(تصاویر) هواپیمای تشریفاتی شاه کجاست؟

2 فروند هواپیما از مجموع هواپیما‌های شخصی و تشریفاتی محمدرضا شاه و خاندان پهلوی دوم، نزدیک به 30 سال است در نمایشگاه و موزه هوایی تهران، در حاشیه بزرگراه تهران - کرج، بر زمین نشسته‌اند.

به گزارش همشهری، میراث تاریخی (مادی و معنوی) برجای مانده از هر دوره و عصری از ارزش‌های قابل ملاحظه‌ای برخوردار است که اغلب، برای بسیاری از افراد جامعه جلب توجه می‌کند. حال اگر این میراث به دوران حکومتی یک سلطنت با پادشاهان و کاخ‌نشینان خاص خود، بازگردد، اهمیت و توجه به آن، فزونی می‌یابد.

میراث مادی منقول و غیرمنقول حکومت سلطنتی پیشین ایران (پهلوی) که اغلب در مجموعه‌هایی مانند موزه و نمایشگاه، نگهداری می‌شوند نیز از این قاعده عمومی، مستثنی نیست. بخشی از این میراث سلطنتی که ویژگی «صنایع مدرن هواپیمایی» را نیز دارد می‌توان در موزه و نمایشگاه هوایی تهران جست و جو کرد.

مجموعه‌ای وسیع که گشت و گذار در آن می‌تواند ما را با سیر کمی و کیفی تکامل صنعت هواپیمایی کشور در ابعاد گوناگون آن آشنا کند.

قصری در داخل هواپیما

از مجموع 2 فروند هواپیمای شخصی و تشریفاتی محمدرضا شاه، یک فروند بویینگ 727 (به جز جت شخصی اشرف پهلوی) از حدود سال 1372 در نمایشگاه و موزه هوایی تهران، نگهداری می‌شود. بویینگ 727 با نام «شهباز» و 3 موتور جت در واقع دومین هواپیمای شخصی و تشریفاتی خاندان شاه پهلوی دوم بوده که بعد از تبدیل به «وی‌آی‌پی» سلطنتی، به سیستم «اختلال فرکانس» با هدف عدم ردیابی و شناسایی و اجرای شگرد‌های امنیتی، مجهز شد.

در تابلوی ثبت اطلاعات این هواپیما در نمایشگاه هوایی تهران، سال تولید آن حدود دهه 40 خورشیدی نوشته شده که کشور سازنده آن نیز «آمریکا» ست. یکی از ویژگی‌های شاخص آن در زمانی که کاربرد تشریفاتی داشت، دکوراسیون و تجهیزات داخلی مجلل و گران‌قیمت آن بود.

بسیاری از افراد به سبب فضا و دکور داخلی آن که بی‌شباهت به قصری کوچک و طلایی (گفته می‌شد که اغلب تجهیزات آن با روکش طلا آراسته شده بودند) نبود، از آن به عنوان یکی از لاکچری‌ترین پرنده‌های ساخت بشر در دوران معاصر یاد می‌کنند.

فضای داخلی هواپیمای محمدرضا شاه پهلوی که در حال حاضر در دست بازسازی است

فضای داخلی دومین هواپیمای تشریفاتی شاه

بخش نخست هواپیمای تشریفاتی 727 (با ظرفیت 130-106 مسافر) بخش نیرو‌های محافظ و بادیگارد‌های شاه و خاندان او در سفر بود. بخش‌های دیگر آن نیز شامل اتاق استراحت، اتاق خواب (استراحت)، اتاق پذیرایی، اتاق کار، اتاق خدمه، آشپزخانه و سرویس‌های بهداشتی بوده که با لوکس‌ترین امکانات از میز‌های منبت‌کاری‌شده تا وسایل آنتیک، تزیین شده بود.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این هواپیما در اختیار نیروی ارتش جمهوری اسلامی قرار گرفت و بعد از تغییر نام به «قدس» مدتی نیز پرواز‌های مسافربری داخلی و خارجی و البته تشریفاتی دولتی انجام داد. تا اینکه بالاخره در یکی از روز‌های سال 1377 بعد از 3 مرتبه تغییر ریجستر، به نمایشگاه و موزه هوای تهران تحویل داده شد. در حال حاضر این هواپیما در دست مرمت فضای داخلی است تا بازدید کامل از آن برای بازدیدکنندگان میسر شود.

دیدنی‌های دیگر تنها نمایشگاه و موزه هوایی کشور

در این نمایشگاه هوایی 40 هزار مترمربعی می‌توانید 27 فروند هواپیمای نظامی، مسافربری، سبک، امدادی و تاریخی صنعت هواپیمایی ایران را از نزدیک تماشا کنید. از هواپیمای 727 شخصی اشرف پهلوی (میترا) تا بمب‌افکن جنگ جهانی دوم (بی 26) با آن مخزن پرتاب دستی بمب و داکوتای «دی سی 3».

نخستین هلی‌کوپتر امدادی و اهدایی از سوی دولت وقت آمریکا به فرح دیبا، تنها فروند باقی مانده از 6 فروند دهاویلند کانادا که سال 1329 در اختیار باشگاه خلبانی ایران بود، بچه بویینگ یا همان بویینگ 737 و فوکر 27 نیز در این نمایشگاه خودنمایی می‌کنند.

هواپیمای تشریفاتی 727 محمدرضا پهلوی که به «قدس» تغییر نام داده است

نکته خواندنی

نخستین هواپیمای بویینگ حکومت پهلوی، 707، با نام «شاهین» به رنگی ترکیبی آبی و نقره‌ای بود. این هواپیما نیز به عنوان یکی از لوکس‌ترین و گران‌قیمت‌ترین هواپیما‌های زمان خود در جهان شناخته می‌شدکه ترکیبی از رنگ‌های آبی و نقره‌ای است.

شاهین خیلی پیشتر از بویینگ 727 یا همان شهباز در اختیار خاندان سلطنتی ویژه تشریفات قرار داشت. این همان هواپیمایی است که دی ماه سال 1357 شاه و فرح با آن سفری بی‌بازگشت به مصر داشتند.

در حال حاضر شاهین بعد از چندین پرواز نظامی در دوران دفاع مقدس و ترابری تشریفاتی - سیاسی و اورهال مطابق با قوانین جهانی استانداردسازی صنعت هواپیمایی در اختیار نهاد ریاست جمهوری قرار گرفته که آشیان فعلی آن در فرودگاه مهرآباد واقع شده است.

نخستین هلی‌کوپتر امدادی و اهدایی که از سوی دولت وقت آمریکا به فرح دیبا اهدا شد

نمایشگاه و موزه هوایی کجاست؟

برای بازدید و تماشای یک موزه با موضوع هواپیما و پرواز، نیازی نیست حتما از کودکی علاقه‌مند به حرفه خلبانی بوده یا رویای پرواز در سر پرورانده باشید. فقط کافی‌ست کمی درباره موضوعات کمتر شناخته شده، کنجکاو باشید؛ موضوعاتی مانند آثار به نمایش گذاشته شده تنها نمایشگاه و موزه هوایی کشور (سازمان صنایع هوایی) که در کیلومتر 4 بزرگراه تهران - کرج، درست روبروی پارک ارم واقع شده است.

موزه ونمایشگاهی که حالا بعد از تعطیلی تقریبا 2 سال و نیمه کرونایی، بازگشایی شده و قرار است با تغییرات و تحولات بسیار، پذیرای بازدیدکنندگان باشد. همان طور که از نام این مجموعه پیداست، می‌توان گشت و گذار در آن را در 2 بخش نمایشگاه (روباز) و موزه (سالن) دنبال کرد.

در بخش نمایشگاهی 27 فروند هواهپیما به نمایش گذاشته شده و در بخش سالن نیز به ماکت انواع هواپیما‌های مسافربری و نظامی، موتور‌های برش خورده انواع هواپیما‌های کلاسیک و نوین، قطعات اصلی هواپیما‌ها و همچنین معرفی دستاورد‌های صنعت هوایی ایران در کنار اتاقک سیمیلاتور (شبیه ساز پرواز) پرداخته شده است.

البته از بخش‌های آموزشی آن مانند دپارتمان آموزشی، تحقیقاتی و پژوهشی، مطالعاتی و نمایشی در زمینه علوم صنایع هوایی که خدمات تحقیقاتی، پژوهشی، مطالعاتی ویژه آموزش خلبانان و مهمانداران هواپیما که فضای آن در داخل یک هواپیما تعبیه شده نیز نباید غافل ماند.

حتی لوکیشن فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی (اخراجی‌ها، ما همه با هم هستیم، نون خ، نیسان آبی، زخم کاری، پایتخت، به وقت شام) را نیز می‌توان در این مجموعه یافت.

فضای یکی از هواپیما‌های این موزه به دپارتمان آموزشی، تحقیقاتی و پژوهشی، مطالعاتی و نمایشی در زمینه علوم صنایع هوایی تبدیل شده است

بخش قطعات موتوری و صنعتی موزه نیز از جمله بخش‌های دیدنی است

بمب‌افکن جنگ جهانی دوم (بی 26) با مخزن پرتاب دستی بمب نیز در این نمایشگاه دیده می‌شود

صاحب این خانه، تهران را از قحطی نجات داد

ممنوعه‌ها روی دیوار‌نگاره ولی‌عصر