برجام؛ پل ارتباطی محدودسازی تنش و مذاکرات جامع
دنیای اقتصاد: تقریبا یک سال تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا زمان باقی مانده است؛ در این مدت مشخص نیست که تهران و واشنگتن با چه سناریوهایی مواجه شوند؛ آیا گام هایی که برای کاهش تنش برداشته اند مانند تبادل زندانیان و آزادسازی پول های بلوکه شده ایران تداوم خواهد داشت؟ آیا از احیای برجام خبری می‌شود؟ یا ممکن است طرفین به اوج تنش ها بازگردند؟
هادی خسروشاهین، پژوهشگر مسائل بین‌الملل درباره سناریوهای پیش رو به «اکوایران» از سه سناریوی بدبینانه، خوش‌بینانه و واقع گرایانه گفت و توضیح داد: « سناریوی بدبینانه این است که تنش ها به نقطه صفر برگردد، زیرا فهرست محرک ها می‌تواند آتش اختلافات، تضادها و تعارضات را شعله ور کند. نگاه خوش‌بینانه هم این است که ایران و آمریکا قبل از نوامبر 2024 مذاکرات رفع تحریم ها را به سرانجام برسانند.» خسروشاهین ادامه داد: «اما به نظر می‌رسد با توجه به همه محدودیت هایی که وجود دارد، واقعیت های میدانی، ایران و آمریکا را به سمتی سوق می دهد که محدودسازی تنش را به صورت مداوم و در موضوعات مختلف تا نوامبر 2024 ادامه دهند.» وی توضیح داد: «در عین حال این احتمال را نباید صفر درنظر گرفت که اگر دولت بایدن تصور کند که می‌تواند همچنان ریسک تداوم مذاکره با ایران را به جان بخرد، در برابر فشارهای کنگره آمریکا مقاومت کند و هزینه ای را در انتخابات پرداخت نکند، احتمالا به این روند ادامه خواهد داد.»
پژوهشگر مسائل بین‌الملل درباره سناریوی به ثمر رسیدن مذاکرات رفع تحریم ها پیش از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا توضیح داد: «اگر طرفین به این نتیجه برسند که ایران می‌تواند بخشی از سوخت هسته ای خود را تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در داخل خاک ایران پلمب و از آن حراست کند، راه هایی برای مذاکرات رفع تحریم ها حتی قبل از نوامبر 2024 باز خواهد شد.» البته وی افزود: «با توجه به واکنش اولیه و ادامه‌دار حزب جمهوری‌خواه و برخی چهره های متنفذ حزب دموکرات در قبال تبادل زندانیان و آزادسازی اموال بلوکه شده ایران، به نظر می‌رسد ایالات‌متحده آمریکا و دولت بایدن در شرایط بسیار دشوار و پرچالشی هم برای تداوم مذاکرات در سطوح بالاتر و هم به سرانجام رساندن آن قرار دارند.» خسروشاهین درباره احتمال استفاده مجدد طرفین از الگوی برجام گفت: «تنها در یک صورت الگوی برجام می‌تواند توسط طرفین به یک نقطه تعادلی دست پیدا کند و آن در شرایطی است که برنامه جامع اقدام مشترک به عنوان یک راه میانی و پل بین محدودسازی تنش و توافقات جامع و گسترده تر تعریف شود. در غیر این صورت می‌توان با احتمال بسیار زیاد گفت که احتمال احیای برنامه جامع اقدام مشترک بسیار سخت است. ولی اگر آن را به عنوان یک برنامه میان مدت یا پل ارتباطی بین پروسه محدودسازی تنش و مذاکرات جامع و گسترده تر بین تهران و واشنگتن در نظر بگیریم احتمال تعریف شدن برجام در این پروسه وجود دارد.»
برجام بماهو برجام ارزشی ندارد
این پژوهشگر در پاسخ به اینکه آیا برای ایران مطلوب است به الگوی برجام بازگردد، توضیح داد: «اگر بعد از نوامبر 2024، مساله بازگشت به برجام مطرح شود خیلی دور از تصور نیست که این اتفاق رخ دهد اما برجام بماهو برجام دیگر برای طرفین ارزشی ندارد.» وی افزود: «زیرا ایران در حال حاضر به لحاظ کمی و کیفی برنامه هسته ای خود را به مراتب در سطح بالاتری نسبت به سال 2015 پیش برده است و طبیعتا چنین بازیگری انتظار دارد که نسبت به آن سال امتیازات بیشتری از طرف مقابل اخذ کند. در طرف مقابل ایالات‌متحده آمریکا نیز با توجه به پیشرفت هایی که برنامه هسته ای ایران داشته و افزایش نفوذ منطقه ای ایران و تاثیرگذاری ایران در ترتیبات امنیتی منطقه ای ترجیح می دهد وارد توافق بیشتر در برابر بیشتری شود که این توافق برخلاف توافق برجام که پیوستگی و ثبات چندانی نداشت، باثبات تر و بلندمدت تر و تامین کننده منافع دوجانبه تهران و واشنگتن باشد.» وی در نهایت گفت: «بر پایه برنامه جامع اقدام مشترک در سال 2015 ایران حدود 300 کیلوگرم اورانیوم 6/ 3 را می‌تواند در اختیار داشته باشد اما امروز اگر ایران بخواهد وارد مذاکره با آمریکا شود و در مورد برنامه هسته ای اش تعهداتی را بپذیرد 6 ماه تا نقطه گریز فاصله خواهد داشت. در حالی که اکنون چند روز بیشتر فاصله ندارد.»
--> اخبار مرتبط