلاب زمانی در مورد فرهنگ این تعبیر را دارند که فرهنگ مثل هواست. با این نگاه، فرهنگ یک امر ثانوی و عرضی نیست. فرهنگ یک امر اولیه و ضروری است، زیرا تا حوزه فرهنگ ارتقای لازم را پیدا نکند در یک جامعه با اندیشه دینی بنا گذاشته شده، اساساً امکان پیشرفت وجود ندارد.

وی بیان کرد: پیشرفت در جامعه دینی با قرائت اسلامی، انقلابی و نهضت امام اساساً بدون بستر فرهنگ امکان ایجاد ندارد. یکی از مشکلاتی که در کشور رخ داده این است که خیلی وقت‌ها به این یکپارچگی توجه نشده است. یکپارچگی لازم است، اندیشه امام یک اندیشه یکپارچه است. ما پیشینه تمدنی و نظام سازی مان در یک‌صد سال اخیر یک اندیشه منسجم است.

وزیر فرهنگ ادامه داد: در حوزه انقلاب اسلامی با همین مفهوم پیش آمدیم. این تفکرات وارداتی که سنخ همنشینی اینها را درک نمی‌کردند و جدا می‌کردند. نتیجه آن برخی نابسامانی‌های امروز است.

اسماعیلی تایکد کرد: باید یکپارچه جلو برویم. فرهنگ یک امر مقدم و پیشینی است که سایه دارد. در زیر سایه فرهنگ توحیدی است که این اتفاقات مهم می‌افتد.

وی گفت: رشد آموزش عالی روزی یک نیاز مبرم بود که امروز تبدیل به یک مشکل شده است؛ صندلی خالی. مسکن ساخته شده این پیوست فرهنگی و اجتماعی و متعالی همراهش نبوده امروز بخش نازلی را برطرف کرده و بخش عمده‌ای را برطرف نکرده است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار داشت: مسکن درست کردیم تا آرامش ایجاد کنیم؛ اما به اختلاف و جدایی منجر شده است. چون پشت آن چنین تفکری وجود ندارد.

اسماعیلی تصریح کرد: روز اولی که در ششم شهریور سال 1400 به محضر رهبری رسیدیم آغاز دولت مردمی، معظم له فرمودند که ساختار‌های فرهنگ نیاز به بازسازی انقلابی دارد خیلی از دوستان دچار اختلاف دیدگاه بودند که این بازسازی باید در کجا اتفاق بیفتد. جلساتی گرفتند برای امکان ساختاری. در جلسه 1401 شورای عالی انقلاب فرهنگی وقتی محضر رهبری مطرح کردیم که منظور از این چیست، حضرت آقا فرمودند این اصلاح ساختار فرهنگی جامعه است و نه دولت و حاکمیت.

وی گفت: امروز بهترین نقطه است و رئیس دولت یک شخصیت فرهنگی اندیشند است. در دولت مردمی تلاشمان ایجاد توازن و رسیدن به این باور است که اگر قرار است بنا به شعار سال جهش تولید اتفاق بیفتد بدون اصلاح انگاره‌های فرهنگی و ذهنی حاکم بر جامعه امکان‌پذیر نیست. حل مساله الگوی مصرف نیازمند اصلاح فرهنگی است. بدون بازگشت به آموزه‌های اصیل دینی در حوزه اقتصاد اسلامی که منبعث از نگاه توحیدی است امکان رشد در کشور وجود ندارد. این را باید در عمل کنار هم ببینم و مساله فرهنگ به عنوان مساله اصلی و با اولویت و پیشینی و به عنوان یک چتر بر سر تمام فعالیت‌ها دیده شود تا امکان رشد و تعالی کشور فراهم شود. تلاش می‌کنیم و به تحقق این هدف امیدواریم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: در خوانش حاکم بر فضای پیشرفت کشور باید این نگاه متوازن و توجه عمیق به امر پیشینی و اولویت فرهنگ برای پیشرفت حاکم شود.

اسماعیلی در ادامه پس از شنیدن اظهارات وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: به حوزه فرهنگ دیگر به عنوان یک حوزه انتزاعی و نمادین نگاه نمی‌کنیم؛ بلکه به یک حوزه انضمامی تبدیل شده است.

وی بیان کرد: با آخرین مصوباتی که سال گذشته در شورای عالی انقلاب فرهنگی داشتیم ایجاد شهر جهانی صنایع فرهنگی در تعطیلات نوروز جلسات متعددی را داشتیم و آیین‌نامه‌های آن را داریم به عنوان یک کار مهم آماده می‌کنیم.

وزیر فرهنگ ادامه داد: همپای توجه به اقتصاد مبتنی بر اولویت کشور‌های همسایه بتوانیم حوزه فرهنگی‌مان را نیز در این ارتباطات وارد کنیم. با بسیاری از کشور‌های منطقه، امروز وارد این فعالیت‌ها شدیم و امروز ارزش افزوده اقتصادی به فعالیت‌های فرهنگی داریم. واژه اقتصاد فرهنگ یکی از 5 برنامه کلان وزارت فرهنگ در دوره جدید است. در 37 سرفصل برنامه دولت یکی از سرفصل‌های اصلی سرفصل اقتصاد فرهنگ است.

اسماعیلی تاکید کرد: از حوزه فرهنگ و هنر غنی ایرانی که داریم می‌توانیم امروز ارتباطات وسیع فرهنگی را ایجاد کنیم. بسیاری از کشور‌های شرق آسیا اسلامشان از طریق تجار و بازرگانان ایرانی وارد شده است. بر خلاف حوزه غرب که پس از صدر اسلام با درگیری و جنگ بوده، در این سمت کاملاً نرم جلو رفت.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: امروز جمهوری اسلامی ایران مشروعیت بسیار بالایی را در منطقه حوزه فرهنگی خود دارد. به گفته نفر یک شعر در تاجیکستان که 300 سال است ما را از هم جدا کرده‌اند هنوز نام دخترانشان را در عشایر این کشور ایراندخت و ایران‌گل می‌گذارند. این یعنی به همین نسبت فضای افزایش تعاملات مختلف وجود دارد. با وزیر فرهنگ قطر ملاقات داشتم در پایان دیدار یک تابلوی خوشنویسی شده یکی از خوشنویسان کشور را به من هدیه داد. این ذهن روشنی ایجاد می‌کند تا فضای فعالیت‌های اقتصادی را با این فضای فرهنگی و نزدیکی فکری و فرهنگی جلو ببریم.

وی بیان داشت: این فرهنگ توحیدی حاکم است و معتقدیم فرهنگ و اقتصاد حوزه‌های هم‌افزا و پشتیبان دارند. امروز بسیاری از بخش‌های ما با اندک نگاه پشتیبانی در بخش اقتصاد به رونق می‌رسد.

اسماعیلی اظهار داشت: ارزش مجموعه هنری ما در هنر‌های معاصر بالای چند میلیارد دلار است. ما عادت به حبس سرمایه‌های خود داریم، در حالی که چقدر فضای فرهنگی و هنری کشور را رشد دهد.

وزیر فرهنگ گفت: تلاش داریم با این جلسات به رابطه هم‌افزا میان اقتصاد و فرهنگ برسیم. همه اصحاب فرهنگ، اندیشه و هنر کمک کنند با این شعار‌هایی که با شاخص‌های کمی اقتصادی باید محقق شود در کشور گام‌های بلندتری برداریم. محمدمهدی اسماعیلی سه‌شنبه شب در پایان نشست مشترک با احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی، درباره تبیین شعار سال «جهش تولید با مشارکت مردم»، در جمع خبرنگاران اظهار داشت: در دولت این نگاه وجود دارد که حوزه‌های فرهنگ، اقتصاد و سیاست درهم‌تنیده شده و حوزه فرهنگ، حوزه‌ای پیشینی است.

وی افزود: با این باور در سلسله نشست‌هایی طراحی شده تا با دوستان اقتصادی گفت‌وگو می‌کنیم و در نشست مشترک با وزیر اقتصاد هم همین بحث را داشتیم که چگونه دو حوزه اقتصاد و فرهنگ را به هم‌نشینی هم‌افزا برسانیم و چگونه نیازهای متقابل را برطرف کنیم.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه اقدامات اجرایی و عملیاتی در دستور کار قرار دارد و نه طرح مسایل کلی غیرقابل اجرا، گفت: در دولت مردمی بنا بر اجراست تا سخن گفتن صرف و نداشتن عمل، (که خیلی اوقات از این محل آسیب‌هایی وارد می‌شود)؛ امیدواریم با همکاری و تعامل نزدیک این فرصت مغتنم را در اختیار ارتقای فرهنگی و تمدنی جامعه قرار دهیم.

اسماعیلی ادامه داد: شورای راهبردی فرهنگی در وزارت اقتصاد نیز با همین نگاه ایجاد شده و دو حوزه اقتصادی و فرهنگی را از هم جدا نمی‌دانیم.

وزیر فرهنگ بیان کرد: در حوزه فرهنگ یکی از اولویت‌های اصلی اقتصاد فرهنگ و هنر است؛ در همین راستا سند اجرایی با کارنامه دوساله و افق دو سال آینده داریم؛ در حوزه اقتصاد هم شرایط به همین نحو است و هر فعل اقتصادی و اتفاق عمرانی و صنعتی نیازمند انضمام نگاه فرهنگی است.

وی تاکید کرد: امیدواریم دوستان با چنین شورایی که در وزارت اقتصاد است و فعالان حوزه فرهنگ این کار را به ثمر برسانند.