جیب پر پول غول های نفتی / فرصت طلبی از جنگ اوکراین چقدر سود داشت؟
گزارشات حکایت از آن دارد که غول های بزرگ نفتی از جنگ اوکراین استفاده کرده و سودهای سنگین به جیب زدند.
بر اساس گزارش یک موسسه غیردولتی، جنگ اوکراین برای بسیاری از شرکت های نفتی سود بالایی معادل 260میلیارد یورو داشته است.
به نوشته تارنمای یوراکتیو و بر اساس گزارشی که گلوبال ویتنس در نوزدهم فوریه منتشر کرد، پنج شرکت بزرگ نفت و گاز غربی - شل، بی‌پی، شورون، اکسون‌موبیل و توتال انرژی - از زمان حمله روسیه به اوکراین، بیش از 281میلیارد دلار (261میلیارد یورو) سود به‌دست آورده‌اند.
پس از همه گیری کرونا، قیمت‌های عمده‌فروشی انرژی همزمان با افزایش دامنه درگیری ها در اوکراین به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته‌است. تحریم‌های اقتصادی اعمال شده علیه روسیه به دلیل تهاجم این کشور به اوکراین و تصمیم مسکو برای توقف واردات گاز به برخی کشورها در تلافی تحریم‌ها، قیمت گاز در اروپا را افزایش داده و باعث ایجاد نوعی بحران انرژی در سراسر جهان شده‌است. شرکت‌های نفت و گاز آمریکایی و اروپایی در نتیجه، شاهد افزایش سود خود بوده‌اند.
در واکنش به کسب سودهای بی‌سابقه، جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده، شرکت های نفتی را به «سودآوری از جنگ» متهم کرد. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نیز در مصاحبه ای اعلام کرد؛ شرکت‌های بزرگ نفتی «انسانیت را زیر پا گذاشته‌اند.» در این ارتباط پاتریک گالی محقق ارشد سوخت‌های فسیلی در گلوبال ویتنس، گفت: «صرف‌نظر از آنچه در خط‌مقدم رخ می‌دهد، شرکت‌های بزرگ سوخت‌های فسیلی برندگان اصلی جنگ در اوکراین هستند. آنها از مرگ، ویرانی و نوسان قیمت حامل‌های انرژی، ثروت بی حدوحصری به‌دست آورده‌اند.»
اوضاع شرکت‌های بزرگ نفتی
به گزارش گلوبال ویتنس، در این مدت شرکت‌های بریتانیایی شل و بی پی، برابر با 75میلیارد پوند سود به‌دست آورده‌اند، مبلغی که می‌تواند تمامی هزینه‌های قبوض برق خانوارهای بریتانیایی را برای 17 ماه پوشش دهد. شل، علاوه‌بر تغییر تصمیم خود برای کاهش تولید نفت در دهه‌آینده، تصمیم گرفته‌است تا 200 نفر را از دپارتمان مشاغل سبز خود اخراج کند.
سودهای بی‌سابقه همچنین به شرکت‌های بزرگ نفتی اجازه داد تا با خرید سهام بازیگران کوچک‌تر در بخش نفت و گاز، موقعیت خود را تقویت کنند. شورون به‌عنوان مثال، شرکت هس را به قیمت 53میلیارد دلار خریداری و اکسون‌موبیل با خرید پایونیر به قیمت 60میلیارد دلار، در این مسیر گام برداشت. در همین رابطه، گلوبال ویتنس خاطرنشان کرد؛ همه این شرکت‌ها در مجموع، سالانه بیش از سه کشور برزیل، استرالیا و اسپانیا کربن منتشر می‌کنند.
اولویت سوددهی بر محیط‌زیست
پنج تولیدکننده بزرگ سوخت‌های فسیلی در سال2023 میلادی، سودی بی‌سابقه معادل 111میلیارد دلار به سهامداران خود پرداخت کردند. این مبلغ معادل 158برابر مبلغی است که به کشورهای آسیب پذیر در‌برابر تغییرات آب‌وهوایی در COP28 وعده داده‌شده بود. غول نفتی فرانسوی TotalEnergies، 15میلیارد یورو به سهامداران خود پرداخت کرد، مبلغی که می‌توانست بیش از 10میلیارد یورو پرداخت شده توسط دولت فرانسه برای پوشش خسارات ناشی از توفان و خشکسالی در سال2022 را پوشش دهد. گالی گفت: «شرکت‌های نفتی اکنون سود خود را صرف پر‌کردن جیب سرمایه‌گذاران و تولید نفت و گاز بیشتر می‌کنند، سوختی که اروپا حداقل در شرایط کنونی، به آن نیاز مبرمی نداشته و از سویی دیگر، جنبش های محیط‌زیستی نمی‌توانند این مساله را تحمل کنند.»
وضع مالیات بر سوخت‌های فسیلی
سباستین مانگ، از بنیاد نیواکونومیکس مستقر در لندن، گفت که سودهای سرسام آور شرکت‌های بزرگ نفتی نمونه ای آشکار از یک سیستم اقتصادی معیوب است که غول‌های صنعت سوخت فسیلی را بر مردم عادی ترجیح می‌دهد. مانگ به یوراکتیو گفت: «زمان آن رسیده‌است که مالیات بر سود شرکت‌هایی مانند شل، توتال و بریتیش پترولیوم را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهیم، اجرای پروژه‌های جدید نفت و گاز را در سطح جهانی ممنوع کنیم و سرمایه‌گذاری‌های مرتبط با انرژی سبز را تسریع کنیم. چنانچه بخواهیم بر بحران آب‌وهوایی غلبه کنیم، سیستم اقتصادی ما باید پایداری محیط‌زیست را بر حرص و طمع اولویت دهد.»
مالیات بالاتر برای آلاینده ها
لازم به ذکر است، کمیسیون اروپا پیشنهاد بازنگری در دستورالعمل مالیات بر انرژی مصوب سال2003 خود را ارائه کرده است تا اطمینان حاصل شود که تولیدکنندگان انرژی‌های کم کربن با نرخ کمتری نسبت به فعالان صنعت سوخت‌های فسیلی مالیات می‌پردازند، اما از آنجا‌که تعیین نرخ مالیات در صلاحیت انحصاری کشورهای عضو اتحادیه اروپا است، هریک از آنها حق وتو داشته و این پیشنهاد صرفا در حد تئوری و بدون هیچ گونه اقدام عملی، مدت‌هاست در دستور کار قرار دارد. در همین چارچوب، تیری براس؛ استاد دانشگاه Sciences Po در پاریس، به یوراکتیو اعلام کرد که سود اضافی شرکت‌های انرژی عمدتا به سهامدارانی بازگردانده می‌شود که در صورت تمایل می‌توانند آن را در شرکت‌های سبز سرمایه‌گذاری کنند.
او گفت: «نظام سرمایه‌داری این‌گونه عمل می‌کند که سهامداران حق دارند با دلارهای خود رای دهند.» به گفته براس، راه کارآمدتر برای تغییر رفتار شرکت‌های نفتی، اعمال سیاست‌های قیمت‌گذاری کربن با دقت بیشتر است. او با تاکید بر اینکه هیچ گونه مجوز انتشار دی اکسدکربن نباید به پالایشگاه‌های نفت اعطا شود، گفت: «تمامی شرکت‌هایی که سودهای هنگفتی به‌دست آورده‌اند، ملزم خواهند بود جریمه انتشار کربن خود را در سطح اتحادیه اروپا و بریتانیا پرداخت کنند.» او افزود: «عدم‌تبعیت از قوانین زیست‌محیطی در هر سطحی و توسط هر نهادی، غیر اخلاقی و ناقض قوانین خواهد بود.»