دوره‌های آموزشی ملی و بین‌المللی میراث فرهنگی از سال آینده در شهرسوخته برگزار می‌شود
زاهدان - ایرنا - مدیر پایگاه میراث جهانی شهرسوخته گفت: بسیاری از دوره‌های آموزشی حوزه میراث فرهنگی در سطح ملی و بین المللی از سال آینده با کمک موسسه‌های بین‌المللی مستقیما در سایت شهرسوخته برگزار می‌شود زیرا این پایگاه امکان استقرار تیم‌های مختلف و اساتید مطرح و بنام کشور و بین‌المللی را دارد.
مجید کلانوری روز سه‌شنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: سال قبل فعالیت‌هایی مطابق با تمام پروژه‌های کشور در زمینه حفاظت و نگهداری از سایت‌های جهانی و شهرسوخته انجام شد زیرا این سایت در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده و از سایت‌های جهانی نیز یکسری توقعاتی وجود دارد.
وی گفت: وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به این پایگاه ها توجه ویژه ای دارد بطوریکه یکی از پروژه های مهم در کشور پایگاه‌های باستانی و تاریخی است که شهرسوخته از جمله آنها بشمار می رود.
مدیر پایگاه میراث جهانی شهرسوخته به فعالیت های سال گذشته اشاره کرد و افزود: عمده فعالیت ها در پاییز سال گذشته انجام یک فصل کاوش حفاری با تیم مشترک ایران و ایتالیا بود زیرا شهرسوخته تنها سایتی است که هم اینک حفاری های علمی، منسجم و پایدار به شکل مستمر در آن انجام می شود.
وی ادامه داد: هر سال این دوره از حفاری‌ها در شهرسوخته انجام می شود و دستاوردهای کاوش های باستان شناسی یک خصوصیاتی دارد که عمدتا در جوامع بین الملل مورد توجه قرار می گیرد و یکی از بزرگترین پتانسیل های شهرسوخته نیز همین مورد است.
کلانوری بیان کرد: فعالیت های انجام شده باستان شناسی مستلزم اقدامات حفاظتی پس از کاوش است که از جمله حفاظت های اضطراری معمول در محوطه‌هایی از این جنس عمدتا اجرای یک لایه اندودهای حفاظتی است که در شهرسوخته کاهگل است.
وی گفت: این کاهگل به شکل مستمر و در ادوار مختلف برحسب شرایط و فرسایش های اقلیمی تجدید می شود که سال گذشته بخش منطقه مسکونی شرقی به طور کامل و منطقه مسکونی مرکزی و یک بخش هایی حفاظت‌های اضطراری در تپه انجام شد که این اقدامات عملا محوطه باستانی را از خطر نابودی در امان نگه می دارد و با توجه به اینکه قبل از بارندگی ها کاهگل‌کشی انجام شده بود آسیبی به شهرسوخته وارد نشد.
مدیر پایگاه میراث جهانی شهرسوخته افزود: قطعا افزایش بارندگی ها ایجاب می کند که سال بعد اندودها در قسمت هایی که در سال گذشته اجرا نشده تجدید شوند.
وی خاطرنشان کرد: بخشی از فعالیت ها به سمت حوزه زیرساختی کشیده شد که به عنوان مثال یک نقطه را باستان شناسان جانمایی کردند و مصوب شد مجموعه سرویس بهداشتی در محل محوطه به شکل زیرزمین اجرا شود که در چند ماه آینده به بهره برداری خواهد رسید.
کلانوری ادامه داد: اقدام دیگری که در دستور کار قرار دارد و امسال برنامه ریزی اجرایی آن آغاز می شود راه اندازی بخش نمایش در پای تپه و سایت است زیرا قاعدتا گردشگری که از این مجموعه بازدید می کند یکسری توقعات از این سایت جهانی دارد و می خواهد با سایر سایت ها مقایسه ای داشته باشد بنابراین باید استانداردهای جهانی که در مورد محوطه های باستانی و آثار میراث جهانی وجود دارد انجام و همتراز با آنها قدم برداریم و در واقع سایت را برای شرایط مناسب مهیا کنیم.
وی گفت: یکسری اقدامات دیگر در این حوزه درحال انجام است بطوریکه مقابل این تپه باستانی مجتمع خدماتی رفاهی و پژوهشی شهرسوخته ساخته شده که دارای یک ساختمان موزه و سالن آمفی تئاتر است و متاسفانه در سنوات گذشته دچار آتش سوزی شد اما بازسازی آن مجددا در دستور کار قرار گرفت و سال گذشته کلنگ احداث مجدد آن با حضور استاندار سیستان و بلوچستان به زمین زده شد و هم اینک در حال انجام است که امیدواریم تا بهمن ماه امسال این فاز به بهره برداری برسد و مطابق سنوات گذشته برنامه هایی در سطح ملی و بین المللی را در شهر سوخته رقم زده و اجرا کنیم.
مدیر پایگاه میراث جهانی شهرسوخته افزود: اقدامات زیرساختی نیز در این مجموعه انجام می شود زیرا شهرسوخته سایتی است که در آن برنامه های میان مدت، کوتاه مدت و دراز مدت مدون و تصویب شده و طرح های مختلفی برای این سایت از قبیل طرح ساماندهی گردشگری، طرح سایت موزه و طرح های مختلف دیگر برنامه ریزی شده که تعدادی در سنوات گذشته انجام و مصوبه دارند و براساس آنها برنامه‌ریزی صورت می گیرد.
وی اظهار داشت: در این طرح ها پیشنهاد بر این است که شهرسوخته به عنوان یک پایلوت برای برگزاری آموزش های حوزه میراث فرهنگی، حوزه حفاظت میراث باستانی، محوطه های باستانی و ساماندهی اشیا که در واقع حاصل از کاوش های باستانی است، معرفی شود.
کلانوری گفت: همه ساله در سایت شهرسوخته حفاری‌های علمی و باستان شناسی انجام می شود و یکی از دغدغه ها در این حوزه تعیین سرنوشت اشیا مکشوفه است که خوشبختانه اکنون شهرسوخته در ردیف سایت هایی در کشور قرار دارد که نگهداشت اشیای حاصل از کاوش های باستان شناسی در بهترین شرایط است و به بهترین شکل ممکن طبقه بندی شده و به عنوان پایلوت در کشور اعلام شده تا از طریق پژوهشگاه میراث فرهنگی به عنوان نمونه معرفی و مطابق با آن برنامه ریزی شود.
وی افزود: نکته قابل توجه دیگر این که شهرسوخته مرکز گیاه باستان‌شناسی ایران است و اینک تنها مرکز گیاه باستان شناسی ایران زیرمجموعه ای از سایت شهرسوخته است که با توجه به مشکلات پیش آمده در ساختمان این مجموعه، فعلا در موزه زاهدان مستقر است اما پرسنل، حوزه فعالیت ها و هدایت های علمی که در آنجا اتفاق می افتد در این پایگاه است و تقریبا تمام کشور را ساپورت می کند و هر سایت باستانی در کشور که نیازمند خدمات گیاه باستان شناسی باشد، مرکز گیاه باستان شناسی شهرسوخته این خدمات را ارائه می‌دهد.
به گزارش ایرنا محوطه باستانی شهرسوخته شمال استان سیستان و بلوچستان و 55 کیلومتری جنوب شهر زابل و در کنار جاده زابل - زاهدان قرار دارد. این شهر در 3200 سال قبل از میلاد پایه‌گذاری شده و مردم آن در 14 دوره بین سال‌های 3200 تا 1800 قبل از میلاد در آن سکونت داشته‌اند. تمدن شهرسوخته یکی از شگفتی‌های دنیای باستان است. این شهر مهمترین مرکز استقرار و در حقیقت پایتخت منطقه در دوران مفرغ بوده است.
گستره تپه شهرسوخته حدود 152 هکتار است که در یک برآمدگی بین دریاچه هامون و رود هیرمند بنا شده و ارتفاع متوسط آن از سطح زمین‌های اطراف 12 متر و بلندترین نقطه آن 18 متر است و قرار گرفتن در حاشیه تالاب هامون سبب شده تا ماهیگیری به یکی از منابع درآمد اصلی مردم این شهر تبدیل شود.
براساس بررسی های باستان‌شناسان، محوطه شهرسوخته در مجموع 280 هکتار وسعت دارد که در گذشته به پنج بخش اصلی شامل ناحیه مسکونی در شمال شرقی، نواحی مرکزی، بخش صنعتی، بناهای یادبود و گورستان تقسیم می‌شد. مردم در ناحیه مسکونی به وسعت 80 هکتار زندگی می‌کردند.
زندگی در این شهر برای دوره‌ای حدود 1400 سال جریان داشته و دوران شکوفایی این تمدن بین سال‌های 2500 تا 2200 قبل از میلاد بوده و جمعیتی در حدود 55 هزار نفر را در خود جای داده بود که اکثر جمعیت آن را 2 گروه عمده کشاورزان و صنعتگران تشکیل می‌داده‌اند.
نخستین‌ها در شهرسوخته
نخستین جراحی جمجمه در 4800 سال پیش در شهر سوخته انجام شده است، ساکنان این شهر کفش تولید می‌کرده‌اند و صنعت کفاشی داشته‌اند، کهن‌ترین انیمیشن (جان بخشی) و تصویر متحرک در شهر سوخته یافت شده است که در این انیمیشن بزی به یک بوته گیاه نگاه می‌کند و برای چیدن برگهای آن در چند حرکت به بالا می‌پرد.
برای اولین بار در سه هزار سال قبل از میلاد شتر در شهرسوخته مورد استفاده قرار گرفته است، یک خط کش چوبی باستانی با دقت نیم میلی متر در شهر سوخته یافت شده است، مردمان آن روز شهر سوخته از شطرنج و تخته نرد استفاده می‌کرده‌اند، مراکز صنعتی مردم خارج از شهر بوده است، تعدادی لوله سفالی در شهر سوخته پیدا شده که احتمالا جهت آب‌رسانی یا دفع فاضلاب استفاده می‌شده است، پارچه‌هایی که در شهر سوخته یافت شده مطلقا در هیچ کجای ایران یافت نشده است، صنایعی مانند ریسندگی، خراطی، معرق‌سازی، مرمرسازی، سفال‌گری، مهرسازی، حصیربافی و ساخت ابزار فلزی در شهرسوخته رواج داشته است.
شهر سوخته مرکز بسیاری از فعالیت‌های صنعتی و هنری بوده و نمونه‌های جالب و بدیعی از زیورآلات در آنجا به دست آمده است. بدون شک شهرسوخته جز شهرهای بسیار پیشرفته زمان خود بوده است. این نکته نه تنها در بقایای آثار معماری و کارهای ظریف دستی وصنعتی دیده می شود بلکه در سازمان دهی اجتماعی شهر نیز دیده می شود.
در اولین دوره کاوش در شهر سوخته کوچه‌ها و خانه‌های منظم، لوله کشی آب و فاضلاب با لوله‌های سفالی پیدا شد که نشان دهنده وجود نوعی برنامه ریزی و سازماندهی شهری در این شهر است. دانش پزشکی هم در شهر سوخته در حد شگفت انگیزی پیشرفت کرده بود تا آن حد که پزشکان این شهر نه تنها از علومی چون شکسته بندی آگاه بوده‌اند بلکه می توانسته اند به اجرای عمل جراحی مغز دست بزنند. اسکلتی از یک دختر در گورستان این شهر به دست آمده است که جای شکستن و ترمیم مجدد استخوان جمجمه کاملا روی آن مشخص است. همچنین بقایای جمجمه ای دیگر با چشم مصنوعی از گورستان این شهر به دست آمده که نشان می دهد پزشکان این شهر به کار جراحی چشم هم وارد بوده اند.
از گور باستانی موسوم به شماره 761 شهرسوخته کهن‌ترین تخته نرد جهان به همراه 60 مهره ی آن پیدا شده، این تخته نرد بسیار قدیمی‌تر از تخته نردی است که در گورستان سلطنتی «اور» در بین النهرین پیدا شده بود. برای نخستین بار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی متعلق به 4800 سال پیش کشف شد. این چشم مصنوعی متعلق به زنی 25 تا 30 ساله بوده که در یکی از گورهای شهر سوخته مدفون شده بود.
*س_برچسب‌ها_س*
