خوشحالی زودهنگام کردیم، باید منتظر موج دوم کرونا باشیم؟

نیو صدر: پس از یک ماه، بالاخره دیروز آمار قربانیان کروناویروس (طی 24 ساعت) در ایران دو رقمی شد، اتفاقی که بسیاری را نسبت به پایان ماجرای کروناویروس در ایران امیدوار کرده است.

در چند روز گذشته آمار مربوط به مبتلایان ویروس در سرتاسر کشور هم روندی نزولی را طی کرده است و تعدا مبتلایان که به نزدیکی روزانه 3هزار نفر رسیده بود، حالا چند روزی است به عدد ثابت روزانه 1500 نفر رسیده است. ایرج حریرچی، معاون‌کل وزارت بهداشت هم چند روز پیش در نشست خبری تایید کرده بود که روند ابتلا به کرونا در اکثر استان‌های ایران روندی نزولی را طی کرده است.

نمودارهای منتشر شده از کروناویروس تا تاریخ 22 فروردین هم نشان از این تغییرات می‌دهند.

شادی زودهنگام برای اتمام کرونا و پیامدهای خطرناکش

اما شواهدی دیگری نشان می‌دهند که نباید به اعدادی مثل دو رقمی شدن نرخ مرگ‌ومیر دل ببندیم، چراکه این موضوع می‌تواند پیامدهای مرگباری به همراه داشته باشد.

زهرا عیدی، محقق پژوهشکده علوم زیستی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی که در حوزه بیوفیزیک محاسباتی پژوهش می کند، در این رابطه به خبرآنلاین می‌گوید: «فراموش نکنیم با توجه به دوره ای که برای درمان طی می شود، با فرض این که تعداد مرگ ومیر رابطه مستقیمی با تعدا افراد مبتلا دارد، کاهش تعداد تلفات امروز را می‌توان به معنای کاهش تعداد افراد مبتلا به بیماری در زمانی حدود دو تا سه هفته پیش دانست. پس ریشه اصلی این موضوع را باید در الگوی رفتاری جامعه در آن زمان جستجو کرد. این اتفاق به این معنی است که قرنطینه کار می کند یعنی برکاهش تعداد ابتلا امروز و بالتبع تعداد تلفات در آینده نقش مهمی دارد. این که بخواهیم نتیجه بگیریم بیماری کنترل شده است، درست نیست، چراکه سیستم دینامیک دارد و از رفتار ما بازخورد می‌گیرد. به علاوه در این مدت ظرفیت تجهیزات درمانی کشور هم احتمالا افزایش یافته است. بنابراین افزایش امکانات هم در کاهش نرخ مرگ ومیر ناشی از بیماری می تواند نقش داشته باشند.»

اما با اتمام تعطیلات نوروزی، دوباره خیابان‌های شهرها در سرتاسر کشور شلوغ شده است و به نظر می‌رسد سیاست‌های مربوط به قرنطینه به سختگیری گذشته انجام نمی‌شود، تا جایی که از آخر این ماه سفرهای بین استانی هم آزاد می‌شود.

تصاویر منتشر شده از متروی تهران، به سادگی تغییر شرایط را توصیف می‌کند.

این چیزی است که عیدی، از آن به عنوان «شادی زودهنگام» نام می‌برد، شادی‌ای که سیاست‌های اشتباهی به همراه داشته است. او در این رابطه می‌گوید: «بعد از پایان یافتن تعطیلات نوروز، تعداد تماس‌ها در حال افزایش است و با این کار نرخ ابتلا بالطبع افزایش پیدا می‌کند. بحث بین بهداشت و اقتصاد باعث شده است معادلات جدیدی وارد تصمیم‌گیری‌ها شود و این متاسفانه می‌تواند نتایج ناخوشایندی به همراه داشته باشد.»

هشدار مرکز پژوهش‌های مجلس؛ موج دوم کروناویروس در راه است

این نتیجه ناخوشایند شاید، موج دوم شیوع کروناویروس باشد. موضوعی که در چند هفته اخیر بارها مسئولان وزارت بهداشت نسبت به آن هشدار داده بودند.

گزارشی که روز گذشته توسط مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شده است هم این موضوع را تایید می‌کند، در بخشی از این مطالعه در این رابطه آمده است: «برخی از کارشناسان و اپیدمیولوژیست‌ها معتقد هستند موج دوم شیوع بیماری رخ خواهد داد ولی زمان و بزرگی آن به‌درستی قابل تعیین نیست، زیرا موضوع داینامیک و تحت تأثیر عوامل مختلف است. به‌نظر می‌رسد بیماری‌هایی نظیر کویید رفتار فصلی داشته باشد. لذا انتظار می‌رود در فصل بعدی سرما، این بیماری را مجدد تجربه کنیم و به احتمال قوی در ایران موج اول و دوم تحت شرایط موجود (سیر طولانی کنترل اپیدمی اول) از هم قابل تفکیک نخواهند بود.»

عیدی، در این رابطه به می‌گوید: «با افزایش تعداد تماس ها در جامعه، باید انتظار داشته باشیم که دوباره نرخ ابتلا به بیماری بالا برود. این درست است که در مدل‌های کلاسیک مربوط به شیوع بیماری های واگیردار فقط یک پیک وجود دارد، اما در جامعه‌ای که تعداد تماس بین افراد متناوبا کاهش و افزایش پیدا می کند، طبیعی است که رفتار سیستم متفاوت باشد و سیستم تک قله‌ای نماند. منظور از موج دوم همین است، در صورتی که اگر روند قرنطینه ادامه داشت، همان روند نزولی ادامه پیدا می‌کرد.»

کشورهای دیگری هم تاکنون با موج دوم کروناویروس روبرو شده‌اند. گزارش‌های منتشر شده از کشورهای شرق آسیا مثل چین، کره‌جنوبی، سنگاپور، ژاپن و... که گفته می‌شد کروناویروس را مهار کرده‌اند، خبر از شیوع موج دوم بیماری می‌دهند.

چین به عنوان کانون اولیه شیوع بیماری همه گیر «کویید 19» روز دوشنبه شاهد ثبت بیشترین موارد ابتلا به این بیماری طی یک ماه اخیر بود. موارد جدید ابتلا به ویروس جدید کرونا در چین روز دوشنبه به 108 مورد رسید. به این ترتیب شمار مبتلایان جدید در این کشور طی 48 ساعت بیش از دو برابر شده است.

پیشبینی ترسناک مرکز پژوهش‌ها؛ 800هزار نفر در ایران به کروناویروس مبتلا می‌شوند

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، به پیشبینی ادامه روند کروناویروس در ایران با 4 سناریو مختلف از کارگروه اپیدمیولوژی وزارت بهداشت پرداخته است که نشان می‌دهد، نباید به کاهش مبتلایان در چند روز گذشته امیدوار شد.

براساس این سناریوها، با توجه به نحوه ایزوله شدن افراد، از 811 هزار تا 2.4 میلیون نفر در سرتاسر کشور به کروناویروس مبتلا می‌شوند و تعداد قربانی‌ها هم در خوشبینانه‌ترین سناریو به بیش از 6 هزار نفر می‌رسد و اگر هم هیچ اقدامی انجام نشود، 60 میلیون نفر به بیماری مبتلا می‌شوند.

اگرچه به گفته کارشناسان امکان اطمینان کامل به نتایج مدل‌سازی‌ها وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد با قطعیت می‌توان گفت که اوضاع خوب نیست. عیدی می‌گوید: «مدل‌سازی‌ها نشان نمی‌دهند که از پیک تعداد افراد مبتلا عبور کرده‌ایم. ملایم بودن شیب نمودار تعداد مبتلایان جدید باعث می‌شود افت و خیزهای نمودار تعداد افراد مبتلای روزانه به اشتباه روندی نزولی تعبیر شود. در حالی که بازه تغییرات این افت و خیزها هنوز زیاد نیست و این به ماهیت تصادفی بودن برخی رفتارهای سیستم وابسته است.»

فاکتوری که معادلات را تغییر می‌دهد؛ رفتار «ما»

اما به نظر می‌رسد در همه مدل‌های مربوط به کروناویروس فاکتوری وجود دارد که می‌تواند معادلات را تغییر بدهد.

در این رابطه در بخشی از این گزارش پژوهش‌ها آمده است: «با ایزوالسیون 40 درصد، انتظار می‌رود 811 هزار نفر مبتلا شده و حدود 6000 نفر فوت شوند. باید در نظر داشت طبق شواهد علمی تولید شده در جهان ایزوالسیون زیر 70درصد احتمال موفقیت استراتژی فاصله‌گذاری فیزیکی برای هر مدتی بعید است. در حالی که رعایت با رعایت جامعه در سطح 80 تا 90 درصد، این بیماری در 13 تا 14 هفته کنترل می‌شود.»

«اس‌آرآی» نام یکی از مدل‌های پیشبینی شیوع بیماری های واگیردار مثل کویید -19 است. بر اساس این مدل کمیتی به نام نرخ بازتولید پایه یا آر - صفر تعریف می شود که تخمین آن براساس داده های موجود نقش تعیین کننده ای در پیش بینی رفتار سیستم ها دارد.

عیدی در این باره می‌گوید: «به زبان ساده این کمیت را می‌توان به عنوان تعداد افرادی که هر فرد می‌تواند بیمار کند در نظر می‌گیریم. اگر این عدد بزرگتر از یک باشد به این معنی است که بیماری روند صعودی دارد، این عدد هم به ویژگی های بیماری و ویژگی رفتار اشخاص جامعه ویژگی مرتبط است.»

براساس گزارش‌های مرکز پژوهش‌ها این عدد در ایران 3.2 است، در اوج شیوع بیماری در چین این کمیت به 3.4 رسیده بود.

خبر خوب این که رفتار هر فردی در جامعه می‌تواند به کاهش این عدد کمک کند، محقق پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، در این رابطه می‌گوید: «یکی از مهمترین ویژگی‌های این عدد این است که علاوه بر ویژگی های مربوط به بیماری، تاثیر الگوهای رفتاری افراد را نیز نشان می‌دهد. این عدد باید کنترل شود و به پایین‌تر از یک برسد تا بتوانیم بگوییم بیماری کنترل شده است. یکی از ویژگی‌های رفتاری تعداد تماس‌های فرد مبتلا با اشخاص دیگر محیط است، به همین دلیل شست و شوی مرتب دستها، رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و در بهترین حالت قرنطینه منجربه کاهش این عدد می‌شود.»

47237