حال و هوای روز پزشک امسال و ره‌آوردهای پاندمی کرونا برای جامعه پزشکی
امسال در شرایطی به استقبال روز پزشک می‌رویم که جامعه جهانی پزشکی و در کل جهانیان تحت تاثیر بزرگترین و به تعبیری مرگبارترین پاندمی قرن قرار دارد و در این میان جامعه پزشکی بیش از سایرین در مواجهه مستقیم با این بیماری، روزها و شرایط کاملا متفاوت‌تری را در مقایسه با سالیان گذشته تجربه می‌کند.
به گزارش ایسنا، ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران به عنوان اولین ستادی که با محوریت مقابله با این پاندمی جهانی ایجاد شد، در طول 6 ماه گذشته، شبانه‌روز با تشکیل جلسات متعدد، برقراری ارتباطات مستمر عملی و کاربردی با ارگان‌ها و سازمان‌های مرتبط و ذی‌نفوذ و همچنین ارایه پیشنهادات راهگشا و اتخاذ تصمیمات راهبردی و کاربردی، نسبت به کنترل و مدیریت این پاندمی در استان تهران اقدام کرده که طبیعتا درس آموخته‌ها، تجربیات، خاطرات مثبت و منفی، چالش‌های لحظه‌ای، تصمیمات در ثانیه و خلاءها و کمبودهای زیرساختی جزء جدایی‌ناپذیر و از ره آوردهای گرانسنگ این ستاد خواهد بود.
در همین راستا خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در آستانه روز پزشک طی گفت‌وگویی با دکتر علیرضا زالی - فرمانده این ستاد و رییس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره حال و هوای روز پزشک امسال، مهمترین آورده‌های پاندمی کرونا برای نظام سلامت و حرفه پزشکی، میزان آمادگی جامعه پزشکی برای مواجهه با این ویروس نوپدید و علل غافلگیری جهانی در برابر آن و همچنین انتظارات جامعه پزشکی به صحبت نشست که مشروح آن را در پی می خوانید:
دکتر علیرضا زالی پزشک و متخصص جراحی مغز و اعصاب که سابقه ریاست سازمان نظام پزشکی را نیز در کارنامه دارد، در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه امسال یک جایگاه کاملا متفاوت برای جامعه پزشکی ترسیم شده است، اظهار کرد: امروز ارتقای جایگاه اجتماعی و سرمایه افزون شده اجتماعی جامعه پزشکی حالت ممتاز و بی بدیلی دارد که تقریبا با هیچ سالی قابل مقایسه نیست.
زالی با برشمردن تفاوت‌های روز پزشک امسال نسبت به سالهای گذشته، عنوان کرد: امسال نیز طبق روال معمول جامعه پزشکی کشور روز اول شهریور به استقبال روز پزشک خواهد رفت، ولی طبیعتا امسال روز پزشک حال و هوای کاملا متفاوتی نسبت به سالهای گذشته دارد، هرساله سازمان‌ها و ارگان‌های متولی مراسم روز پزشک را به صورت جمعی و با هدف بزرگداشت مقام پزشکان و تقدیر و تشویق پزشکان نمونه و سایر ارکان پزشکی کشور برگزار می‌کردند که طبیعتا امسال با توجه به شرایط حاکم در کشور و در کل جهان مبنی بر شیوع عالم‌گیر پاندمی کووید 19، این مراسم به اشکال دیگر و متفاوت با سالهای گذشته برگزار خواهد شد.
وی افزود: اما فلسفه روز پزشک تغییر نخواهد کرد و اگرچه همه روزها متعلق به جامعه سپیدپوش پزشکی است، اما روز پزشک به این دلیل به عنوان یک مناسبت نمادین در تقویم ملی ایرانیان جای گرفته که در وهله اول جنبه وجه التفات عمومی به جامعه پزشکی در سایه این روز شکل گرفته و قدرشناسی آحاد ملی، شهروندی، اجرایی و تصمیم‌گیری در کشور نسبت به جامعه پزشکی در این روز با نگاهی متفاوت تر دنبال می‌شود. همچنین به بهانه روز پزشک ضمن قدرشناسی و تکریم جامعه پزشکی، فرصتی ایجاد می‌شود تا بتوان نسبت به برخی ناملایمت ها، کم‌مهری‌ها، غفلت‌ها و مواردی از این قبیل که معمولا در طول سال منجر به تکدر خاطر عمومی جامعه پزشکی می‌شود، به دلجویی و استمالت این قشر خدوم جامعه پرداخت.
وی با اشاره به شرایط متفاوت امسال با توجه به شیوع بیماری کووید 19، ادامه داد: البته امسال در شرایطی به استقبال روز پزشک می‌رویم که جامعه پزشکی کشور در بالاترین و ممتازترین شرایط سرمایه اجتماعی خود به سر می‌برد؛ سرمایه اجتماعی انباشت شده‌ای که رهین نگاه مهرورزانه آحاد مردم است.
این پزشک و جراح مغز و اعصاب با بیان اینکه مردم احساس می‌کنند جامعه پزشکی در سخت‌ترین شرایط بحرانی یعنی عالم‌گیری پاندمی کرونا در کنار آنها هستند، عنوان کرد: اعتماد عمومی نسبت به جامعه پزشکی، امسال به شکل چشمگیری نسبت به سالهای گذشته افزایش پیدا کرده، البته طی سالهای گذشته نیز جامعه خدوم پزشکی جایگاه اجتماعی ممتاز و مورد وثوقی در سطح جامعه داشته است.
زالی در ادامه اذعان داشت: اگرچه قبل از اینکه کشورها مورد تاخت و تاز سهمگین این ویروس منحوس قرار گیرند، طبیعتا جامعه پزشکی با گلایه‌هایی در خصوص نحوه پرداخت‌ها، مطالبات تعویقی، مشکلات موجود در بسیاری از وضعیت‌های پرداختی و استخدامی، اشکالات در اشتغال مستمر جامعه پزشکی و فقدان جنبه‌های امنیت شغلی روبرو بوده، با این حال از همان روزهای آغازین شیوع کرونا، جامعه پزشکی هرچند تکدر خاطرهایی داشت، اما جانانه وارد میدان شده و تلاش کرد تا با افزایش کار مستمر و ارتقای ظرفیت‌های کاری در مقابل این بیماری ایستادگی کند.
وی تاکید کرد: به گونه ای که بسیاری از پیشرفت‌ها و دستاوردهای موفقیت‌آمیز کشور در سایه اهتمام عالی جامعه پزشکی حاصل شد.
تغییرات حاصل شده در حرفه پزشکی طی دوران قبل و بعد از شیوع کرونا
رییس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به تفاوت‌ها و تغییرات حاصل شده در حرفه پزشکی طی دوران قبل و بعد از شیوع کرونا، اظهار کرد: از روزهای آغازین این همه‌گیری جهانی، جامعه پزشکی از نظر کاری میزان فشار بسیار غیرمتعارف و مضاعفی را تحمل می‌کند. از طرف دیگر در بسیاری از بحران‌های گذشته جامعه پزشکی در زمان ارایه خدمات درمانی خیلی مورد تهدید و خطر قرار نمی گرفت، اما امروز بدنه جامعه پزشکی در مراکز بهداشتی و درمانی در مواجهه با بیماران مشکوک به کرونا طبیعتا تحت تهدید یک خطر بالقوه قرار دارند و آمارها هم نشان می‌دهد که جامعه پزشکی به خاطر حجم و تواتر بالای مواجهات با بیماران کرونایی در معرض گرفتاری قرار دارد.
وی با بیان اینکه جامعه پزشکی یک خطر رو به تزاید شغلی و حرفه‌ای را در طول دوران اخیر تجربه می‌کند که هیچ گاه به این حد نبوده، اظهار کرد: خستگی مستمر، ایجاد فرآیندهای فرسایشی و تغییرات در وضعیت انگیزشی جامعه پزشکی به دلیل فرسایشی و طولانی شدن این پاندمی، شرایط فعلی و مختصات حاکم بر جامعه پزشکی را نسبت به قبل از کرونا تغییر داده است.
به گفته این عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی، با تمام این تفاسیر جامعه پزشکی مانند هر زمان دیگری که کشور با بحران روبرو بوده، این بار نیز با وجود طولانی شدن فرایند و با وجود تمام کاستی‌ها، کماکان سلحشورانه و سرافرازانه در خط مقدم مقابله با این بیماری در حال ارایه خدمت بوده و شاهد رشادت‌های شبانه‌روزی سفید پوشان عرصه سلامت در مقابله با این بحران جهانی هستیم.
آورده‌های پاندمی کرونا برای نظام سلامت
فرمانده ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران با تاکید بر اینکه بحران کرونا با تمام تلخی‌ها، آورده‌هایی نیز برای نظام سلامت و جامعه پزشکی داشته است، عنوان کرد: راهگشایی و ایجاد برنامه‌های نوین درمانی، طراحی مباحث پژوهشی مداخله‌ای و استفاده از ظرفیت‌های جدید درمانی و تشخیصی در این زمینه از رهیافت‌های قابل ستودنی جامعه پزشکی در طول ماه‌های اخیر بوده است.
زالی تقویت و پیشرفت پژوهش‌های پزشکی را از دیگر دستاوردهای جامعه پزشکی طی گذران این بحران دانست و گفت: شاید یکی از کشورهایی که پژوهشگران، محققان و متخصصان آن به صورت خیلی متراکم در حوزه تشخیص، پیشگیری و مراقبت‌های درمانی بیماری کووید 19 در حال فعالیتند، جامعه پزشکی کشور است که دستاوردها و نتایج قابل توجهی نیز داشته‌اند.
وی در این رابطه تلاش نظام‌های علمی و مدیریتی دنیا برای به اشتراک‌گذاری تجربیات و دستاورهای کارآمد را ضروری دانست و گفت: برای ریشه کنی کرونا باید تمامی مرزها از بین برود و گفتمان جهانی با دردی مشترک و احساس همدردی به همگان منتقل شود.
تقویت کار تیمی مشترک و اعتنا به خرد جمعی از مهمترین رهیافت های کرونا برای جامعه پزشکی
به اعتقاد این پزشک جراح مغز و اعصاب، یکی از نکات مهمی که در سایه تلخی کرونا شکل گرفته ولی به عنوان دستاوردی قابل بیان مطرح می‌باشد، این است که ما در دوره کرونا و بعد از آن شاهد شکل‌گیری یک اتفاق مهم یعنی تقویت کارهای تیمی حرفه‌ای مشترک، ممارست‌های بین بخشی و اعتنا به خرد جمعی در درمان بیماران کرونایی در بین جامعه پزشکی هستیم، چراکه ویروس کووید 19 چندین ارگان و سیستم بدن را گرفتار می‌کند، لذا در این دوره همکاری‌های بین بخشی و چند تخصصی بیش از هر زمان دیگری به جلوه درآمد که این مهم نیز می‌تواند به عنوان یک دستاورد حرفه‌ای در جامعه پزشکی مطرح شود.
در سایه کرونا اعتماد به جامعه پزشکی کشور به طور چشمگیری افزایش یافت
زالی همچنین با تاکید بر اینکه در سایه کرونا اعتماد به جامعه پزشکی کشور به طور چشمگیری رو به افزایش بوده و کماکان این سیر رو به فزونی است، تصریح کرد: یکی از مشکلاتی که طی سالهای گذشته با آن روبرو بودیم، عدم مواجهه چهره به چهره پزشکان با مردم در رسانه‌ها و فضای مجازی بود؛ معمولا این ارتباطات در گذشته عمدتا در زمینه‌های ترویجی و تبلیغی بود، اما این بار پزشکان به صورت خودجوش دریچه جدیدی را در ارتباط با مردم ایجاد کردند.
ارتباط رو در رو و بدون واسطه پزشکان با مردم در بحران کرونا
وی با اشاره به حضور فعالانه برخی پزشکان در فضای مجازی و رسانه‌ها برای پاسخگویی به دغدغه‌ها و سوالات مردم در خصوص ویروس نوپدید کووید 19 ادامه داد: جامعه پزشکی به دلیل احساس مسئولیت بالا طی این بحران جهانی، به صورت کاملا صادقانه و شفاف با مردم رو در رو صحبت کرده و دلسوزانه بسیاری از مسائل نگران کننده در رابطه با این بیماری نوپدید را مبتنی بر شیوه‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های بهداشتی مورد توجه قرار داده و به مردم منتقل کردند.
زالی افزود: بررسی‌های ما در ستاد کرونای تهران نیز این مساله را تایید می‌کند که طی چند ماه گذشته یکی از منابع قابل اعتماد مردم در زمینه دریافت هشدارهای بهداشتی و یا رعایت شیوه نامه‌های مرتبط با بیماری کرونا، پزشکان بوده‌اند؛ به خصوص پزشکانی که توانستند بی‌واسطه با بهره‌گیری از پتانسیل فضاهای مجازی توسعه یافته و سایر رسانه‌ها با مردم صحبت کنند.
زالی با بیان اینکه این فرآیند در آینده نیز باید تداوم داشته باشد، تاکید کرد: باید اجازه دهیم، جامعه پزشکی بیش از هر زمان دیگری راحت‌تر و بدون لکنت با مردم صحبت کند و بتواند به ارتباط مستقیم، بلافصل و بی واسطه با مردم ادامه دهد، این ارتباطات بدون واسطه به گشودن یک دریچه جدید اعتمادی بین مردم و جامعه پزشکی کمک می‌کند؛ به خصوص امروز و در زمان بحران کرونا که جو جامعه برای پذیرش بسیاری از توصیه‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و رهنمودهای بهداشتی و پزشکی آماده‌تر و مهیاتر است، فکر می‌کنم این فرصت هم برای مردم و هم جامعه پزشکی توأمان فرصت بسیار خوبی بود.
میزان آمادگی جامعه پزشکی برای مقابله با پاندمی کووید 19
رییس ستاد مقابله با کرونا در کلانشهر تهران که خود نیز تجربه سال‌ها طبابت در حوزه جراحی مغز و اعصاب را در کارنامه دارد، در رابطه با میزان آمادگی جامعه پزشکی برای مقابله با پاندمی کووید 19 به عنوان یکی از سهمگین‌ترین بحران‌های قرن، عنوان کرد: جامعه پزشکی با وجود تمام مشکلاتی که از ابتدای اپیدمی با آن دست و پنجه نرم می‌کند، ولی در حال حاضر یک ظرفیت انباشته شده علمی، تجربی و مهارتی در رابطه با این بیماری نوپدید کسب کرده که طبیعتا این تجربه انباشته شده و مجموعه تجربیات گرانسنگ و اندوخته‌های علمی می‌تواند در ادامه مسیر و امواج بعدی بیماری بسیار کمک کننده باشد.
زالی با بیان این مطلب که جامعه پزشکی در داخل کشور و در سطح جهانی در روزهای آغازین اساسا در یک حالت غافلگیری و کمبود اطلاعات به سر می‌برد، عنوان کرد: امروز جامعه پزشکی با ماهیت این بیماری، پیشگیری، درمان و مقابله با آن آشناتر بوده و در این میان حجم انبوهی از اطلاعات جمع آوری شده و همچنان دانش و مهارت تیم پزشکی رو به افزایش است.
مراقب فرسودگی جامعه پزشکی و کادر درمان باشیم
فرمانده ستاد مقابله با کرونا در تهران در بخش پایانی گفت‌وگو با تاکید بر اینکه باید مراقب باشیم که خستگی ناشی از فرسایشی بودن این بیماری به عنوان یک آسیب، نقیصه و چالش فراسوی جامعه پزشکی خود را نشان ندهد، تصریح کرد: طبیعتا اجرای برنامه‌ها و سیاست‌های تشویقی و در نظر گرفتن راهکارهای عملیاتی جهت استفاده از فرصت‌های ریکاوری و بازیابی روحی و توانی برای جامعه پزشکی که از ابتدای شیوع این پاندمی جهانی مستقیما درگیر آن بوده‌اند، می تواند بسیار موثر واقع شود. البته در این راستا ستاد ملی مقابله با بیماری کرونا با جذب 10 هزار نیروی بهداشتی و درمانی موافقت کرده که در فاز اول 3000 نیرو وارد مدار ارائه خدمت می‌شوند. همچنین پیشنهاد بازگرداندن نیروهای 89 روزه و تمدید قرارداد کلیه پرسنل بازنشسته در 5 سال اخیر برای یکسال به ستاد ملی کرونا ارائه شده است.
وی مجددا از فرسودگی تیم پزشکی و کادر درمان ابراز نگرانی کرد و در ادامه از تلاش‌های سختکوشانه و ارزنده مجموعه کادر بهداشتی و درمانی قدردانی کرد و گفت: مدافعان سلامت از 6 ماه گذشته تابلوی زیبایی از رشادتها را به نمایش گذاشتند که عمیقا قابل تقدیر است.
زالی در خاتمه با بیان اینکه طبیعتا پاییز نگران کننده‌ای در پیش داریم، عنوان کرد: البته این موضوع صرفا مربوط به کشور ما نیست؛ چرا که همزمانی کرونا با بیماری‌های فصلی، تمایل مردم به حضور در فضاهای سرپوشیده، ایجاد علائم تنفسی و آلرژی در این فصل و ورود موج جدید H1N1 بسیار نگران کننده است. بنابراین اگر شرایط به همین روال ادامه داشته باشد، جامعه پزشکی در پاییز به طور مستقم تحت فشار مضاعفی قرار خواهد گرفت، بنابراین امید دارم که با رعایت بیشتر پروتکل‌ها و شیوه‌نامه‌های بهداشتی از سوی جامعه و تبلور خواسته‌های فنی جامعه پزشکی، در پاییز با امواج ملایم‌تری از این بیماری روبرو باشیم.
انتهای پیام
ایسنا - گلاره کاویان