ثبت تورم 40 درصدی برای سومین سال متوالی

در اسفند 1402، نرخ تورم سالانه برای خانوارهای کشور به 40.7 درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، 1.8 واحد درصد کاهش یافته است. این مهم نشان می‌دهد وعده کنترل نرخ تورم که از سوی دولت سیزدهم و از سال 1400 به‌کرات مطرح شده بود، برای سومین سال پی در پی نه‌تنها محقق نشده، بلکه حتی شاخص تورم که در فاصله سال‌های 97 تا 99 به بیش از 40 درصد نرسیده بود، اکنون به کمتر از آن نمی‌رسد.

به‌گزارش صمت به‌نقل از آخرین گزارش مربوط به نرخ تورم مرکز آمار ایران، در اسفند 1402، شاخص نرخ مصرف‌کننده خانوارهای کشور به عدد 230.2 رسیده است که نسبت به ماه قبل، 2.0 درصد افزایش، نسبت به ماه مشابه سال قبل، 32.3 درصد افزایش و در دوازده‌ماهه منتهی به ماه جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل، 40.7 درصد افزایش داشته است

منظور از تورم نقطه به نقطه، درصد تغییر عدد شاخص نرخ نسبت به ماه مشابه سال قبل است. در اسفند 1402 تورم نقطه به نقطه خانوارهای کشور، 32.3درصد بوده است؛ یعنی خانوارهای کشور به‌طورمیانگین، 32.3 درصد بیشتر از اسفند 1401 برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند. تورم نقطه به نقطه اسفند 1402 در مقایسه با ماه قبل 3.5 واحد درصد کاهش داشته است.

منظور از تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل است. در اسفند 1402 تورم ماهانه خانوارهای کشور برابر 0.2درصد بوده است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات»، 1.6 درصد و برای گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» 2.2 درصد بوده است.

منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص نرخ در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه قبل از آن است. در اسفند 1402 نرخ تورم سالانه برای خانوارهای کشور به 40.7 درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل 1.8 واحد درصد کاهش یافته است. نرخ تورم سالانه کشور در اسفند ماه 1402 برابر 40.7 درصد است که دامنه تغییرات آن برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از 36.8 درصد برای دهک اول، تا 42.2 درصد برای دهک دهم است. بر این اساس فاصله تورمی دهک‌ها در این ماه به 5.4 واحد درصد رسید که نسبت به ماه قبل (5.2 واحد درصد) 0.2 واحد درصد افزایش داشته است.

تورم ماهانه کنترل نشد

بررسی نرخ تورم ماهانه در 12 ماه سال گذشته نشان می‌دهد که در ماه بهمن، تورم ماهانه با نرخ 1.4 درصدی، کمترین نرخ تورم ماهانه ثبت‌شده و در دیگر ماه‌ها، همواره این نرخ 2 درصد یا بیشتر بوده است. نکته تامل‌برانگیز این است که باوجود انواع وعده‌هایی که دولت سیزدهم در زمینه کنترل و کاهش فوری نرخ تورم در زمان تبلیغات داده بود، نرخ تورم ماهانه بهمن 1402 در 2 سال گذشته کمترین نرخ ثبت‌شده بوده است.

در عین حال، بالاترین نرخ تورم ثبت‌شده در سال گذشته، در همان ماه اول آن، فروردین با نرخ 3.7 درصدی حاصل شد. در زمانی که تورم مهر سال گذشته اعلام شده بود، بحثی میان مسئولان دولت فعلی و ناصر همتی، رئیس اسبق بانک مرکزی به راه افتاد؛ همتی بااشاره به ارقام تورم ماهانه در 4 سناریو به بررسی احتمالات تورم تا پایان سال دست زد و پیش‌بینی کرده بود، در نهایت تورم سالانه 1402 بیش از 40 درصد باشد که در پایان سال، همین اتفاق هم افتاد.

تخلیه اثر حذف ارز 4200 تومانی در تورم نقطه‌ای

بررسی روند ماهانه تورم نقطه به نقطه در طول 24 ماه گذشته نشان می‌دهد که نرخ 32.3 درصدی که در پایان زمستان پارسال حاصل شد و پس از آن، کمترین تورم نقطه به نقطه حاصل شده در 24 ماه سال‌های 1401 و 1402 هم در فروردین 1401 با نرخ 32.9 درصدی حاصل شده بود. پس از آن بود که ابراهیم رئیسی با حذف ارز ترجیحی 4هزار و200 تومانی، تورمی سنگین را به مردم کشور تحمیل کرد. در نموداری که شاخص ماهانه تورم نقطه‌ای در 2 سال گذشته را نشان می‌دهد، جهش شاخص تورم در ماه‌های اردیبهشت و خرداد 1401 به شدت محسوس است.

روند فزاینده قیمت‌ها که در میانه بهار 1401 آغاز شد، منجر به این شد که تا یک سال بعد تورم حاصل از این اقدام تخلیه نشود و جهش‌های قیمتی هم برای 12ماه به‌وضوح خود را در شاخص تورم نقطه به نقطه و سالانه نشان بدهد. در این ماه‌ها اغلب نرخ تورم نقطه به نقطه و سالانه بیش از 40 درصد بوده است، اما بالاترین نرخ ثبت‌شده برای تورم نقطه‌ای در فروردین امسال با نرخ 55.5 درصدی به‌ثبت رسیده است.

بررسی روند دوساله نرخ تورم سالانه هم نشان می‌دهد که در میانه بهار امسال، این شاخص به 49.1 درصد رسید؛ نرخی کم‌سابقه که فقط در سال 74 تورمی بیش از آن تجربه شده بود که در آن زمان هم جهش قیمت‌ها تنها 0.3 درصد بیش از اردیبهشت امسال بود، هرچند پس از ماه مذکور و با تخلیه فشار حذف ارز ترجیحی 4هزار و200 تومانی تاحدودی از شدت آن کاسته شد تا در نهایت با نرخی بیش از 40 درصد به کار خود در سال 1402 پایان داد. در عین حال، کمترین تورم سالانه ثبت‌شده در طول 24 ماه گذشته هم در اردیبهشت 1401 با نرخ 37.9 درصدی حاصل شد. به‌زبان ساده‌تر، می‌توان ادعا کرد مهم‌ترین دستاورد تورمی دولت سیزدهم در آخرین ماهی که ارز 4هزار و200 تومانی (موسوم به ارز جهانگیری) وجود داشت، به‌دست آورده شده است.

رکوردشکنی‌های منفی از آغاز دهه 90 تا امروز

دهه 90 یک دهه خاص در اقتصاد ایران پس از انقلاب 57 بود. در این دوران با اعمال تحریم‌های سنگین بین‌المللی، اقتصاد ایران با رکودی گسترده و تورم‌های فزاینده در سال‌های مختلف مواجه شد. اعمال تحریم‌ها موجب می‌شوند که درآمدهای حاصل از فروش نفت متوقف شود و همین امر دولت ایران را که متکی به این درآمدها بود، دچار ناترازی‌های مختلف بودجه‌ای کرد که به‌دلیل روش خاص جبران کسری بودجه به تورم گسترده در کشور منجر شده است. برای فهم بهتر اینکه از سال 90 تا امروز، اقتصاد کشور به کدام سو رفته، کافی است به یاد آورد که در آغاز سال 90 هر دلار امریکا معادل هزار تومان بود. این در حالی است که پس از حمله اسرائیل به کنسولگری جمهوری اسلامی در دمشق اکنون هر دلار امریکا در بازار غیررسمی در حدود 64 هزار تومان خرید و فروش می‌شود. در رابطه با دهه 90 یک ویژگی مهم را نمی‌توان نادیده گرفت و آن هم نوسانات زیاد است. یعنی در حالی که بیشترین تورم‌ها از سال 90 تا به امروز تجربه شده، پایین‌ترین نرخ تورم ثبت‌شده سالانه هم با نرخ کمتر از 7 درصد در سال 95 حاصل شد. نکته مهم این است که بالاترین تورم سالانه تجربه‌شده در اقتصاد ایران از سال 90 تا به امروز هم، در سال 1401 با نرخ 45.8 درصد به‌دست آمد. نکته مهمی که در بررسی روند تحولات قیمت‌ها در اقتصاد ایران مشهود است، روند فزاینده تورم است. یعنی گرچه تورم در دهه 90 روندی فزاینده داشت، اما از سال 1400 تا پایان سال 1402 تورم سالانه به کمتر از 40 درصد نرسید. برای نخستین‌بار است که نرخ تورم ایران برای 3 سال پیاپی، چنین ارقامی را به‌ثبت می‌رساند. نکته دیگر اینکه، تورم بیماری کهنه اقتصاد ایران است، به‌نحوی‌که در نیم قرن گذشته، جز معدود سال‌هایی، همواره تورم 2رقمی بر اقتصاد کشور حاکم بود. با این وجود، میانگین بلندمدت تورم کشور هم نشان می‌دهد سالانه به‌طورمتوسط حدود 20 درصد و در 3 سال گذشته، نرخ‌های ثبت‌شده 100 تا 150 درصد بیش از میانگین 50 ساله بوده است.