دریای خزر، بهشت اقتصادهای تحریم شده ایران و روسیه

به گزارش خبرگزاری تسنیم، فارین پالیسی مجله مشهور آمریکایی طی گزارشی نوشت: در حالی که همه در حال تماشای جنگ اوکراین هستند، سفرهای دریایی مرموز در دریای خزر رو به اوج گذاشته است. این دریاچه عظیم به عنوان بزرگترین دریاچه جهان با قزاقستان، ترکمنستان، آذربایجان، روسیه و ایران همسایه است و این روزها این دریای اقیانوس‌مانند صحنه تردد حجم عظیمی از کشتی‌های عمدتاً روسی و ایرانی شده است.

در سه ماه گذشته کشتی های روسی 1800 بار سیستم ردیابی خود در این دریا را خاموش کرده اند که این کار نسبت به سال قبل 6 برابر شده است. اخیرا در یک روز، 12 کشتی که بین روسیه و ایران در دریای خزر در حال تردد بودند، در هنگام انجام مکالمات سیستم ردیابی خود را خاموش کرده بودند. این کشتی‌ها به وضوح می‌خواستند تا حد امکان هویت و موقعیتشان مخفی باقی بماند و هیچ نیروی پلیس دریایی بین المللی در آن جا وجود ندارد. همچنین انتقال کشتی به کشتی یکی از پدیده های رایج در این دریا شده است.

این تنها بخشی از رمز و رازی است که این روزها کشتیرانی در دریای خزر را دربرگرفته است. در ماه مه، 138 کشتی با پرچم روسیه که در دریای خزر حرکت می کردند، 657 بار سیستم ردیابی خود را خاموش کردند. بر اساس داده‌های ارائه شده توسط موسسه لوید، در ماه ژوئن، 625 بار این سیستم توسط 160 کشتی و در ماه جولای حداقل 630 بار توسط 157 کشتی خاموش شد. این ارقام چهار برابر بیشتر از ماه های می، ژوئن و جولای سال گذشته است.

در اردیبهشت امسال، 48 شناور با پرچم ایران، 199 بار سیستم ردیابی خود را خاموش کردند. در خردادماه 48 شناور ایرانی 218 بار و در تیرماه 47 شناور 192 بار این کار را انجام دادند. این رقم دو برابر مدت مشابه سال قبل است. تعداد قابل توجهی از کشتی هایی که این کار را انجام داده اند بین بنادر روسیه و ایران در حال تردد بودند.

در مقام مقایسه، کشتی های آذربایجانی، قزاقستانی و ترکمنی که در دریای خزر حرکت می کردند، بسیار کمتر سیستم ردیابی خود را خاموش کرده اند. اما اگر این کشتی ها بخواهند فعالیت های خود را پنهان کنند، متوقف کردن آنها دشوار خواهد بود.

اگرچه کشتی‌هایی که بین روسیه و ایران در حال تردد هستند نیازی به نگرانی در مورد بازرسی ندارند، اما به وضوح ترجیح می‌دهند به صورت مخفیانه سفر کنند. این ممکن است به این دلیل باشد که کسی از تجارت رو به رشد دو کشور آگاهی پیدا نکند.

بریجیت دیاکون، تحلیلگر موسسه لوید گفت: «روس ها می دانند که تحت نظر هستند. دریای خزر برای تجارت با ایران واقعا مناسب است و روس‌ها می‌توانند کشتی‌هایی را از دریای آزوف به آنجا بیاورند. به نظر می رسد که آنها سعی می کنند فعالیت خود را، هر چه که باشد، پنهان کنند. دریای خزر شلوغ‌تر از گذشته است.»

پنهان کاری تنها یکی از پدیده های رایج در دریای خزر است. انتقال کشتی به کشتی که شامل کشتی‌های روسی یا ایرانی می‌شود نیز در این دریا متداول شده و نسبت به گذشته دو برابر شده است.

جعل و وارونه نمایی هم در این دریا دیده شده است. کشتی هایی در این دریا با دستکاری در سیستم ردیابی، موقعیت نادرستی از خود به نمایش می گذارند.

اگرچه کشتی‌هایی که از دریای خزر بین روسیه و ایران عبور می‌کنند، نگران بازرسی‌های نامناسب در بنادر روسیه یا ایران نیستند، اما به وضوح فکر می‌کنند که سفر مخفیانه به نفعشان است. روسیه قبل از حمله به اوکراین نیاز چندانی به تجارت با ایران نداشت. این کشور در سال 2020 کمی بیش از 1.4 میلیارد دلار کالا به ایران صادر کرد و نزدیک به 800 میلیون دلار کالا از ایران وارد کرد. در سه سال قبل از آن، تجارت بین دو کشور حتی کمتر بود. ناگهان در سال 2021، صادرات روسیه به ایران به بیش از 3 میلیارد دلار و واردات از ایران تقریباً نزدیک به 1 میلیارد دلار شد.

جنگ اوکراین ایران را به تامین کننده بسیار مهم روسیه تبدیل کرده است. در ماه ژوئن، روسیه اعلام کرد که انتظار دارد تا پایان سال یک توافق تجارت آزاد با ایران و سایر کشورهای اوراسیا امضا شود و ایران می‌گوید که روی «حجم‌های عظیم» سوآپ نفت و گاز با روسیه حساب می‌کند. اما بیشتر کشتی هایی که سفرهای مخفی انجام می دهند نفتکش نیستند بلکه کشتی های باری هستند. به عنوان مثال، در ماه ژوئیه فقط 20 کشتی که در طول سفر خود از رادار خارج شدند، تانکرهایی بودند که نفت و محصولات شیمیایی را حمل می کردند، در حالی که 129 کشتی باری بودند. این کشتی‌ها چه چیزی را حمل می‌کنند، و چرا آن‌قدر مشتاق هستند که فعالیت‌هایشان در هاله‌ای از رمز و راز باقی بماند؟

سفرهای مرموز در دریای خزر تصویری از اقتصاد امروز روسیه است. تا همین چند سال پیش، روسیه یکی از اعضای مهم دراقتصاد جهانی شده بود، هرچند که تحت تحریم های مختلف غرب قرار داشت. در ژوئن 2021، ایالات متحده 536.6 میلیون دلار کالا به روسیه صادر کرد و 2.7 میلیارد دلار کالا از این کشور وارد کرد. امروز روسیه از تجارت با پیشرفته ترین اقتصادهای جهان منع شده است. در ژوئن سال جاری، ایالات متحده 411.7 میلیون دلار کالا از روسیه وارد و تنها 30.9 میلیون دلار کالا به این کشور صادر کرده است.

شرکت‌های روسی قطعاً موفق شده‌اند روابط خود را با کشورهایی مانند چین، هند و ترکیه تقویت کنند. در سال 2022، روسیه دو برابر سال 2021 از ترکیه کالا وارد کرد. روسیه مجبور است با کشورهایی مانند ایران تجارت بیشتری داشته باشد. البته باید مثل آنها هم رفتار کند.

انتظار افزایش تردد با ردیاب های خاموش و انتقال کشتی به کشتی بیشتر در دریای خزر را داشته باشید.