جشنواره‌هایی پر از ابهام و تردید
«در این شرایط نمی‌توان به صورت قطعی برنامه‌ریزی کرد.» این جمله ترجیع‌بند سخنان بسیاری از مدیران و مسئولان است و دبیران جشنواره‌های تئاتری هم از این وضعیت مستثنی نیستند.
عموما جشنواره‌های ما برنامه‌ریزی‌های طولانی مدتی ندارند و در هر دوره شاهد تغییراتی در آنها هستیم ولی کرونا همان برنامه‌ریزی‌های محدود را هم دستخوش تغییر کرده و در حالیکه کمتر از چند ماه تا برگزاری هر یک جشنواره‌ها باقی مانده، تنها موضوعی که برای دبیران ما به قطعیت رسیده، برگزاری جشنواره است.
ایسنا در این گزارش، چهار جشنواره تئاتری را که در چند ماه آینده پیش‌رو داریم، مورد بررسی قرار داده است.
نزدیکترین جشنواره‌ای که پیش رو داریم، جشنواره تئاتر خیابانی مریوان است که آبان ماه برگزار می‌شود. در چند روز گذشته آثار پذیرفته شده دو بخش «ویژه» و «جشنواره جشنواره‌ها» این جشنواره اعلام شد. از جمله تغییرات این جشنواره، این است که در این دوره با همکاری بنیاد شهید و امور ایثارگران و به منظور حمایت از آثار نمایشی با رویکرد دفاع مقدس، ایثار و شهادت و پاسداشت مدافعان سلامت، بخش ویژه‌ای به پانزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان اضافه شده است. سال گذشته این جشنواره با این عنوان برگزار نشد و رویداد دیگری با عنوان خیابان تئاتر ایران جایگزین آن شد.
همه برنامه‌های ما مجازی و آنلاین است
بعد از جشنواره تئاتر خیابانی مریوان، جشنواره تئاتر آیینی سنتی را خواهیم داشت که پیش از این قرار بود نیمه دوم مهر ماه برگزار شود ولی به دلیل اوج گیری کرونا در تابستان، برگزاری آن به تعویق افتاد.
لازم به توضیح است که داود فتحعلی بیگی، دبیر این جشنواره در چند روز گذشته به دلیل ابتلا به کرونا در بیمارستان بستری بود که خوشبختانه با بهبودی حالش، مرخص شد. با این حال برای رعایت حال او که در حال استراحت است، پرسش‌های خود را با دستیارش در میان گذاشتیم.
بر همین اساس، مهدی صفاری‌نژاد، دستیار دبیر جشنواره تئاتر آیینی سنتی و مسئول دبیرخانه این جشنواره، درباره تازه‌ترین تصمیم‌گیری‌ها در برگزاری این رویداد هنری می‌گوید: پیش‌بینی ما برای شروع جشنواره در تاریخ نهم آذر ماه است ولی باید دید بعد از این چه اتفاقی رخ می‌دهد.
او درباره شکل برگزاری این جشنواره توضیح می‌دهد: همه برنامه‌های ما به صورت مجازی و آنلاین خواهد بود. هرچند بسیار علاقه‌مندیم جشنواره آیینی سنتی به شکل فیزکی و با حضور تماشاگران برگزار شود ولی فعلا شرایط به گونه‌ای است که بهتر است ریسک نکنیم. بر همین اساس تا این لحظه برنامه‌ای برای برگزاری جشنواره به شکل فیزیکی نداریم.
صفاری‌نژاد در پاسخ به این پرسش که آیا در این دوره از جشنواره شاهد اجراهای بخش بین‌الملل خواهیم بود، می‌گوید: تنها بخش جشنواره که به صورت بین‌المللی است، بخش سمینار است که به صورت مجازی برگزار می‌شود ولی برنامه‌ای برای دعوت از اجراهای خارجی به صورت آنلاین یا آفلاین نداریم.
اما جشنواره تئاتر کودک و نوجوان هم دیگر جشنواره‌ای بود که سال گذشته برپا نشد و رویداد دیگری جایگزین این جشنواره هم شد. این جشنواره به انگیزه هفته ملی کودک (16 تا 23 مهر ماه) برگزار می‌شود. با این حال در این سال‌ها، بازه زمانی برگزاری آن به دلیل رویدادهایی مانند همزمانی با ایام سوگواری ماه محرم یا صفر، تا آبان و آذر هم کشیده شده است.
دنبال بیلان نیستیم
امیر مشهدی عباس دبیر جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان درباره برنامه‌های این دوره از جشنواره می‌گوید: معمولا جشنواره در فصل پاییز برگزار می‌شد اما امسال به دلیل کرونا عملا امکان برگزاری آن در این بازه زمانی حتی به صورت آنلاین نبود چراکه لازمه اجرا در فضای مجازی هم این است که گروه‌های نمایشی دور هم جمع شوند تا اثرشان را تمرین و آماده کنند. ضمن اینکه در این دوران، اجراهای کودک بسیار محدود بود و همان اندک نمایش‌هایی هم که اجرا شده بودند، فیلمبرداری نشده بودند. بنابراین بهتر دیدیم جشنواره را به اسفند ماه موکول کنیم تا واکسیناسیون سراسری انجام شده باشد و امیدواریم که تا آن زمان کرونا فروکش کند.
او درباره برگزاری این دوره از جشنواره به صورت حضوری توضیح می‌دهد: پیش‌بینی‌مان این است که جشنواره به صورت حضوری باشد ولی هنوز نمی‌دانیم تا آن زمان شرایط چگونه خواهد بود. در این مدت به خاطر کرونا، برنامه‌ریزی‌هایمان دستخوش تغییر شد. اگر امکان برگزاری جشنواره به شکل حضوری نباشد، به صورت آنلاین آن را برگزار می‌کنیم. البته در هر صورت، حتما بخش آنلاین را خواهیم داشت و از حالا به دنبال برنامه‌ریزی برای برگزاری این بخش هستیم بخصوص بسیار امیدواریم به این شیوه، یکی از برنامه‌های طولانی مدت خود را عملی کنیم که همان بحث رای مردمی است.
این کارگردان با ابراز تاسف از وضعیت دشوار فعالان تئاتر کودک در دوران کرونا اضافه می‌کند: امیدواریم امسال شرایط بهتری برای هنرمندان تئاتر کودک ایجاد کنیم. تقریبا تمام آنان در دو سال گذشته بیکار بودند و عملا حرکت رو به رشدی در تئاتر کودک نداشتیم.
مشهدی عباس درباره اضافه شدن بخش‌های تازه در فراخوان این دوره از جشنواره نیز می‌گوید: وقتی جشنواره‌ای به صورت تخصصی برگزار می‌شود، باید تمام موارد مربوط به آن را مورد توجه قرار بدهیم. به عنوان نمونه پیش از این جای نمایش‌های ایرانی در جشنواره خالی بود در حالیکه شیوه‌های نمایش ایرانی در بسیاری مدارس و موسسات با کودکان کار می‌شود ولی خلاقیت آنان در جشنواره تئاتر کودک و نوجوان دیده نمی‌شد.
دبیر جشنواره تئاتر کودک و نوجوان همدان در پاسخ به پرسشی درباره احتمال حضور نمایش‌های خارجی در این دوره از جشنواره نیز توضیح می‌دهد: برایمان مهم است کارهایی باشند که به فضای تئاتر کودک ما کمک کنند. به دنبال بیلان کاری یا دعوت از دوستان بین‌المللی خود نیستیم. امیدواریم بتوانیم چند نمایش خوب دعوت کنیم ولی باید دید تا آن زمان وضعیت چگونه خواهد بود. اگر شرایط مهیا بود، دوست داریم چند گروه خارجی را به صورت حضوری یا آنلاین در جشنواره داشته باشیم. به هر حال شرایط سختی است و نمی‌توان تصمیم قطعی گرفت اما امیدواریم جشنواره امسال در شان تئاتر کودک و نوجوان ما و هنرمندان آن باشد.
باید دید تا زمان برگزاری جشنواره فجر وضعیت جهان چگونه خواهد بود
به تازگی هم حسین مسافر آستانه دبیر چهلمین جشنواره تئاتر فجر احتمال داد تاریخ برگزاری این جشنواره تغییر کند و اعلام کردکه این موضوع طی فراخوانی اعلام خواهد شد.
او توضیح داد که برنامه‌ریزی‌ها برای برگزاری این دوره از جشنواره به شکل حضوری و فیزیکی بود ولی تعطیلات تابستانی تئاتر، برنامه‌های دبیرخانه این جشنواره را تحت‌الشعاع قرار داد و حالا هم که سالن‌های تئاتر بازگشایی شده، هنوز مطمئن نیستیم اوج دیگری از نظر شیوع کرونا در پیش نباشد هر چند امیدواریم این اتفاق رخ ندهد.
مسافر آستانه عنوان کردکه تغییرات اجتناب ناپذیر است؛ یا باید مهلت آماده‌سازی آثار متقاضی را افزایش داد یا اینکه تاریخ برگزاری جشنواره را عوض کرد و شورای سیاستگذاری جشنواره هر دو مورد را به رای می‌گذارد و نتیجه را طی اطلاعیه‌ای اعلام خواهد کرد که درواقع این اطلاعیه، کامل‌کننده فراخوان اولیه جشنواره است.
او گفت که تلاش می‌شود امسال جشنواره تئاتر و فیلم همزمان با هم برگزار نشوند همچنان‌که در فراخوان هم بازه برگزاری جشنواره را یکم تا دوازدهم بهمن‌ماه اعلام شده ولی باید دید آیا تا آن زمان آثار قابل‌توجهی به دبیرخانه جشنواره می‌رسد یا نه. شاید شرایط به گونه‌ای پیش برود که چاره‌ای جز عقب انداختن زمان برگزاری جشنواره نباشد تا آثار متقاضی، فرصت بیشتری برای آماده‌سازی داشته باشند.
مسافر آستانه که پیش‌تر تاکید کرده بود جشنواره امسال حتما بخش بین‌الملل خواهد داشت، هنوز هم امید دارد این موضوع محقق شود ولی باید دید تا آن زمان، شرایط جهان چگونه خواهد بود چون فقط بحث وضعیت ما هم مطرح نیست و باید دید دیگر کشورها هم چه شرایطی خواهند داشت.