دبیر نمایش‌های ویدیویی آنلاین: در کشور ما ممیزی و سانسور ته ندارد

دبیر انجمن صنفی نمایش‌های ویدیویی آنلاین گفت: بررسی و مقایسه برگه‌های ارزیابی و بازبینی آثار نمایش داده شده در VODها در طول چند هفته نشان می‌دهد، پیشروی در ممیزی‌ها شکل گرفته و این نگران کننده است. چنین کاری یا با اعتقاد برای کمک به فرهنگ مملکت انجام می‌شود یا برای اضمحلال این شبکه‌های نمایشی.

به گزارش ایسنا، نشست خبری دبیر انجمن صنفی نمایش‌های ویدیویی آنلاین (VOD, IPTV) پیش از ظهر شنبه، 23 مرداد ماه در پردیس سینمایی ملت برگزار شد.

محمدعلی یوسفی‌زاده - رییس انجمن صنفی نمایش‌های ویدیویی آنلاین - در ابتدای این نشست بیان کرد: تحول زیادی در این صنعت بطور مداوم رقم می‌خورد و ما تصمیم گرفتیم با توجه به شرایط فرهنگی و اقلیمی خاص کشور ایران در استفاده از این تکنولوژی‌ها و بیشتر تعاملی شدن سرویس‌ها پایه‌ای را برای توسعه آن داشته باشیم. نگاه ما این است که برنامه‌ریزی صحیحی داشته باشیم و برهمین مبنا در این انجمن صنفی اتفاق‌های مختلفی را بررسی کردیم، از جمله اینکه ما باید کنار هم باشیم و اعضای این صنف باید ایجاد سرویس را بررسی کنند تا پتانسیل بیشتری را کنار هم بیاوریم و برای رفع مشکلات با همت جمعی کار را پیش ببریم.

به گفته وی کمیسیون‌های زیر مجموعه مختلفی در انجمن درنظر گرفته شده است. همچنین بررسی‌هایی درباره مدیریت نرخ‌گذاری و تعرفه گذاری با یک مدیر داینامیک و قابل تغییر در مدل‌های مختلف تدارک دیده شده که در حال استفاده است.

او افزود: قرار ما بر این بود که ساختار انجمن مستقل باشد تا با مراجع ذی‌صلاح و صادر کنندگان مجوز ارتباط درستی داشته باشد و تصمیم براین شد که اهتمام دبیرخانه برای ارتباط و دفاع از مجموعه و تجمیع انرژی اعضا متمرکز باشد و در این راستا با آقای عسگرپور به توافق رسیدیم تا انچه را مدنظر داریم هدایت و مدیریت کنند تا بتوانیم سرعت رشد انجمن را بیشتر کنیم.

در ادامه محمدمهدی عسگرپور - دبیر این انجمن - پاسخگوی سوالات شد. گفت در شرایط فعلی و به ویژه از دست رفتن هنرمندان مختلف شاید چندان انگیزه‌ای برای برگزاری نشست‌های این چنینی باقی نباشد، اما به هر حال زندگی جریان دارد و باید کارها را پیش برد. این صنف فعالیت رسمی و جدی خود را اخیرا شروع کرده گرچه ثبت آن کمی قدیمی‌تر است، به همین دلیل اولین نشست رسمی این صنف محسوب می‌شود. ما با یک تکنولوژی روبرو هستیم که سابقه آن به حدود 10 سال می‌رسد ولی آنچه به طور جدی با آن روبرو هستیم به دو تا سه سال گذشته مربوط می‌شود. هنوز بخش‌های زیادی از این ماجرا وجود دارد که مکشوف نشده و نه فقط برای افکار عمومی و مدیران رسانه‌های مختلف بلکه حتی برای خود پلتفرم ها هم این وضعیت وجود دارد و ابعاد این حوزه کامل مشخص نیست. متاسفانه در کشور ما حداقل سابقه نشان داده که رابطه خیلی خوبی میان نهادهای نظارتی و سیاست‌گذاری با پدیده‌های جدید شکل نگرفته است، یعنی در ابتدای امر دست‌کم به این شکل بوده و مخالفت‌ها و ممنوعیت‌های زیادی شکل گرفته و بعد از مدتی معلوم شده از ابعاد دیگری باید به موضوع نگاه کرد. فکر می‌کنم در این حوزه هم کمابیش همین اتفاقی می‌افتد، هرچند سرعت آن فرق دارد.

در این نشست سوال‌های مختلفی درباره وضعیت مجوزهای مربوط به آثار شبکه نمایش خانگی و آنچه در پلتفرم‌ها نمایش داده می‌شود و نیز وضعیت میان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با "ساترا" (سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی) مطرح شد که عسگرپور در بخش‌هایی بیان کرد که فعلا در مواردی زورمان به "ساترا" نمی‌رسد، اما شاید چند وقت دیگر برسد. او در عین حال نسبت به وضعیتی که در سانسور آثار نمایشی در حال رخ دادن است، ابراز نگرانی کرد.

او با تاکید براینکه بخش قابل توجه انرژی ما باید صرف این شود که مفاهمه میان دستگاه‌ها شکل بگیرد، ادامه داد: واقعیت این است که برای هر نوع رفتاری که به بخشی از حاکمیت مربوط می شود، معمولا ساختارهایی شکل می‌گیرد. در همین حوزه که ما امروز درباره آن جلسه داریم، ساختارهایی در دنیا برای نظارت و ارزیابی آن شکل گرفته ولی متاسفانه به کار ما نیامده چون ما تصور می‌کنیم که با بقیه دنیا فرق داریم و در کشوری زندگی می‌کنیم که مختصات آن حتی در کشور کناری ما هم وجود ندارد، چه برسد به کشوری که فاصله زیادی با ما دارد، بنابرین معمولا سراغ ساختارهای جهانی نرفته‌ایم.

وی افزود: ما الان با پدیده‌ای مواجه هستیم که ابعاد آن به طور دقیق مشخص نشده و جالب اینجاست که پیش از روشن شدن این ابعاد، درباره آن تصمیم‌گیری شده که البته تا حدی هم طبیعی است. اما به نظرم در این روند یک پاسخ بسیار ساده و دم دستی به یک مسئله بسیار پیچیده داده شده است؛ یعنی مثلا بحث درباره سریال‌سازی است، فکر کرده‌اند سریال‌سازی به کجا مربوط می‌شود؟ تلویزیون، پس باید سریال‌سازی (نمایش خانگی) در اختیار آن‌ها قرار گیرد که این یک پاسخ بسیار ساده است در حالی است که ما یک تلویزیون کاملا دولتی داریم و در بسیاری از کشورهای پیشرفته، دیگر چنین انحصاری وجود ندارد. ضمن اینکه ساختار همین تلویزیون هم به روز نشده است. من این صحبت‌ها را به عنوان برنامه‌ساز و سریال ساز می‌توانم مطرح کنم و حتی بپرسم که آیا ما در تلویزیون با یک ساختار به روز طرف هستیم؟ جواب خیر است. آیا این مجموعه توان مدیریت بخشی دیگر با شرایطی کاملا متفاوت را دارد؟‌خیر!

عسگرپور در پاسخ به اینکه پیش‌بینی‌اش از آینده رابطه میان این دو نهاد با حضور وزیر جدید فرهنگ چه خواهد بود؟ گفت: واقعیت این است که نمی‌دانم چه می‌شود و پیش‌بینی کردن هم سخت است. بعضی‌ها می‌گویند برای توسعه می‌آیند ولی بعد می‌فهمیم اتفاقا برای بستن آمده‌اند، بهم همین دلیل من بیشتر آن‌هایی را می‌پسندم که کمتر حرف می‌زنند. درباره وزیر جدید هم باید بگویم من خیلی وزیر پیشنهادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را نمی‌شناسم ولی امیدوارم. بعضی وقت‌ها در تاریخ ما پیش آمده جریانی که فکر می‌کردید کاری (منفی) را انجام می‌دهد اتفاقا در جهتی دیگر حرکت کرده و جریانی که فکر می‌کردید اقدامی موثر انجام می‌دهد کاملا شرایط برعکس داشته است. به همین دلیل امیدوارم که در حوزه فرهنگ اتفاق‌های بهتری بیفتد، هر چند متاسفانه مجموعه شرایط کشور باعث شده این امیدواری روزبه‌روز کمتر شد و من خودم فکر نمی‌کردم روزی در صف ناامیدها باشم.

دبیر انجمن صنفی نمایش‌های ویدیویی آنلاین در بخشی دیگر از این نشست درپاسخ به سوال ایسنا درباره جایگاه پلتفرم‌ها در تصمیم‌گیری برای اکران آنلاین با توجه به مصوبه اخیر شورای صنفی نمایش که باید از این شورا مجوز گرفته شود و نیز وضعیت ممیزی و سانسور توسط ساترا و اعتبار مجوزهای وزارت ارشاد گفت: درباره اکران آنلاین ما هم این سوال را داریم که نقش پلتفرم‌ها چیست؟

او ادامه داد: شنیده‌ام صداو سیما و نهاد وابسته‌اش (ساترا) ممکن است وارد حوزه‌های دیگری مثل دانلود هم شوند و درباره فیلم‌های سینمایی نیز ممکن است این اشتها را داشته باشد که البته در مورد فیلم های سینمایی اصول قاعده اکران مهم است، ولی در مورد سریال‌ها آنچه فعلا دنبال می‌شود این است که "ساترا" کارها را پیش می‌برد. درباره اعتبار مجوزهای ارشاد تا جایی که من می‌دانم ارشاد خودش اقدامی برای صدور مجوز سریال نمی‌کند. حال ممکن است دوستان نظر دیگری داشته باشند ولی کمی زودتر هم با این رفتار دوگانه مواجه بودیم، یعنی ارشاد هم اعتراض داشت هم عمل نمی‌کرد و از یک زمانی شورای صدور پروانه ساخت را بخاطر تعداد درخواست‌ها تعطیل کرد و به نظرم کمی خودخواسته این اتفاق افتاد.

عسگرپور با اشاره به اینکه با اصل تنظیم مقررات مخالفتی ندارد، تاکید کرد: اصولا مبحث تنظیم‌گری مسائلی دارد که باید از ابعاد مختلف به آن توجه شود و از نظر من شدنی نیست که پنج، شش نفر در حوزه دولت، تنظیم گری جریانی را که دخل و خرجش به آن‌ها هیچ ارتباطی ندارد برعهده داشته باشند.

وی درباره سانسورها نیز گفت: دوستانی که در طول این سال‌ها در این حوزه کار می‌کردند، نسل بعد از خود را هم به وجود آورده‌اند. در کشور ما ممیزی و سانسور ته ندارد. در حوزه فرهنگ اولین اتفاق این است که می‌گویند ما برای کمک و توسعه شما آمده‌ایم. بعد آثاری منتشر و افرادی معترض می‌شوند. به سیستم نظارتی از ناحیه‌های مختلف فشار آورده می شود که بخشی ممکن است در مجلس و نهادهای امنیتی، یا دولت و حتی مردم باشد. گفته می‌شود مگر قرار نبود به این‌ها نظارت کنید؟ پس متوجه می‌شوند که حلقه‌های نظارتی را باید بیشتر کنند و فیلمنامه‌ها را دقیق‌تر بخوانند. در این کشور هم که همه می‌توانند اظهارنظر کنند حتی اگر تخصص نداشته باشند. سیستم نظارتی هم با تاکید بر کمک می‌آید و اینکه ما دچار هزینه نشویم مثل دهه 60 که می‌گفتند تست گریم هم باید دیده شود چون می‌خواستند از اول کمک کنند تا هزینه اضافی روی دست سازنده‌ها گذاشته نشود، بنابراین چنین وضعیتی همینطور گسترش پیدا می‌کند. کاری که ما باید در این نهاد صنفی بکنیم این است که از همین موضوع مراقبت کنیم، یعنی هم موسساتی وجود دارند که در این ماجرا ذینفع‌اند و هم مردمانی که با استفاده از این آثار ذینفع هستند. اما وقتی انجام ممیزی‌ها شبیه تلویزیون می‌شود دیگر برای مردم انگیزه‌ای باقی نمی‌گذارد پس دو گزینه برایشان باقی می‌ماند؛ یکی اینکه دکمه صدا و سیمای خودمان را بزنند و ببینند و یا سراغ شبکه‌های ماهواره‌ای بروند. بحث ما با دوستان در حوزه ممیزی همین است و من هم برای همین آمده‌ام.

او بیان کرد: من "ساترا" را به عنوان یک مرکز تنظیم مقررات می‌بینم و حتما به چنین ساختاری احتیاج هست اما جایی باید تنظیم مقررات را انجام دهد و نهاد صنفی هم در آنجا کاملا حضور داشته باشد و ارتباطی قوام یافته شکل بگیرد. نکته بر سراین است که این نهاد تنظیم‌گر کجا باشد؟ باید تبعات این موضوع بررسی می‌شد و همچنان باید بررسی شود. اگر مثلا این نهاد در تلویزیون باشد نکته اینجاست که بالاخره همه تلویزیون را خوب می شناسیم. معنای آن را سریع متوجه می‌شویم و وقتی هم می‌گوییم ارشاد باز هم متوجه می‌شویم منظور چیست، بنابراین درباره اصل موضوع مسئله‌ای وجود ندارد ولی باید ببینیم با چه مقرراتی روبرو هستیم. آیا آیین‌نامه مجلس است؟ قدرت انجمن چقدر است؟

وی گفت: در این انجمن صنفی همین الان 31 موسسه و شرکت عضویت دارند که در حوزه VOD, IPTV مجوز دارند. تعداد زیاد دیگری هم هستند که شنیده‌ام مجوز گرفتند و فارغ از اینکه چقدر مجوزشان واقعی است یا طول و بزرگی‌شان چقدر است، این انجمن موظف است تمام موسساتی را که چنین مجوزی دارند بپذیرد. در این باره درخواست عضویت را چه آن‌ها که از ارشاد مجوز گرفته‌اند و چه آن‌هایی که از نهاد وابسته به صدا و سیما هستند، می‌پذیریم.

عسگرپور در بخشی دیگر از این نشست، به پخش 420 اپیزود در سال 1400 از طریق پلتفرم‌ها اشاره کرد و گفت: فکر می کنم حضور 2 هزار میلیارد تومان برای سریال سازی در سال 1400 سرمایه‌گذاری شده و این اصلا عدد کمی نیست. آنچه در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌شود حداقل می‌تواند 10 برابر سرمایه گذاری در حوزه سینما باشد و با مراقبت‌های مختصر این رقم در سال‌های آتی می‌تواند چند برابر شود، چون مخاطبان بیشتر خواهد شد. حال برای مقررات این‌ها چطور می‌خواهیم تصمیم بگیریم؟ در کشورهایی که این حجم می‌توانند تولید داشته باشند، مقررات به این شکل است که موسسات واسطه‌ای که مجوز فعالیت گرفتند، خودشان باید اختیاردار باشند نه اینکه یک نهاد دیگری بگوید من باید تک‌تک این اثار و پلان‌ها را ببینم در این صورت تا ابدالدهر ماجرای تام و جری خواهیم داشت؛ ضمن اینکه در همین ماجرا چیزی اتفاق می‌افتد که شاهدش هستیم یعنی ما الان یکسری "گزارش‌ساز" داریم که قبلا بولتن‌نویس بودند. ما سال‌های سال است که همدیگر را می‌شناسیم و وقتی فعالیتی می‌کردیم آن‌ها می‌نوشتند که او ضد انقلاب است و آن را به مسئولان ذیربط می‌دادند. الان این افراد مجهزتر شده‌اند و ویدیو کلیپ می سازند، به طوری که تکه‌های پلان‌ها را کنار هم می‌گذارند و می‌گویند بر اساس این باید اختیار این‌ها را خودمان داشته باشیم. اما در جواب باید گفت، وقتی اختیار داده شود آن موقع "مسئولیت" شکل می‌گیرد و من می‌فهمم که خودم باید پاسخگو باشم.

دبیر این انجمن صنفی با اشاره به اینکه در بخش ممیزی نگرانی‌هایی برای آینده نزدیک وجود دارد، گفت: من وارد فضای موسسات نشده‌ام که جزئی بررسی کنم ولی به طور موردی که برخورد کردم و گزارش‌های بازبینی را دیدم کاملا برایم قابل فهم بودکه چه اتفاقی افتاده چون این فضا را در تلویزیون تجربه کرده بودم. وقتی برگه ارزیابی یک قسمت را با سه هفته بعد و پنج هفته بعد مقایسه می کردم، می دیدم پیشروی در ممیزی شکل گرفته و این نگران کننده است. چنین کاری دو حالت دارد؛ یا عزیزانی که مشغول کار هستند با اعتقاد انجام می‌دهند و فکر می‌کنند برای فرهنگ مملکت باید اینطور رفتار کنند یا اینکه برای اضمحلال آمده‌اند، به هر حال یکی از این دوتاست.

در این باره در نشست اشاره شد که چند شب قبل فیلم «گاو» از تلویزیون پخش شده ولی در واقع "بخش‌هایی" از آن پخش شده است.

وی در بخشی دیگر درباره دسترسی شفاف به اطلاعات در حوزه VODها ضمن اشاره به تدارک راه‌هایی برای ارائه اطلاعات براساس واحدهایی که در این حوزه تعریف می‌شود و اینکه پلتفرم ها قول داده‌اند به زودی در سامانه‌های خود این اطلاعات را درج کنند، اظهار کرد: من هم به سبک مسئولین جمهوری اسلامی فکر می‌کنم شفافیت چیزی است که باید اتفاق بیفتد، اما این شفافیت یک مجموعه‌ی رفتاری است. من یک بار به آقای انتظامی (رییس سازمان سینمایی) که پیشرو این ماجرا بود، گفتم که مثلا وقتی اعلام می کنید به دبیر جشنواره جهانی فجر اینقدر حقوق دادید ولی موارد دیگر اعلام نمی‌شود، معنای این اعلام، عجیب می‌شود. ما در کشوری زندگی می‌کنیم که مجموعه‌هایی با گردش مالی زیاد به سمت شفاف‌سازی نرفتند. همین الان در سوالی که در این نشست مطرح شد، گفتند که صدا و سیما را کنار می‌گذاریم، چرا شما شفاف‌سازی نمی‌کنید؟ این عجیب است که اتفاقا نهادهایی که از بودجه عمومی استفاده می‌کنند باید شفاف‌سازی کنند و بخش خصوصی باید بیشتر کنار گذاشته شود اما اینجا کاملا برعکس است.

او افزود: گاهی اعلام آمار و ارقام، ممکن است سبب تعجب شود چون پیش‌تر یکسری توضیحات درباره آن‌ها داده نشده است. به نظر من درخواست‌ها بیشتر و باید به سمتی برده شود که نهادهای عمومی و نهادهای استفاده کننده از منابع عمومی پاسخگو باشند.

رییس سابق هیات مدیره خانه سینما درادامه درباره تعامل فعالیت این صنف با خانه سینما توضیح داد: درباره ارتباط با خانه سینما جلسات خوبی با برخی فعالان و اصناف خانه سینما داشتیم و بررسی می‌کنیم که منافع این صنف و مجموعه خانه‌سینما آیا ایجاب می‌کند که عضویتی در خانه سینما شکل بگیرد یا خیر و اگر اینطور باشد حتما انجام خواهد شد. بویژه آنکه در حدود دو سال گذشته حداقل چهار هزار نفر درگیر ساخت برنامه‌های نمایشی در پلتفرم ها بودند که بخش قابل توجهی از آن‌ها اعضای خانه سینما هستند و حتی امروز اگر فیلمسازی بخواهد، عواملی را برای فیلمش پیدا کند، سخت خواهد داشت چون بخش عمده‌ای از افراد سر کار هستند.

عسگرپور درباره ماجرای کپی رایت هم گفت: یکی از مشکلات اساسی ما این است که پلتفرم‌ها همان ادامه دی‌وی‌دی‌های قبلی هستند و به راحتی دانلود می‌شوند. تعدادی از آثار را می‌دانم که کپی رایت آن‌ها خریداری شده همانند کاری که قبلا در بنیاد سینمایی فارابی می‌کردیم. امیدواریم بتوانیم زمینه سازی کنیم تا عضو یک مرتبط با همین صنف در دنیا شویم؛ انجمنی در بلژیک که VODها و IPTVها و نهادهایی که با تصویر فعالیت می‌کنند عضو آن می‌شوند. به نظرم برای رسیدن به این نقطه باید تمام این مسائل شفاف مطرح شود، چون اگر فیلمی بدون کپی رایت عرضه شود از آن فهرست خارج می‌شویم.