خوش به حال 3 دهک کشور شد
در این دوره پساجنگ که اقتصاد کشور با آسیب‌هایی عمیق روبروست، یکی از اصلی‌ترین نگرانی‌های مردم، وضعیت پروژه‌های نهضت ملی مسکن است. این طرح که قرار بود بخشی از بحران تأمین مسکن برای دهک‌های پایین‌تر را التیام ببخشد، حالا با مشکلات جدی در تأمین مالی، کاهش سرعت ساخت‌وساز و نبود شفافیت در تحویل واحدها مواجه شده است. بسیاری از متقاضیان که با امید خانه‌دار شدن در این طرح ثبت‌نام کرده بودند،...
- فهرست محتوا
- همه چیز به سود سه دهک پردرآمد شد
- سخن آخر
افزایش قیمت مصالح ساختمانی، دستمزد کارگران و هزینه‌های حمل‌ونقل، باعث شده تا اجرای پروژه‌ها با تأخیر و گاه توقف همراه شود. از سوی دیگر، رکود سنگین بازار مسکن و افت قدرت خرید عمومی، بسیاری از پیمانکاران را نسبت به بازگشت سرمایه‌هایشان مردد کرده است. در چنین شرایطی، دولت نیز به دلیل فشارهای اقتصادی و کسری بودجه، قادر به تأمین کامل منابع لازم برای تکمیل پروژه‌ها نیست و همین موضوع نگرانی‌ها را تشدید کرده است.
برای بسیاری از متقاضیان، این وضعیت یادآور تجربه‌های تلخ طرح‌های نیمه‌کاره گذشته است؛ طرح‌هایی که سال‌ها طول کشید تا بخشی از آن‌ها به بهره‌برداری برسد یا هرگز تکمیل نشدند. نگرانی عمده این افراد نه فقط درباره زمان تحویل واحدها بلکه درباره کیفیت ساخت، هزینه‌های نهایی و احتمال افزایش تعهدات مالی‌شان است؛ چرا که بعضی از سازندگان به دنبال بازنگری در قراردادها و افزایش سهم آورده متقاضیان هستند.
از سوی دیگر، نبود اطلاع‌رسانی شفاف و دقیق از سوی نهادهای مجری طرح، فضا را برای شایعه‌سازی و نااطمینانی بیشتر فراهم کرده است. متقاضیان سردرگم نمی‌دانند که پروژه‌ها در چه مرحله‌ای هستند، چه زمانی تکمیل می‌شوند و آیا اصولاً امکان تحویل در افق زمانی اعلام‌شده وجود دارد یا نه. همین ابهامات، فضای روانی منفی در میان مردم ایجاد کرده که حتی برخی را به انصراف از طرح سوق داده است.
در مجموع، طرحی که قرار بود خانه‌دار شدن طبقات متوسط و ضعیف را تسهیل کند، اکنون به کلافی سردرگم بدل شده است. اگرچه هدف‌گذاری اولیه این پروژه قابل دفاع بود، اما در شرایط فعلی، تنها با تزریق منابع پایدار، شفاف‌سازی فرآیندها، و نظارت دقیق می‌توان امید را به متقاضیان بازگرداند. در غیر این صورت، نه‌تنها اعتماد عمومی آسیب می‌بیند، بلکه بحران مسکن در سال‌های آینده نیز عمیق‌تر خواهد شد.
همه چیز به سود سه دهک پردرآمد شد
براساس آمار وزارت راه و شهرسازی حدود 245 هزار واحد نهضت ملی مسکن برای سه دهک پردرآمد در حال ساخت است، یعنی تقریبا 50 هزار واحد بیشتر از سه دهک کم‌درآمد.
طبق آخرین آمار وزارت راه و شهرسازی تا پایان تیرماه امسال حدود 245 هزار واحد از واحدهای حمایتی طرح نهضت ملی مسکن یعنی چیزی حدود 30 درصد از کل پروژه‌ها برای سه دهک پردرآمد جامعه در حال ساخت است.
بر این اساس برای دهک درآمد هشت 89 هزار واحد معادل 11 درصد کل پروژه‌ها، برای دهک 9 معادل حدود 85 هزار واحد معادل 10 درصد و برای دهک 110 حدود 70 هزار یعنی 9 درصد مسکن حمایتی در زمین‌های 99 ساله دولتی در حال ساخت است.
اما در سمت دیگر ماجرا، سهم دهک اول به‌عنوان کم‌درآمدترین و ضعیف‌ترین قشر جامعه از نهضت ملی مسکن و پروژه‌های حمایتی دولت فقط 4.8 درصد است.
برای دهک دوم 9 درصد و برای دهک سوم هم حدود 11 درصد واحد مسکونی در حال ساخت است.
در مجموع حدود 197 هزار واحد مسکونی حمایتی برای سه دهک پایین درآمدی جامعه در حال ساخت است، حدود 40 هزار واحد کمتر از واحدهای دهک‌های پردرآمد.
سخن آخر
در مجموع، وضعیت فعلی طرح نهضت ملی مسکن در دوره پساجنگ، به خوبی نشان می‌دهد که بدون برنامه‌ریزی دقیق مالی و اجرایی، حتی بزرگ‌ترین پروژه‌های اجتماعی نیز ممکن است به بلاتکلیفی و بی‌اعتمادی عمومی منجر شوند. رکود بازار، افزایش هزینه‌ها، نبود زیرساخت اجرایی و اطلاع‌رسانی ضعیف، همگی به عواملی بدل شده‌اند که این طرح را از مسیر اصلی خود دور کرده‌اند و متقاضیان را در وضعیت تعلیق و نگرانی قرار داده‌اند.
برای احیای اعتماد عمومی و بازگشت امید به پروژه، لازم است دولت ضمن اولویت‌دهی به تکمیل واحدهای نیمه‌کاره، راهکارهای فوری برای تأمین منابع و تثبیت روند ساخت‌وساز ارائه دهد. همچنین، ایجاد سازوکارهای شفاف برای پاسخگویی به مردم و نظارت دقیق بر عملکرد پیمانکاران، می‌تواند گامی مهم در جهت جلوگیری از تعمیق بحران و احیای هدف اولیه طرح، یعنی خانه‌دار شدن اقشار کم‌درآمد، باشد.
