توسعه روستایی راهبردی برای تحقق جهش تولید
بروجرد ایرنا - رونق و جهش تولید عناوین دور از انتظاری نیستند زمانیکه در بستری که بر مبنای تولید و خودکفایی است طرح هایی مرتبط به اجرا گذاشته است، جامعه روستایی همواره نمادی از پویایی و کارآفرینی بوده و می توان بر همین مبنا و بستر، ظرفیت های بومی و محلی را احیا کرد تا در مدار رونق و جهش تولید قرار گرفته شوند.
هر چند در سال های اخیر با آسیب به این خصیصه و توجه به نظام شهرمدار و مصرف گرایی، روستاها از این ماهیت خود دور مانده اند اما شعارهای اقتصادی که طی سال های اخیر مطرح شده، تلاشی برای بازگشت به شکوفایی و تولید است و روستاها می توانند نقطه آغازین خوبی در مسیر جهش تولید باشند.
اشتغال روستایی با بهره گرفتن از ظرفیت های بومی و محلی روستاها یکی از راهکارهای دولت بوده است که به خصوص طی سال های اخیر بر آن تمرکز شده است تا بتوان روستاها را به ماهیت واقعی خود بازگرداند در همین راستا می توان یادآور شد که اشتغال روستایی در سال‌های گذشته (از سال 96 تاکنون) به موجب پرداخت تسهیلات اشتغال روستایی و عشایری رشد 26 درصدی داشته و از سه درصد به 29 درصد رسیده است.
روستاها کانون تولید هستند، که متناسب با نیازها و توانمندی اقتصادی می توان، به ایجاد سایر صنایع و خدمات مرتبط با اقتصاد روستا برای استفاده حداکثری از ظرفیت تولیدی و اشتغالزایی روستایی در آنها پرداخت.
بنابراین، می توان گفت روستا موتور محرکه سایر صنایع و جریان اقتصادی است که می تواند علاوه بر توانمند کردن بخش خصوصی به تحول آفرینی در حوزه تولید و اشتغالزایی با استفاده از ظرفیت های موجود منجر شود.
راهکارهای توانمندکردن روستاها در تقویت تولید و ایجاد اشتغال تقویت مشاغل خانگی در حوزه های مختلف صنایع دستی، فرآوری محصولات کشاورزی و باغی، ایجاد و تقویت صنایع تبدیلی و تکمیلی در مناطق روستایی، توجه به گردشگری و کشاورزی با همکاری نهادهای ذیربط از جمله وزارت جهاد کشاورزی و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری برای ایجاد اشتغال پایدار و رونق تولید است که باید مورد توجه قرار گیرد.
کشاورزی یکی از حوزه های مورد توجه در احیای تولید روستاها است ولی همه ماجرا نیست چرا که در بسیاری موارد کشاورزی که رواج دارد معیشتی و در حد تامین زندگی است و لاجرم باید به فکر ایجاد رفاه و اشتغال روستایی از راه هایی فراتر از حوزه کشاورزی بود تا منجر به ایجاد اشتغال و رفاه نسبی در روستا شود.
بنابراین، توسعه روستایی به عبارتی ساده به این معنا است که روستاییان می تواند در روستا به تمام امکاناتی که نیاز دارد دسترسی داشته باشد و با دارا بودن از شغلی پایدار بدون وابستگی به شهر به احساس رضایت ذهنی از ماندن در روستا برسد.
بهره‌مندی 85 درصد جمعیت روستایی بروجرد از طرح هادی
بنا بر گفته، رییس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بروجرد، شهرستان بروجرد دارای 186 روستا در 2بخش مرکزی و اشترینان است که از این تعداد 144 روستا بالای 20 خانوار دارای مصوب طرح هادی هستند و 50 روستا نیز افق 10 ساله آنها به اتمام رسیده است. هم اکنون 57 درصد روستاها که معادل 85 درصد جمعیت روستایی شهرستان بروجرد است از طرح هادی برخوردار هستند.
حسین ریاضتی افزود: طرح هادی منبع درآمدی برای دهیاریها، جلوگیری از مهاجرت و ماندگاری جمعیت روستایی در روستاها، ساماندهی به ساخت و سازهای روستایی، صدور پروانه ساخت و پیشگیری از ساخت و ساز در حریم غیر قانونی در روستاها شده است.
بنا بر گفته وی، طرح هادی روستایی شامل اجرای آسفالت، جدول گذاری، سنگ فرش پیاده رو و دیوارحائل، زیرسازی و کانال سنگی است و در راستای اجرای طرح هادی تاکنون 600هزار متر مربع آسفالت در روستاها انجام شده که 350 هزار متر مربع آن در چهار سال اخیر بوده است.
توسعه روستایی چیزی فراتر از آسفالت و جاده و جدول
امروزه اغلب روستاها از خدمات آب، برق، گاز، اینترنت، دستگاه عابر بانک و پست بانک برخوردار هستند که با احیای ظرفیت های محلی هر روستا و منطقه می توان به اشتغال، رفاه نسبتی و رونق تولید در این روستاها امیدوار بود.
بعبارتی زیرساخت های عمرانی و زیباسازی های ظاهری در روستاها انجام شده است اما برای رسیدن به توسعه، تولید و رفاه روستایی علاوه بر این در حوزه فرهنگی و اجتماعی نیز باید اقداماتی صورت گیرد تا میل به سرمایه گذاری، احیای کارآفرینی و آبادانی روستایی نیز رونق گیرد در این خصوص مقداد صارمی بخشدار بخش اشترینان شهرستان بروجرد می گوید: توسعه روستایی در گام نخست نیازمند توسعه فرهنگی و اجتماعی است و برای تحقق این مهم هیات های اندیشه ورز در 39 روستای این بخش تشکیل شده که با بهره گیری از نظرات افراد تحصیل کرده، با تجربه و جوان به دنبال تحول فرهنگی و اجتماعی در روستاها هستند.
بنا بر گفته وی، در 40 سال اخیر با اینکه روستاها در ابعاد عمرانی و زیرساختی پیشرفت داشته اند اما از نظر فرهنگی و اجتماعی، روستاها آنگونه که باید پیشرفتی نداشته اند بطوریکه هنوز نزاع و درگیری های محلی وجود دارد که بیانگر اجام اقداماتی در حوزه فرهنگی و اجتماعی به منظور توسعه در روستاها است تا بتوان در گام بعدی از ظرفیت های محلی آنها به منظور رسیدن به تولید بهره گرفت.
صارمی با اشاره به اتفاقات مثبتی که در حوزه ااقتصادی در برخی روستاها رخ داده است گفت: در سال های اخیر با حمایت دولت و پرداخت وام هایی به منظور ایجاد اشتغال پایدار در روستاها، کارگاه قالیبافی زنان سرپرست خانوار، تولید جوجه یک روزه، کارگاه تولید اجاق گاز در برخی روستاها و کارگاه های خیارشورگیری در روستای ونایی و کارگاه تولید مبل فعال شده است و در صورت حمایت بانکها این خدمات توسعه خواهد یافت.
بنا بر گفته وی صحبت از مهاجرت معکوس به روستاها اتفاق دور از ذهنی نیست و با انجام یک سری اقدامات در سطح روستاها می توان به بازگشت به روستاها امیدوار بود همانطوریکه این حرکت، در مواردی مشاهده شده است و این جای خرسندی دارد.
افق روشن صنعت گردشگری روستایی
اگر بتوان شمایل روستاهای مستعد صنعت گردشگری را به منظور تبدیل شدن به مناطق گردشگری حفظ کرد با ورود گردشگر به روستا، توسعه و رونق اقتصادی در روستا حاصل می شود. برای تبدیل روستاهای مستعد به قطب گردشگری باید در روستاها تاسیسات گردشگری با مشارکت بخش خصوصی انجام و زیرساخت های لازم نیز توسط بنیاد مسکن، ادارات آب و برق و گاز و راه و شهرسازی و دهیاری ها و بخشداری های ایجاد شود.
الگو های موفقی از گردشگری روستایی در کشور وجود دارد که فرد روستایی توانسته با ایجاد مکانی در روستای خود صاحب درآمد های پایدار شود که باید از این موارد الگو گیری کرد. چنانچه روستائیان به اهمیت حضور گردشگر در روستا آشنا شوند و بدانند که حضور گردشگر در روستا باعث رونق اقتصادی می شود همه تلاش خود را برای حضور گردشگران در روستا انجام خواهند داد.
در خصوص گردشگری روستایی در بروجرد، حجت اله یارمحمدی، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بروجرد می گوید: شهرستان بروجرد دارای چهار روستای هدف گردشگری است که در این چهار روستا مطالعات جامع روستایی انجام شده است. ونایی از جمله این روستاهاست که تولید خیار شور و ترشیجات آن یکی از ظرفیت های خوب برای جذب گردشگر است.
وی افزود: برخی روستاهای بروجرد مانند قلعه حاتم، کوشکی، گیجالی و روستاهای دیگر دارای ابنیه تاریخی هستند که می تواند جذابیت گردشگری داشته باشند از جمله پل تاریخی قلعه حاتم یکی از جاذبه های منحصر به فرد در روستای قلعه حاتم است.
رونق اقتصادی و رفاه عاملی در حفظ جمعیت روستایی
چند سالی است که در نام گذاری سال ها از عناوین اقتصادی استفاده می شود؛ رونق تولید و در گامی فراتر جهش تولید یکی از همین عناوین است که به ساده ترین زبان بیانگر این است که اگر تولید ملی در جامعه ای رونق یابد، در آن جامعه اشتغال افزایش پیدا می کند، ارزش پول بیشتر می شود و در نهایت قدرت اقتصادی جامعه را بیشتر می کند حال باید در ابعاد مختلف و از جمله در حوزه روستایی و محلی بتوان طرح ها و برنامه های مبتنی بر ظرفیت های بومی ارائه داد تا بتوان به هدف مورد انتظار نزدیک شد.
نام گذاری سال ها، در یک دهه اخیر با عناوین اقتصادی را می توان بر مبنای روزنامه نگاری توسعه تبیین کرد به اینصورت که بنا بر داشته های موجود و فارغ از متمرکز شدن بر کمبودها و ضعف ها؛ نهایت تلاش صورت گیرد تا بتوان به بازدهی مورد انتظار و قابل قبولی رسید.
در دنیای توسعه یافته 70 درصد جمعیت شهری و 30 درصد جمعیت روستایی هستند این نسبت جمعیتی در ایران بنا بر سرشماری سال 1395 به اینصورت است که؛ 70 درصد جمعیت شهری و 30 درصد جمعیت روستایی هستند. بعبارتی جمعیت روستایی به دلایل متعددی از جمله کاهش در آمد و نبود شغل با مهاجرت به شهرها کاهش یافته است.
حال در چنین شرایطی با اجرای طرح ها و برنامه هایی می توان جمعیت روستایی را حفظ کرد در این راستا، حمایت از سرمایه‌گذاران بخش روستایی و فراهم کردن زمینه سرمایه‌گذاری برای راه‌اندازی تولیدات محلی می‌تواند در سال جهش تولید به رونق روستاها و بهبود شرایط زندگی روستائیان کمک کند.
معصومه زارعی جامعه شناس در این خصوص می گوید: باید فعالیت هایی با هدف توسعه روستایی در روستاها انجام شود، طرح ها برنامه های کاربردی که مبتنی بر ظرفیت های بومی و محلی باشد. رونق دادن به تولید و کسب و کار روستایی در نهایت به ماندگاری جمعیت در روستاها منتج می شود.
وی افزود: برای رسیدن به پویایی و تولید در روستاها باید از تمام ظرفیت ها در حوزه های مختلف بهره گرفت، علاوه بر کشاورزی که نمی توان منکر آن شد ولی باید سایر حوزه های هم مورد توجه باشند، گردشگری روستایی یکی از مواردی است که طی سال های اخیر مورد توجه واقع شده است و در صورت اجرای طرح هایی در این حوزه می توان به درآمد زایی و اشتغال ناشی از آن در جامعه روستایی امیدوار بود.
به گفته این پژوهشگر اجتماعی، روستا جامعه‌ای است که دارای ابعاد اجتماعی مختلف و نیازمند توسعه همه‌جانبه است و لزوما نباید بر توسعه کسب و کار و نظامی مبتنی بر کشاورزی تاکید شود زیرا از طریق توسعه کشاورزی الزاما توسعه روستایی محقق نمی‌شود.
شهرستان بروجرد با دارا بودن حدود 200 روستا در 2 بخش مرکزی و اشترینان از قابلیت خوبی در زمینه رونق تولید برخوردار است. از نمونه های موفق رونق کسب و کارهای مبتنی بر ظرفیت های محلی می توان به روستای ونایی اشاره کرد که در زمینه برخی محصولات کشاورزی و تولید خیار شور و ترشیجات موفق عمل کرده است.
روستای قلعه حاتم با داشتن ابنیه های تاریخی از ظرفیت های گردشگری آن برای جذب گردشگر می توان بهره گرفت و در روستای کاتار نیز در زمنیه های مختلف از جمله کارگاه های خانگی خیاطی با مشارکت زنان سرپرست خانوار فعالیت های خوبی انجام شده است. البته روستاهای دیگری نیز در شهرستان بروجرد در زمینه های متعدد از قابلیت مناسب برای اجرای طرح های مرتبط بروخوردار هستند.
آنچه مسلم به نظر می رسد این است که روستاها نمادی از تولید هستند و از گذشته تا کنون توانسته اند تامین کننده نیازهای خود و جوامع شهری باشند با اینکه با شرایط سخت اقتصادی روستاها نیز با آسیب ها و سختی هایی مواجه شده اند ولی موارد موفق رونق تولید در روستاها نشان می دهد با اندک حمایت هایی می توان روستاها را با قابلیت تولیدکنندگی شان زنده نگه داشت.
*س_برچسب‌ها_س*