تهران و آنکارا چگونه از واگرایی به همگرایی می‌رسند؟

به گزارش اقتصادنیوز، خبرگزاری الجزیره با انتشار گزارشی ضمن اشاره به تحولات برق آسا در سوریه که در نهایت به سقوط دمشق انجامید به رویکرد ایران و ترکیه اشاره کرد و در این باره مدعی شد، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در سخنرانی روز جمعه خود از حمله شورشیان حمایت کرد و گفت که پیش‌تر برای رایزنی با بشار اسد تلاش کرده اما پاسخ مثبتی دریافت نکرده است. او در همان به زمانی پیش‌بینی کرد که بعد از ادلب، حماه، حمص، هدف نهایی دمشق خواهد بود.

شکاف‌هایی که عریان شد

الجزیره در ادامه گزارش ادعایی‌اش آورد، اردوغان پیش‌تر به دنبال هدف قرار دادن کردهای مسلح در مرزهای ترکیه بود، چرا که این بازیگر تلاش داشت به مبارزه طولانی مدت جدایی طلبان پ ک ک (حزب کارگران کردستان) پایان دهد. آنکارا همچنین خواهان تعریف یک منطقه امن در شمال سوریه بود تا بدین طریق میلیون‌ها پناهجوی سوری که در حال حاضر در ترکیه مستقر هستند را در آن جغرافیا جای دهد. ناظران با استناد به تحولات اخیر در سوریه و همچنین موضع‌گیری مواضع رسمی مقام‌های ایران و ترکیه در باب اختلاف‌های دو بازیگر گفته و مدعی‌اند که تحولات اخیر شام، شکاف‌های میان تهران و آنکارا را عریان‌تر کرد.

رقابت میان این دو بازیگر به سوریه محدود نمی‌شود، تهران و آنکارا در نزدیکی مرزهای شمال ایران، در باب کریدور زنگزور نیز با یکدیگر رقابت دارند؛ مسیر حمل‌ونقل پیشنهادی که آذربایجان را از طریق استان سیونیک ارمنستان به منطقه نخجوان متصل کرده است و عملاً ترکیه، آذربایجان و آسیای مرکزی را به هم متصل می‌کند.

به ادعای ناظران در صورتی که آذربایجان و ترکیه کنترل خود را بر این کریدور تثبیت کنند، یکی از مسیرهای مهم ایران به اروپا قطع خواهد شد و تعامل تهران و ایروان تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. احسان موحدیان، تحلیلگر سیاسی مقیم تهران گفت: «در این چارچوب، تفاوت عمده بین حملات مستمر در سوریه و درگیری که در سال 2011 آغاز شد، سطح حمایت آشکار ترکیه از نیروهای شورشی است.»

موحدیان به الجزیره گفت: «در حالی که بسیاری از درگیری‌ها در زمان جنگ داخلی به دلیل ایدئولوژی بود، ماهیت جنگ این بار عمدتاً حول محور اهداف ژئوپلیتیکی می‌چرخد». به ادعای این تحلیلگر ترکیه مجموعه‌ای از اهداف ژئوپلیتیکی از جمله ضربه زدن به منافع ایران و محور مقاومت در سراسر منطقه و کسب دستاوردهای اقتصادی بالقوه با گسترش حضور خود در شمال سوریه را دنبال می‌کند.

موحدیان در ادامه مدعی شد که آنکارا ممکن است ناخواسته مواضع کشورهای عرب در قبال سوریه را به ایران نزدیک‌تر کند زیرا تحریرالشام در طول سال‌ها نشان داده است که نماینده تفکری رادیکال است و از حمایت گسترده در جهان عرب و اسلام برخوردار نیست.

همزمان آرون لوند، یکی از اعضای موسسه Century International و تحلیلگر خاورمیانه در آژانس تحقیقات دفاعی سوئد، مدعی بود که سوریه می‌توانست بار دیگر همکاری ایران و روسیه را به آزمون بگذارد. دو بازیگری که پیشتر و در جریان جنگ داخلی این کشور به دولت سوریه کمک کرده تا قدرت را نگاه دارد.

با این همه به ادعای این تحلیلگر، این بار نیز تهران و مسکو به نحوی هم‌صدا شدند، هرچند هر دو کشور به واسطه متغیرهای مختلف در باب شورش در شام از رویکردی منفعلانه‌تری در قیاس با سال 2011 پیروی کردند. به ادعای لوند، در شرایطی که ایران بر فعل و انفعال‌های خاورمیانه متمرکز بود و روسیه بر تحولات اوکراین تمرکز داشت، شورش در شام شاید آخرین چیزی بود که دو بازیگر می‌خواستند.

لوند در ادامه یادداشت ادعایی‌اش آورد، حتی اگر ایران و روسیه جهت از حمایت از اسد ورود می‌کردند، بعید بود رئیس جمهوری سوریه این قدرت و توان را داشت تا قدرت مرکزی را در دست نگاه دارد. بخش‌هایی از سوریه در اختیار گروه‌های مختلف قرار دارد و همین مقوله به بحران‌هایی چون افراط گرایی، قاچاق سلاح و بحران پناهجویان دامن می‌زند. به ادعای این تحلیلگر خطر واقعی در امتداد مرزهای اردن و عراق بیشتر احساس خواهد شد.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.