جمعه 2 آذر 1403
گوناگون

تهران، شهر «افسرده‌» ها شد

وب‌گاه عرشه آنلاین مشاهده در مرجع
تهران، شهر «افسرده‌» ها شد

گزارش یک نهاد رسمی زیرمجموعه شهرداری پایتخت، «تهران» را به عنوان «ابرشهر افسرده ها» معرفی می‌کند. گزارش یک نهاد رسمی زیرمجموعه شهرداری پایتخت، «تهران» را به عنوان «ابرشهر افسرده ها» معرفی می‌کند. گزارش اخیر به گزارش عرشه آنلاین، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران با عنوان «سرزندگی شهری در مناطق 22‌گانه شهر تهران؛ از ارزیابی تا مداخلات اصلاحی»، هشدار مهم «نارضایتی شهروندان از مدیریت...

گزارش یک نهاد رسمی زیرمجموعه شهرداری پایتخت، «تهران» را به عنوان «ابرشهر افسرده ها» معرفی می‌کند. گزارش اخیر

به گزارش عرشه آنلاین، مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران با عنوان «سرزندگی شهری در مناطق 22‌گانه شهر تهران؛ از ارزیابی تا مداخلات اصلاحی»، هشدار مهم «نارضایتی شهروندان از مدیریت شهری» و «شرایط نامطلوب زندگی در پایتخت» را در خود جای داده است.

نتایج این پژوهش که در سال گذشته انجام شده و به تازگی از سوی این نهاد رسمی منتشر شده است، نشان می‌دهد 99.7‌درصد تهرانی ها «سرزنده» نیستند. پیش‌تر، مرکز پژوهش های مجلس با انجام مطالعه ای با موضوع مشابه درباره وضعیت «کیفیت زندگی» در تهران اعلام کرد وضعیت شاخص «فشار محیط زیستی» در تهران عدد میانگین 323 است که به معنای «اوج بحران عدم‌دسترسی به محیط زیست و خدمات شهری مناسب» است؛ در آن گزارش اعلام شده بود که اگر این شاخص در سطح 100 باشد «مطلوب» است اما عدد بالای 300 به معنای «فشار زیاد» و رضایت بخش نبودن وضعیت سکونت است. جزئیات و تحلیل نتایج این پژوهش، اردیبهشت امسال در گزارشی با عنوان «سقوط تهران در کیفیت زندگی» در همین صفحه منتشر شد.

گزارش جدید مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران نشان‌دهنده آن است که در سال 1401 برای دومین سال متوالی، کیفیت زندگی در شهر تهران، نمره مردودی دریافت کرده است. برآیند و جمع بندی نتایج این گزارش نشان می‌دهد، طی سال‌های گذشته تاکنون، عوارض نامرئی «تغییرکاربری» و «فقر فضاهای تفریحی و عمومی» در پایتخت را شهروندان پرداخت کرده اند و این عوارض هم اکنون در شکل افسردگی دسته جمعی ساکنان پایتخت نمود پیدا کرده است.

جمعیت سرزنده ها، فقط 0.3 درصد!

محتوای این گزارش بر اساس سنجش میزان «سرزندگی شهری» شهروندان تهرانی (بر اساس شاخص سرزندگی)، نشان می‌دهد، 99.7‌درصد تهرانی ها افسرده هستند، به این معنا که فقط 0.3درصد از جمعیت ساکن تهران بر اساس این شاخص، سطح مطلوبی از سرزندگی شهری دارند.

شاخص «سرزندگی» نمایانگر میزان نشاط روحی یا برعکس، افسردگی است. همچنین سطح نامطلوب این شاخص بیانگر «پایین بودن کیفیت زندگی» است و تغییرات این شاخص با «سطح رضایت یا نارضایتی عمومی» شهروندان ارتباط دارد. بر اساس این گزارش، شاخص سرزندگی در تهران از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. در مجموع 80.8‌درصد شهروندان تهرانی سر زندگی پایین را گزارش کرده اند. 18.9‌درصد سرزندگی در سطح متوسط و تنها 0.3‌درصد سرزندگی بالا را گزارش داده اند.

آدرس مناطق افسرده شهر

در این گزارش، مناطق افسرده یا مناطقی که شهروندان در آنها کمترین میزان سرزندگی را گزارش کرده اند، معرفی شده اند. همچنین اسامی مناطق با بیشترین سرزندگی نسبت به سایر مناطق نیز اعلام شده است. بر اساس نتایج به دست آمده از پژوهشی که در سال 1401 در این زمینه انجام شد، شهروندان مناطق 11، 20، 16، 12 و 19، کمترین میانگین رتبه سرزندگی شهری را در مقایسه با دیگر مناطق شهر تهران به خود اختصاص دادند. رتبه میانگین سرزندگی مناطق 5، 22، 3 و 8 تهران از دیگر مناطق بالاتر بود. در این گزارش بر ضرورت تدوین راهکار هایی برای افزایش نشاط و سرزندگی زیست شهری بر اساس چهار شاخص اساسی شامل «توسعه مشارکت و تعاملات اجتماعی»، «توزیع متوازن و مطلوب خدمات ورزشی و فراغتی»، «بهبود وضعیت زیست محیطی» و «اصلاح وضعیت فضاها یا عرصه های عمومی» تاکید شده است.

تبعات افسردگی دسته جمعی شهروندان

نتایج این گزارش، تبعات افسردگی دسته جمعی تهرانی ها را نیز بازگو می‌کند. در این گزارش آمده است که این افسردگی دسته جمعی و وضعیت نامطلوب رتبه سرزندگی در میان شهروندان تهران، زمینه افزایش و تشدید بزهکاری، جرم و انواع آسیب های اجتماعی و نارضایتی های عمومی را فراهم می‌کند. نامطلوب بودن وضعیت سرزندگی شهری می‌تواند دال بر آسیب ها و مسائل اجتماعی متکثری در دیگر حوزه های اجتماعی و فرهنگی نیز باشد. بزهکاری، جرم، اعتیاد، فحشا و... را نیز در سطح شهر توسعه دهد و از این رو ضروری است که بهبود و ارتقای سرزندگی شهری با فوریت بیشتری در دستور کار مدیریت شهری تهران قرار بگیرد. در این گزارش، مرکز مطالعات شهرداری تهران به شهرداری توصیه می‌کند تا اقدامات فوری برای احیای سرزندگی تهرانی ها به‌خصوص در مناطق پایین شهر انجام شود.

5 مزاحم سرزندگی تهرانی ها

تحلیل نتایج این بررسی از شناسایی دست کم 5 عامل مزاحم سرزندگی شهروندان خبر می‌دهد. «وضعیت آشفته شهر» یکی از مهم‌ترین موانع سرزندگی شهروندان تهرانی است. در وهله بعد، «تغییرکاربری» سال‌های اخیر که باعث شده «فضای عمومی برای نشاط و تفریح و فراغت» به شدت کاهش یابد. از سوی دیگر، «وضعیت نامطلوب پارک های شهر» و حتی «وضعیت نامناسب سطل های زباله» عواملی هستند که بر افسردگی و تشدید میزان آن در زیست شهری شهروندان اثرگذار بوده اند. «تسلط خودروها» در شهر و «فقر شدید معابر مخصوص توقف شهروندان و پیاده روی»، از دیگر عواملی هستند که می‌توان از آن به عنوان مزاحم سرزندگی شهروندان پایتخت یاد کرد.

توصیه هایی برای شهرداری

در این گزارش یک بسته سیاستی برای ارتقای سطح سرزندگی شهروندان تهرانی به شهرداری پیشنهاد شده است. مهم‌ترین این توصیه ها را می‌توان در چهار محور اصلی خلاصه کرد. ارائه توصیه هایی به منظور «توسعه مشارکت و تعاملات اجتماعی»، «بهره مندی عادلانه از خدمات ورزشی، تفریحی و فراغتی»، «بهبود شرایط زیست‌محیطی» و «بهبود وضعیت فضاها و عرصه های عمومی»، سرفصل های این توصیه ها هستند. در این گزارش تاکید شده است به منظور بهبود و ارتقای سطح سرزندگی در شهر تهران، لازم است اراضی ذخیره (قهوه ای) برای افزایش خدمات شهری مختص نشاط و تفریح اختصاص پیدا کند. همچنین لازم است محله های مسکونی تهران «آرام» شود. این اقدام باید با اعمال «سقف سرعت 30 کیلومتربرساعت» بر خودروها اعمال شود. استقرار کاربری های شبانه در سطح گسترده در تهران به منظور «احیای تفریح و گشت و گذار» شهروندان و همچنین انتقال فعالیت های مزاحم و ناسازگار با شهر تهران به بیرون از شهر مثل انبارها، از دیگر اقداماتی است که باید در این راستا صورت بگیرد. تدوین و تصویب اختلاط کاربری در جداره های شهری، تدوین و تصویب دستورالعمل های تشویقی استقرار کاربری های شبانه در کلیه فضاهای همگانی با فواصل مناسب، احداث و ساماندهی فضای همگانی با کاهش حضور خودروهای شخصی و تجهیز آنها برای حضور شهروندان در پهنه های سکونت برخی دیگر از راهکارهای ارائه‌شده است. کاشت درختان و ساماندهی جداره های آشفته شهری و تدوین و تصویب طرح مبلمان شهری، از دیگر پیشنهادهایی است که برای بهبود وضعیت سرزندگی شهروندان تهرانی در این گزارش به آن اشاره شده است.

اولین گام مهم برای حل مسائل تهران

مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران در ارزیابی «سرزندگی شهری در مناطق 22‌گانه تهران»، در حالی، عملا رتبه بالای افسردگی شهروندان به واسطه شرایط نامناسب سکونت در پایتخت را اعلام کرده است که یک صاحب‌نظر و جامعه شناس شهری، اولین گام مهم برای حل مسائل تهران را «اعلام واقعیت ها» می داند.

حسین ایمانی جاجرمی، صاحب‌نظر و جامعه شناس شهری، معتقد است، اعلام واقعیت ها و آنچه در واقعیت شهر در جریان است، اولین گام مهم برای حل مسائل شهرها از جمله تهران است. وی در گفت‌وگو با دنیای‌اقتصاد گفت: این گزارش که نشان‌دهنده رتبه بالای افسردگی تهرانی ها به واسطه شرایط نامناسب زیست شهری در پایتخت است، کاملا همراستا با سایر گزارش ها از جمله گزارش های بین‌المللی است که واحد اقتصادی اکونومیست و موسسه مرسر از کیفیت زندگی در شهرها منتشر کرده و در آن رتبه تهران به لحاظ کیفیت زندگی شهری حتی در خاورمیانه نیز پایین است.

وی افزود: یافته های این گزارش که نشان‌دهنده زیست نامطلوب شهری در تهران و سرزندگی تنها 0.3‌درصد از شهروندان است کاملا معتبر است و با واقعیت ها همخوانی دارد؛ مگر چه سرمایه‌گذاری برای زیرساخت های اجتماعی در تهران انجام شده که انتظار می رود رتبه و معدل سرزندگی شهروندان تهرانی بیش از میزانی باشد که در این گزارش به آن اشاره شده است؟

وی گفت: در تهران و همچنین سایر کلان‌شهرها و شهرهای کشور، ارتباطی بین «زیرساخت اجتماعی» و «سرمایه اجتماعی» وجود ندارد. این در حالی است که شرایط عمومی جامعه و ناامیدی شهروندان نسبت به آینده به واسطه وضعیت نامطلوب اقتصادی و نبود چشم انداز ایجاد شرایط مطلوب اقتصادی و اجتماعی و...، این وضعیت و عدم‌سرزندگی را در شهرها دامن زده است. این موضوع نیز متاسفانه تنها مربوط به شهر تهران نیست و اگر سایر شهرها نیز بررسی شود، نتایج مطلوبی حاصل نخواهد شد.

ایمانی جاجرمی، پیامدهای این زیست نامطلوب را افزایش افسردگی، تنهایی و انزوا، نزاع و خشونت و کاهش کیفیت و زوال زندگی شهری عنوان کرد و افزود: عملا در تهران و سایر شهرها، فضایی برای تعامل شهروندان و ارتقای همه آنچه منجر به زیست مطلوب شهری می‌شود وجود ندارد. این موضوع به‌خصوص در تهران و کلان‌شهرها که شیوه و سبک زندگی در سال های اخیر با تحولات مهمی مواجه شده است بیش از سایر شهرها به چشم می خورد. میل به استقلال فرزندان، کاهش ازدواج و افزایش طلاق، افزایش تعداد خانوارهای تک نفره، بدون فرزند یا تک فرزند و...، ضرورت مداخله مدیریت شهری برای ایجاد فضاهای مناسب جهت ایجاد تعامل بین شهروندان و گذران اوقات تنهایی و فراغت آنها را بیش از پیش کرده است. جامعه ما به‌خصوص در کلان‌شهرها به شدت نیازمند به سرمایه‌گذاری درحوزه زیرساخت های اجتماعی و زیست مطلوب شهری است. زمانی که شهرداری ها به جای اداره مناسب شهر به منظور تامین کیفیت زیست مطلوب شهری برای شهروندان به واسطه عدم‌دسترسی به درآمدهای پایدار، شهر و فضاهای آن را برای فروش عرضه می کنند و شهر به تصرف خودروها و فعالیت های ساختمانی درآمده است، هزینه های ایجاد زیرساخت های اجتماعی به شدت افزایش یافته و عملا تامین دسترسی های محلی به سرانه های مطلوب زیست شهری (امکاناتی نظیر پارک های محله ای، کتابخانه، فرهنگسرا، سالن های ورزشی و...)، غیرممکن یا بسیار دشوار می‌شود. حتی پیاده روها این روزها در تصرف موتورسوارها درآمده و این سرعت و تراکم وسایل نقلیه عملا منجر به محو برخی گروه های سنی همچون کودکان و سالمندان از شهر شده است. از سوی دیگر به دلیل اداره کشور با سیستم متمرکز و نقش تهران به عنوان نقطه تمرکز ارائه خدمات ملی به کل کشور، عملا تهران شبیه یک «دونات با هسته خالی» شده است که مرکز آن به جای آنکه محل زیست مطلوب شهری برای شهروندان باشد به مناطق خالی و شب مرده تبدیل شده است. بسیاری از این مناطق که سال‌ها و دهه ها محل زندگی شهری بوده است هم اکنون به انبارهای نگهداری کالا تبدیل شده است. وی تاکید کرد: شهرداری نباید به دنبال کسب درآمد از فروش شهر باشد؛ باید درآمدهای پایداری داشته باشد و از محل عوارض شهری و مالیات محلی، هزینه های اداره شهر را برای تامین زیست مطلوب شهری فراهم کند. مشخص است در چنین شرایطی که تمام هم و غم شهرداری ها درآمدزایی از مسیر شهرفروشی است و درآمد پایداری وجود ندارد، زیست مطلوب شهری در پایتخت فدای فعالیت های ساختمانی و تراکم خودرویی خواهد شد.

منبع: دنیای اقتصاد هم اکنون دیگران می خوانند -->

بیشتر بخوانید

تهران، شهر «افسرده‌» ها شد 2