جلوی ورود «پول کثیف» به انتخابات آمریکا، ژاپن، آلمان و عراق را چگونه می گیرند؟
«پول» همواره یک عنصر تاثیرگذار در هر رقابت انتخاباتی بوده است، با اینحال اگر منابع تامین آن شفاف و قانونی نباشند می‌تواند نمایندگان مردم و حافظان دموکراسی را گروگان فرصت‌طلبان کند.
پوریا فیروزنژاد: ورود پول‌های کثیف به کمپین‌های کاندیداها شاید عمری به درازای برگزاری انتخابات دارد و هر زمان بحث انتخابات و قدرت سیاسی در میان است، پول کثیف یک پای ثابت ماجراست. با این حال طی دهه های اخیر با قوت گرفتن نهادهای مدنی در کشورها، تلاش های موفقی برای شیشه ای شدن مسیر ورود پول و منابع مالی به انتخابات انجام شده است.
پول کثیف مهمان ناخوانده انتخابات اسفند می‌شود؟
در ایران نیز طی سال‌های گذشته و پس از جنجال‌ها و زمزمه‌هایی که در رابطه با ورود پول کثیف به کمپین کاندیداهای انتخابات و زدوبندهای پشت پرده مطرح شد، بحث شفافیت در منابع و هزینه‌های مالی کاندیداها بیش از پیش حساسیت برانگیز شده است؛ تا جایی که این موضوع به یکی از سرفصل‌های مورد در اصلاح قانون انتخابات بدل شد.
دولت و مجلس هم تلاش کردند تا در مسیر شفاف سازی هزینه های انتخاباتی گام بردارند، گرچه لایحه دولت در نهایت به عمر مجلس فعلی نرسید، اما مجلس دهمی اصلاحیه ای را بر قانون فعلی انتخابات زدند که با سد شورای نگهبان روبرو شد و درنهایت شفاف شدن هزینه های تبلیغاتی به کما رفت.
اما گویی بهارستان نشینان قرار نیست از پای بنشیند، آنچنان که هفته گذشته دو فوریتی را راهی صحن کردند تا شاید بتوانند گام هایی را برای شفاف شدن هزینه های انتخابات اسفندماه بردارند، طرح دوفوریتی که کلیات آن تصویب شد و باید منتظر بررسی جزئیات آن در صحن ماند.
ترکش‌های «پول کثیف» به قلب دموکراسی کشورها
اما «پول» و نقش تاثیرگذار آن در انتخابات محدود به رقابت های انتخاباتی در ایران نمی شود بلکه هر نظام مبتنی بر رای مردم درگیر معضلی به نام پول های کثیف و زدوبندهای مالی پشت پرده است. در واقع اگر حامیان مالی کمپین‌های انتخاباتی منابع خود را تنها در اختیار فرد یا عده‌ای خاص قرار دهند، همین پول ها کم کم دموکراسی در زیرسوال برده، نقش مردم در انتخابات را کاهش داده و در نهایت نمایندگانی راهی پارلمان شوند که بیش از آنکه در مسیر منافع رای دهندگان خود پیش روند در مسیر عمل به خواسته های حامیان و اسپانسرهای مالی شان قدم برخواهند داشت. از همین روست که ضرورت تعریف سازوکاری شفاف برای هزینه کردها در انتخابات می تواند مانعی بر سر راه پول های کثیف و شائبه برانگیز و غیرقانونی به انتخابات باشد.
نگاهی به تجربه کشورهای پیشرو در شفافیت مالی کاندیداها شاید بتواند تصویر جامع تری از وضعیت شفافیت مالی هزینه های انتخاباتی کاندیداها در ایران در قیاس با سایر کشورهای جهان ترسیم کند.
پیشگامان شفافیت در هزینه‌های کاندیداها؛ بلژیکی‌های شیشه‌ای و ماتادورهای غیرشفاف
در کشورهای اروپایی که مهد تشکیل دولت های مدرن امروزی هستند، هزینه های مالی کاندیداها و احزاب اغلب بصورت شفاف در اختیار عموم قرار دارد اما میزان این شفافیت در همین کشورها هم متفاوت است، برای نمونه درحالیکه در بلژیک گزارش هزینه های انتخاباتی در اختیار عموم مردم قرار می گیرد، این روند در اسپانیا کاملا برعکس است و در این کشور نیزبه مانند ایران، هیچگونه اطلاع رسانی از منابع درآمدی و هزینه های انتخاباتی کاندیداها به مردم صورت نمی گیرد.
خارج از قاره سبز هم، سطوح متفاوتی از شفاف سازی در هزینه های حزبی و انتخاباتی در کشورها به چشم‌می‌خورد؛ چنانچه در کشورهایی نظیر ژاپن، آرژانتین و ایالات متحده، جزئیات همه کمک های مالی به طور عمومی منتشر می‌شوند، این روند در کشوری چون عراق عملا وجود ندارد و هیچگونه اطلاعی از منابع و پول های انتخاباتی در دست نیست.
در ادامه سازوکارهای شفافیت در هزینه‌های انتخاباتی کاندیداها و مقررات نظارت بر آن در برخی از کشورها آمده است؛
اسامی کشورها
مردم به گزارش هزینه‌های کاندیداها دسترسی دارند؟
انتشار هویت حامیان مالی
فیلتری بر سر راه انتشار هویت حامیان مالی وجود دارد؟
نحوه اطلاع مردم از هزینه‌های انتخاباتی
اتریش
بله اما الزامی برای لحاظ همه اطلاعات وجود ندارد
بله، زمانی که مبلغ کمک مالی بیش از سه هزار و 500 یورو باشد باید اطلاعات هویتی حامیان افشا و در وبسایت دیوان محاسبات اتریش منتشر شود.
---
یک گزارش سالانه از فعالیت مالی احزاب و افراد در روزنامه کثیرالانتشار چاپ می‌شود. اما گزارشی که تمامی کمک‌های بالاتر از 7 هزار یورو را شامل می شود در اختیار دیوان محاسبات قرار می‌گیرد
اسپانیا
خیر، با اینحال گزارشی از وضعیت مالی سالیانه احزاب منتشر می‌شود
در این گزارش سالیانه باید هویت حامیان مالی و مشخصات آن‌ها لحاظ شوند.
خیر، جزئیات عملکرد مالی کاندیداها و احزاب در اختیار عموم نیست
این گزارش به پارلمان اسپانیا ارسال می‌شود. احزاب در اسپانیا ملزم به انتشار گزارش‌های مالی خود نیستند و و در عمل هم گزارشی منتشر نمی‌شود
ایالات‌متحده آمریکا
بله
گزارش کاندیداها و احزاب تمامی افرادی که بیش از 200 دلار کمک کرده‌اند را باید مشخصات دقیق آن‌هارا شامل شود.
اسامی حامیانی که بیش از 200 دلار پرداخت کرده‌اند عمومی می‌شود.
کمیسیون انتخابات فدرال، ظرف 48 ساعت پس از دریافت گزارش کاندیداها یا احزاب باید آن را برای عموم مردم در وبسایت خود منتشر کند
آرژانتین
بله
هم در گزارش‌های سالانه احزاب از درآمدهای مالی خود و هم در گزارش‌های انتخاباتی هزینه‌های کاندیداها، باید هویت حامیان مالی فاش شود
خیر
این اطلاعات برای دسترسی عموم بر وبسایت قوه قضاییه قرار می‌گیرد و احزاب نیز مکلف هستند تا گزارش مالی خود را در روزنامه‌ها منتشر کنند
آلمان
بله
اگر کمک‌ها در هر سال بیشتر از 10 هزار یورو باشد، بایدمشخصات دقیق حامیان مالی در بیانیه مالی کاندیدا یا احزاب ذکر شود.
اگر کمک مالی بیش از 500 یورو باشد باید نام حامی مالی منتشر شود. اگر بیش از 50 هزار یورو باشد، اطلاعات حامی مالی به سرعت منتشر می‌شود.
روزنامه رسمی بوندس‌تاگ (پارلمان آلمان) و برای کمک‌های مالی قابل‌توجه در وبسایت آن.
بلژیک
بله
بله؛ هویت و آدرس دقیق حامیان مالی باید افشا شود
بیشتر از 125 یورو باید اعلام شود
از طریق روزنامه رسمی دولت بلژیک (استات‌بلاد)
ژاپن
بله
تنها زمانی هویت حامیان مالی فاش می‌شود که اعانه‌های آن‌ها به سقف قانونی برسد.
زمانی که کمک‌های مالی یک حامی به بیش از 50 هزار ین برسد
کمیته نظارت بر انتخابات به محض دریافت گزارش مالی احزاب و کاندیداها باید آن را به اطلاع عموم برسانند
عراق
خیر
غیرقابل دسترسی
خیر
غیرقابل دسترسی
کرواسی
بله
بله، اطلاعات دقیق هر حامی مالی با ذکر آدرس و نام شخص، نوع سرویس، میزان پول و نوع کمک‌ها باید با جزئیات فاش می‌شود
خیر
وبسایت احزاب سیاسی
مجارستان
بله
بله، هویت حامیان مالی احزاب و کاندیداها باید فاش شود
احزاب موظف هستند هویت حامی مالی که در یک سال بیش از 1700 دلار کمک کرده است را فاش و نوع و میزان آن را مشخص کنند.
همه کاندیداها یا احزاب باید منبع، نوع و میزان کمک‌های مالی دریافتی را رف 60 روز پس از انتخابات در روزنامه رسمی منتشر کنند.
1727213
کد خبر 1336230