حریم تپه «حسنلو» بعد از نیم قرن تعیین شد!

به گزارش ایسنا، عرصه و حریم این آثار در دو نامه جداگانه از سوی عزت‌الله ضرغامی خطاب به محمدصادق معتمدیان استاندار آذربایجان غربی ابلاغ شده است.

در این مجموعه که محدوده حریم و عرصه آن‌ها تعیین و ابلاغ شده است، آثاری مشاهده می‌شود که حدود 50 سال از ثبت آن‌ها در فهرست میراث ملی کشور می‌گذرد. تپه باستانی حسنلو از آن جمله است که در 9 کیلومتری نقده و حدود 80 کیلومتری ارومیه واقع شده است و قدمت آن به بیش از هفت هزار سال می‌رسد و در سال 1344 خورشیدی در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

این تپه محل کشف جام طلایی حسنلو است که هم‌اکنون در موزه ملی نگهداری می‌شود. با این وجود، گمانه‌زنی‌ها برای تعیین محدوده حریم و عرصه این محوطه تاریخی با ارزش از سال 1397 آغاز شده که در سال 1400 به تایید وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رسیده است. مدیر پایگاه ملی حسنلو در فروردین ماه 1400 خبر داده که این محدوده از سوی این وزارتخانه به استاندار وقت ابلاغ شده است. حالا وزیر جدید در نامه‌ای دیگر این محدوده را به استاندار جدید ابلاغ کرده است.

کلیسای حضرت مریم یا ننه مریم، میراث بازمانده از آشوریان در ایران است که به گفته باستان شناسان و مورخان، پس از «بیت‌الحم» فلسطین دومین کلیسای کهن جهان شناخته می شود. این کلیسا با معماری ساده و بدون تزئینات دوران ساسانی در سال 1362 در فهرست میراث ملی کشور ثبت شده، اما نقشه محدوده، عرصه، حریم و ضوابط حفاظتی آن حالا پس از گذشت حدود 38 سال تعیین شده است.

در روایت‌ها آمده که این کلیسا قبلا یک آتشکده زرتشی بوده است که با داستان سه مغ یا دانای زرتشتی ارتباط دارد. همان سه موبدی که با حرکت ستاره‌ای به سمت شرق راهی اورشلیم می‌شوند تا تولد حضرت عیسی مسیح را ارج دهند و پس از برگشت، آتشکده را به کلیسا تبدیل می‌کنند. در برخی روایت‌ها آمده که آن سه موبد در محل این کلیسا به خاک سپرده شده‌اند.

ساختمان شهرداری ارومیه

در یکی از نامه‌های ضرغامی به استاندار آذربایجان غربی آمده است: در اجرای بند 12 از ماده 3 قانون اساسنامه سازمان میراث‌فرهنگی کشور مصوب 1367 و مواد مربوطه از قانون، راجع به حفظ آثار ملی مصوب سال 1309 و نظام‌نامه اجرایی آن، نقشه محدوده عرصه، حریم و ضوابط حفاظتی و معماری مربوط به آثار ملی فرهنگی تاریخی در شهرستان ارومیه که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، به این شرح ابلاغ می‌شود:

«شهربانی ارومیه» به شماره 2761 در تاریخ 1379/4/22

«شهرداری ارومیه» به شماره 2762 در تاریخ 1379/4/22

«ستاد لشگر» به شماره 2763 در تاریخ 1379/4/22

«محوطه و مجموعه‌های بناهای ستاد لشگر 64 ارتش ارومیه» به 31186 در تاریخ 1393/12/19

«کلیسای حضرت مریم» به شماره 1649 در تاریخ 1362/8/22

«مدرسه 22 بهمن» به شماره 17727 در تاریخ 1385/12/7

«مدرسه چمران» به شماره 19320 در تاریخ 1386/5/1

ضرغامی در هشت نامه دیگر به استاندار آذربایجان غربی، نقشه محدوده، عرصه، حریم و ضوابط حفاظتی و معماری هشت اثر فرهنگی تاریخی را به این ترتیب ابلاغ کرد:

«امامزاده کهنه شهر سلماس (تازه شهر - امامزاده اسحاق» واقع در شهرستان سلماس به شماره 7858 مورخ 1381/12/17

«مقبره سردار بوکان» واقع در شهرستان بوکان به شماره 3847 مورخ 1380/2/25

«پل میمند نقده» واقع در شهرستان نقده به شماره 2064 مورخ 1377/4/29

«کلیسای هفتوان» واقع در شهرستان سلماس به شماره 4842 مورخ 1380/12/19

«تپه حسنلو» واقع در شهرستان سلماس به شماره 485 مورخ 1344/9/1

«ساختمان تلویزیون ملی (صدا و سیمای ارومیه)» به شماره 31417 مورخ 1394/11/25

«کلیسای مار سرگیز» واقع در شهرستان ارومیه به شماره 1122 مورخ 1354/8/19، حریم آن بازنگری شده است.

«پل قره‌کورپو - پل سیاه» واقع در شهرستان ماکو به شماره 6405 مورخ 1381/7/7

در این نامه‌ها تاکید شده است: محدوده حریم این آثار تحت حفاظت و نظارت این وزارت است و هرگونه دخل و تصرف در محدوده حریم و تخلف از ضوابط حفاظتی مقرر، برابر مواد 558 لغایت 569 از کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی «تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده» جرم محسوب می‌شود و مرتکب مشمول مجازات‌های قانونی خواهد شد.

عرصه و حریم به نوعی تضمین‌کننده بقای قانونی مجموعه و اثر تاریخی است، اما تعیین دیرهنگام آن از جمله عوامل اصلی تعرض و تخریب این آثار به شمار می‌آید. گفته شده کمبود منابع ملی و نیروی انسانی متخصص و کارشناس از جمله دلایل کم کاری در فرایند تعیین نقشه محدوده، حریم و عرصه آثار بوده است.

پل میمند نقده کلیسای هفتوان مدرسه چمران امامزاده کهنه شهر سلماس ساختمان تلویزیون ملی (صدا و سیمای ارومیه) مدرسه 22 بهمن مقبره سردار بوکان پل قره‌کورپو - پل سیاه شهربانی ارومیه