بودجه خبرساز؛ بار اصلی به دوش چه کسی است؟
کارشناسان می‌گویند بار اصلی بودجه سال آینده شهرداری تهران بر دوش تراکم‌فروشی و صدور پروانه ساختمانی خواهد بود.
در حالی که همین چند روز پیش شهردار تهران متمم بودجه سال 1402 را به شورا تقدیم کرد و به عبارتی از توان بالای این تیم در تامین بودجه و کسب اجازه برای مصرف آن به عنوان دستاورد مهم سخن گفته بود، یک بودجه مهم دیگر هم این روز‌ها خبرساز و محل بحث است؛ بودجه سال 1403 شهرداری تهران که میزان و درصد رشد آن به نسبت سال پیش، دست‌کم در یک دهه گذشته بی‌سابقه است.
به گزارش اعتماد، روز‌های پر از عدد و رقم ساختمان‌های مهم خیابان بهشت در حالی به پایان نزدیک می‌شود که همچنان بحث درباره بودجه انبساطی شهرداری و رشد 123 درصدی بودجه پیشنهادی زاکانی نسبت به سال خبرساز است و یکی از دلایل این خبرسازی هم رشد 123 درصدی آن هم در حالی است که بودجه دولت تنها 50 درصد رشد داشته است. این اعداد و ارقام و همچنان جزییات مطرح شده در این بودجه، اما یک نگرانی جدی را برای کارشناسان حوزه شهری و فعالان محیط زیست و زندگی شهری به همراه داشته است؛ منتقدان می‌گویند بار اصلی تحقق چنین بودجه‌ای بر دوش تراکم‌فروشی خواهد بود و این سطح از فروش تراکم آن هم در شهری با شرایط تهران از نگاه آن‌ها نگران‌کننده است. در ادامه این گزارش، اما نگاهی به بودجه سال پیش روی پایتخت تهران خواهیم داشت و، اما و اگر‌های تحقق چنین اعدادی را به بحث می‌گذاریم.
اعداد مهم بودجه‌ای انبساطی و کم‌سابقه
لایحه بودجه 1403 شهرداری یعنی آنچه زاکانی تقدیم شورای شهر کرد، نزدیک به 170 همت (هزار میلیارد تومان) بود که مقایسه آن با عدد بودجه سال گذشته حایز اهمیت است؛ 123 درصد افزایش نسبت به بودجه سال 1402. میزان رشد و انبساط بودجه‌ای که از سال 84 به این طرف، در شهرداری تهران سابقه نداشته است. با این توضیح، اما سراغ اعداد مهم این بودجه برویم؛ بیست و چهارم دی همین امسال علیرضا زاکانی سومین بودجه دوره مدیریت خود بر شهرداری را روی میز شورا گذاشت و گفت که «پیشنهاد ما 169 هزار میلیارد و 800 میلیون تومان است.» و بلافاصله هم تاکید کرد که «این رقم قطعا و یقینا محقق خواهد شد.» این اعداد، اما در نهایت با موافقت شورا همراه نشد و در نهایت سقف بودجه شهرداری تهران برای سال 1403، در صحن شورای شهر، رقمی بین آنچه شهرداری در لایحه آورده بود و آنچه کمیسیون تلفیق تغییر داده بود، به تصویب نهایی رسید.
بر اساس مصوبه شورای شهر که البته فعلا مرحله اول رسیدگی به لایحه بودجه شهرداری را انجام داد، سقف بودجه سال آینده شهرداری تهران 150هزار میلیارد تومان تعیین شد. به عبارتی ساده‌تر شهرداری رقم 170 همت را پیشنهاد کرده بود و کمیسیون تلفیق آن را به کمتر از 140 همت کاهش داده بود. آن‌طور که پایگاه اطلاع‌رسانی شورای اسلامی شهر تهران درباره این بودجه نوشت، محمد آخوندی، رییس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر تهران در تشریح لایحه بودجه 1403 شهرداری تهران اظهار کرد: لایحه بودجه 1403 که شهرداری تهران به شورای شهر تحویل داد، 169هزار و 800 میلیارد تومان بود و طی جلساتی که در کمیسیون برگزار کردیم و کمیسیون‌های تخصصی شورا نیز نظرات خود را اعلام کردند و در نهایت عصر سه‌شنبه هفته پیش در جلسه کمیسیون تلفیق، سه سناریو از طرف کمیسیون مطرح شد.
او در این باره ادامه داد: جمع‌بندی که کمیسیون برنامه و بودجه نسبت به سقف بودجه 1403 شهرداری داشته عدد 135هزار میلیارد تومان است که به تصویب رسید. این رقم نسبت به بودجه 1402، حدود 30درصد افزایش دارد، اگر این بودجه محقق شود مانند امسال شهرداری می‌تواند متمم ارایه کند.
با این توضیح می‌توان بودجه شهرداری تهران را دست‌کم تا امروز حدود 135 همت در نظر گرفت که البته احتمال تغییر این عدد همچنان وجود دارد و این احتمال کم هم نیست.
زیر و رو شدن اعداد بودجه در یک دهه
اکنون که کمی اعداد مهم این بودجه آشکار و برجسته شده و نگاهی به اعداد سال‌های پیش هم داشتیم، خوب است به مقایسه این اعداد به نسبت اعداد مشابه سال‌های گذشته بپردازیم. درست در همان روزی که زاکانی بودجه سال آینده شهرداری را به شورا برد، اشاره‌ای به تحقق بودجه در سال 1402 هم داشت و در این باره گفت: «امسال 107 همت بودجه محقق شده و بر همین اساس باید گفت که شهر در مسیر سازندگی است.»
پیش از دوره کنونی شهرداری، اما اعداد بودجه تفاوت فاحشی با شرایط امروز داشت که به نظر این تفاوت حتی با درنظر گرفتن تورم و دیگر اعداد مهم باز هم فاحش است. بودجه سال 1390 رقم 9 هزار و 200 میلیارد تومان، سال 91 رقم 10 هزار و 900 میلیارد تومان، سال 92 رقم بیش از 13 هزار میلیارد تومان، سال 93 رقم 15 هزار و 845 میلیارد تومان، سال 94 رقم 17 هزار و 219 میلیارد تومان، سال 95 رقم 17 هزار و 88 میلیارد تومان، سال 96 رقم 17 هزار و 900 میلیارد تومان، سال 97 رقم 17 هزار و 429 میلیارد تومان، سال 98 رقم 24 هزار و 185 میلیارد تومان، سال 99 رقم 30 هزار و 574 میلیارد تومان و سال 1400 رقم 37 هزار و 700 میلیارد تومان بوده است. سال 1401 هم به روایت زاکانی «رقم 50 هزار و 370 میلیارد تومان مصوب و 69 هزار و 83 میلیارد تومان محقق شد. در سال 1402 هم رقم 75 هزار و 990 میلیارد تومان بودجه مصوب است و تا 23 دی ماه از مرز تحقق 60 هزار و 767 میلیارد تومان عبور کردیم و 15 هزار میلیارد تومان بودجه غیرنقد نیز در حال ثبت است که به بیش از 76 هزار میلیارد تومان خواهد رسید. 10 هزار میلیارد تومان بودجه غیرنقد نیز کارسازی شده و تا پایان سال محقق می‌شود. ما در سال قبل نسبت به سال 1400 رشد 35 درصدی بودجه مصوب و 86 درصد رشد عملکردی نسبت به بودجه مصوب داشته‌ایم.»
مقایسه اعداد بودجه در یک دهه گذشته به خوبی این تفاوت را آشکار می‌کند و این تفاوت از قضا محل بحث کارشناسان هم قرار گرفته، اما زاکانی در جلسه تقدیم بودجه به شورا در این باره هم توضیحاتی ارائه کرد. او درباره دلیل چنین افزایش در اعداد بودجه هم گفت: «در بودجه متمم سال 1402 درخواست کردیم رقم به 107 همت برسد و این غیر از تبصره ماست. رقم تبصره بودجه امسال 19 همت بوده که به 21 همت می‌رسد؛ لذا پایه کار ما 128 همت است. امیدواریم در اسفندماه مجددا متمم ارائه بدهیم. علت این است که بر اساس برآورد‌ها از سال 97 تا سال 1401 در سه ماهه آخر به طور میانگین به میزان 45 درصد بودجه محقق می‌شود و بر این اساس از 107 همت عبور خواهیم کرد و ناچار به ارایه مجدد متمم خواهیم شد.
بودجه سال 1403 را بر همین مبنا تقدیم می‌کنیم. پیشنهاد ما 169 هزار میلیارد و 800 میلیون تومان است. این رقم قطعا و یقینا محقق خواهد شد.» زاکانی توضیحی درباره قرارداد شهرداری با یک پیمانکار هم داشت که در نوع خود جالب است: «با یکی از پیمانکاران در ابتدا پنج همت قرارداد داشتیم که به 143 همت رسیده است. ما قرارداد‌های بزرگی در شهر داریم و از صدا و سیما درخواست می‌کنیم که این اقدامات بزرگ را اطلاع‌رسانی کند.»
کاهش چشمگیر بودجه پیشنهادی زاکانی در شورا
همچنانکه پیش‌تر هم اشاره شد بودجه مدنظر شهرداری، اما با روی خوش شورا همراه نشد و عدد بودجه از حدود 170 همت پیشنهادی تاکنون به حدود 135 همت برسد؛ یعنی شورا با کاهشی چشمگیر در لایحه بودجه تنها عدد 135 هزار میلیارد تومان را تصویب کرده است. پیش‌تر «ناصر امانی» یکی از اعضای کنونی شورای شهر درباره آخرین وضعیت بررسی بودجه 1403 شهرداری تهران گفته بود: «شهردار تهران لایحه بودجه سال آینده شهرداری تهران را با رقم بیش از 169 هزار و 800 میلیارد تومان تقدیم شورای شهر کرد، اما بعد از تقدیم لایحه بودجه، بررسی ردیف‌های درآمدی در کمیسیون‌های تخصصی شورا و بعد از آن در کمیسیون تلفیق آغاز شد که نهایتا اعضای شورای شهر در صحن علنی سقف بودجه را به 135 هزار میلیارد تومان کاهش دادند.»
او همچنین با بیان اینکه منابع بودجه سال آینده شهرداری به ترتیب درآمد‌ها 93 هزار میلیارد تومانی از حوزه شهرسازی پیشنهاد شده بود، از محل واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای 18 هزار و200 میلیارد (فروش املاک و اموال) و واگذاری دارایی‌های مالی (وام و تسهیلات) 16 هزار و700 میلیارد تومان پیشنهاد شده بود، درباره دلیل کاهش رقم لایحه پیشنهادی بودجه سال آینده شهرداری تهران هم گفت: «رقم بودجه شهرداری تهران برای سال آینده 69 درصد بیشتر از رقم بودجه سال جاری به علاوه رقم متمم بود و این در حالی است که یکی از منابع اصلی درآمدی 93 هزار میلیارد تومان از حوزه شهرسازی بود که به اعتقاد ما درآمد ناپایدار بود و ما موافق کسب درآمد از حوزه شهرسازی نیستیم و به همین دلیل سقف بودجه را کاهش دادیم.»
این عدد 93 هزار میلیارد تومان آن هم از حوزه شهرسازی یکی از موارد بحث‌برانگیز جدی است که همچنان هم محل نگرانی کارشناسان حوزه شهری است. امانی در گفت‌وگویی دیگر با رسانه شورا، اما به دو دغدغه مهم مردم تهران هم اشاره کرد و در این باره گفت: «مردم تهران دو دغدغه و خواسته مهم دارند و آن هم حل مشکل ترافیک و آلودگی هواست و تمام برنامه‌های مدیریتی در حوزه حمل و نقل باید به سمت پاسخگویی به این درخواست باشد. هنوز در مورد میزان افزایش به جمع‌بندی نرسیده و باید این مهم در صحن علنی شورای شهر بررسی و تصویب شود؛ اما دقت داشته باشید که نباید به چشم درآمدی نگاه کنیم و اگر قرار باشد با این مدل مجوز ورود به طرح ترافیک بدهیم عملا فلسفه محدوده طرح ترافیک از بین می‌رود.» خارج از این دو بحث مهم شیوه و روش اولویت‌بندی پروژه‌های در دست اجرا و ساخت هم یکی از بحث‌های دیگری است که در ماه‌های گذشته با انتقاد کارشناسان و حتی اعضای شورای شهر هم روبه‌رو شد.
رونق مسکن؛ امید شهرداری از بودجه انبساطی به فروش تراکم است؟
فارغ از تمام نقد‌ها و بحث‌های درباره بودجه، اما یک موضوع به شدت مهم و خبرساز است؛ سهم حوزه ساخت و ساز از بودجه سال آینده شهرداری تهران و نگرانی درباره تراکم‌فروشی. کارشناسان می‌گویند چرا در حالی که دولت بودجه سال آینده کشور را کمتر از 50 درصد افزایش داده، شهردار تهران «دخل پر پول» برای شهرداری تدارک دیده و آیا ریشه چنین نگاهی جز ساخت و ساز و تراکم‌فروشی است؟ ریشه این انتقادات، اما به اعداد و ارقام بودجه برمی‌گردد که در تعریفی ساده به این صورت است: یکی رشد 144 درصدی عوارض ساخت و ساز در بودجه سال آینده و دیگری هم عدد 93 همت از این بودجه است که به درآمد حاصل از صدور پروانه ساختمانی تکیه کرده است.
این اعداد به ما می‌گوید که شهرداری و زاکانی برنامه اصلی خود را رونق ساخت و ساز مسکن در سال پیش رو گذاشته است. همه این اعداد بحث‌برانگیز درحالی است که در همین سال قرار است شهرداری تهران 17 هزار میلیارد تومان از املاک شهرداری را به فروش برساند تا خرج شهر تامین شود؛ اعدادی که به خوبی نگرانی درباره بودجه سنگین و انبساطی سال آینده پایتخت ایران را آن هم در سال‌هایی که کمتر روز پاک به چشم می‌خورد، آشکار می‌کند.
از میان اخبار