دو روایت از نخستین درگیری نظامی مستقیم روسیه - امریکا
در اولین درگیری مستقیم علنی میان روسیه و ایالات متحده از زمان آغاز جنگ اوکراین، یک پهپاد امریکایی سقوط کرد تا تنش میان مقام‌های ارشد کرملین و کاخ سفید به اوج برسد. واشنگتن ادعا می‌کند اقدام روس‌ها عامل سقوط این پهپاد بوده اما مسکو روایت دیگری دارد.
مقام‌های نظامی ایالات متحده روز چهارشنبه 15 مارس اعلام کردند که جنگنده‌های روسی بر فراز دریای سیاه محفظه سوخت خود را روی یک پهپاد امریکایی رها و با پرواز در فاصله نزدیک و برخورد با این پهپاد، آن را سرنگون کردند. این اولین درگیری نظامی مستقیم میان ایالات متحده و روسیه از زمان آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین در 24 فوریه 2022 به حساب می‌آید. به گفته مقام‌های امریکایی این حادثه حوالی ساعت 7 صبح روز سه‌شنبه به وقت محلی در 75 مایلی جنوب غربی شبه‌جزیره کریمه رخ داده و اقدام جنگنده‌های روس باعث شده است که اپراتورهای هدایتگر پهپاد MQ-9 Reaper هیچ گزینه‌ای جز انتخاب آب‌های بین‌المللی به عنوان محل سقوط پهپاد پیش روی خود نداشته باشند.
دولت ایالات متحده این حادثه را بخشی از «الگوی تکرارشونده اقدامات خطرساز خلبانان روسی» توصیف می‌کند و هشدار می‌دهد که چنین اقداماتی می‌تواند به «اشتباه محاسباتی» و «تشدید ناخواسته تنش‌ها» میان دو قدرت نظامی برتر در جهان منجر شود.
روسیه مسوولیت این حادثه را نمی‌پذیرد. روزنامه واشنگتن‌پست نوشته است مقام‌های روسی مقصر این حادثه را امریکایی‌هایی می‌دانند که «مرز‌های موقت» را شکسته‌اند.
این رویارویی نشان می‌دهد که چگونه یک حادثه احتمالا ناخواسته می‌تواند به تنشی جدی میان دو قدرت نظامی منجر شود.
ایالات متحده و ناتو در حالی که به‌طور منظم کی‌یف را با تجهیزات پیشرفته و اطلاعات نظامی تجهیز می‌کنند، می‌گویند هیچ نقش مستقیمی در آنچه مسکو تلاش غرب برای «نابود کردن روسیه» توصیف می‌کند، ندارند.
ژنرال جیمز بی‌هکر، مقام نظامی ارشد امریکا می‌گوید: «پهپاد MQ-9، زمانی که جنگنده روس به آن آسیب زد و به سقوط آن منجر شد، یک عملیات عادی را در حریم هوایی بین‌المللی انجام می‌داد. این یک اقدام غیرایمن و غیرحرفه‌ای از سوی دو جنگنده روس بود.»
ژنرال پاتریک رایدر، سخنگوی وزارت دفاع ایالات متحده هم به خبرنگاران گفته است حدود 30 تا 40 دقیقه پیش از سقوط پهپاد، دو فروند جنگنده سوخو - 27 روسی در مجاورت این MQ-9 دیده شدند. مقام‌های امریکایی بسیاری از سوالات خبرنگاران درباره این پهپاد از جمله سوالاتی نظیر اینکه آیا MQ-9 مسلح بود یا چه ماموریتی داشت و در کدام منطقه از دریای سیاه سقوط کرد بی‌پاسخ گذاشتند. آنها تاکید دارند که انتشار ویدیوی ضبط‌شده از سوی این پهپاد نیاز به طی روند حقوقی اسناد طبقه‌بندی‌شده دارد و فعلا پنتاگون تصمیمی برای انتشار آن ندارد.
در بیانیه وزارت دفاع روسیه آمده است: در بامداد 14 مارس 2023، سامانه‌های کنترل حریم هوایی روسیه یک هواپیمای بدون سرنشین امریکایی MQ-9 را در حال پرواز بر فراز دریای سیاه در نزدیکی شبه‌جزیره کریمه در مسیر مرز دولتی فدراسیون روسیه شناسایی کردند. این پهپاد فرستنده‌های خود را خاموش کرده بود و محدوده فضای هوایی که برای «عملیات نظامی ویژه» تعیین شده بود را نقض کرد. به گفته این وزارتخانه، در پی یک مانور ناگهانی، این پهپاد «از هدایت کنترل خارج و با کاهش ارتفاع با سطح آب برخورد کرد». وزارت دفاع روسیه نوشت: «هواپیمای روسی از تسلیحات داخل هواپیما استفاده نکرده، با پهپاد برخوردی نداشته و به سلامت به فرودگاه اصلی خود بازگشت.»
یک روز پس از برخورد یک جنگنده سوخو - 27 روسیه به یک پهپاد تجسسی MQ-9 ارتش امریکا که باعث سقوط پهپاد در دریای سیاه شد روسیه از ایالات متحده خواست که «پروازهای خصمانه» را متوقف کند. به گزارش خبرگزاری رویترز، سفیر روسیه در امریکا طی هشداری به ایالات متحده گفت: «ما هر اقدامی را که در آن از سلاح‌های امریکایی استفاده شود، آشکارا خصمانه می‌دانیم.»
ایالات متحده روز چهارشنبه سفیر روسیه را احضار کرد. آناتولی آنتونوف، سفیر روسیه در ایالات متحده امریکا رایزنی‌های خود با مقام وزارت خارجه امریکا در خصوص حادثه سقوط پهپاد امریکایی در دریای سیاه را «سازنده» توصیف کرد. آنتونوف بعد از گفت‌وگو با کارن دانفراید، دستیار وزیر خارجه امریکا در امور اروپا و اوراسیا در پاسخ به این سوال که آیا واشنگتن درباره تبعات این اقدام به روسیه هشدار داده است یا خیر گفت: «منظورتان این است که آیا او مرا تهدید کرد یا خیر؟ پاسخ خیر است.» وی اضافه کرد: «ما در خصوص این حادثه صحبت کردیم چون اختلافاتی درباره حادثه امروز داریم ولی به نظر من اینطور آمد که گفت‌وگوی‌مان بر سر این موضوع سازنده بود. من صحبت‌های ایشان را شنیدم امیدوارم ایشان هم نکاتی که من گفتم را متوجه شده باشند.»
به گزارش خبرگزاری‌ها مقام‌های بریتانیایی با اشاره به ادعای امریکا، در واکنشی از روسیه خواست به حریم هوایی بین‌المللی احترام بگذارد. بن والاس، وزیر دفاع بریتانیا، در واکنش به حادثه بر فراز دریای سیاه، از مسکو خواست به حریم هوایی بین‌المللی احترام بگذارد. والاس به رویترز گفت: «نکته کلیدی در اینجا این است که همه طرف‌های درگیر باید به حریم هوایی بین‌المللی احترام بگذارند و ما از روس‌ها می‌خواهیم این کار را انجام دهند.» والاس گفت: «امریکایی‌ها گفتند که فکر می‌کنند این یک اقدام غیرحرفه‌ای است.»
سیمور هرش، روزنامه‌نگار امریکایی در جریان نشست سازمانی غیردولتی به نام «شورای جمهوری» اعلام کرد امریکا ممکن است در صورت ناکامی اوکراین در مصاف با روسیه وارد خط درگیری نظامی مستقیم با روسیه شود. وی یادآور شد امریکا در هر صورت در مصاف با روسیه از ارتش ناتو حمایت خواهد کرد. این روزنامه‌نگار امریکایی که پیش‌تر نقش امریکا در انفجار خطوط لوله گازی نورد استریم روسیه را افشا کرده بود، افزود «اینک ما در وضعیت جنگ با روسیه قرار داریم، اما چرا اینگونه رفتار می‌کنیم! بیایید از خود بپرسیم آیا واقعا به دنبال جنگ با روسیه هستیم؟ نه اینگونه تصور نمی‌کنم.» هرش در نشست «شورای جمهوری» افزود ممکن است سناریوی درگیری نظامی در اوکراین برای امریکا مشابه جنگ ویتنام تکرار شود، زیرا با وجود فراوانی مهمات و تسلیحات نظامی که برای اوکراین در مصاف با روسیه تدارک دیده شده، ارتش کی‌یف موفق به مهار روسیه نشود.
روزنامه نیویورک‌تایمز نوشته است پهپاد MQ-9 موسوم به ریپر هم قابلیت انجام ماموریت‌های تجسسی و هم قابلیت حمله به اهداف مشخص را دارد. این پهپاد قابلیت رسیدن به سرعت تا 275 مایل بر ساعت را داراست و می‌تواند تا ارتفاع 50 هزار پایی پرواز کند. مداومت پروازی ریپر 34 ساعت ذکر شده است.
نقطه ضعف ریپر نداشتن تسلیحات دفاعی و سرعت بسیار کم است که باعث می‌شود سیستم‌های پدافندی و جنگنده‌ها بتوانند به آسانی آن را ساقط کنند. نیروی هوایی ایالات متحده قیمت هر فروند ریپر را 32 میلیون دلار برآورد کرده است. علاوه بر امریکا، ارتش‌های فرانسه، ایتالیا، هلند، اسپانیا و انگلیس نیز این پهپاد را خریداری کرده‌اند. و هندوستان هم به نسخه غیر مسلح آن به زودی مجهز می‌گردد. استرالیا نیز درخواست خرید این پهپاد را دارد.
سقوط این پهپاد واکنش‌های زیادی را در امریکا در پی داشته است. به گزارش نشریه «نیوزویک»، چاک شومر رهبر اکثریت دموکرات سنای امریکا درباره حادثه سرنگونی پهپاد امریکایی بر فراز دریای سیاه پس از آنکه توسط توسط جنگنده‌های روسی رهگیری شده بود، گفت: این اقدام به حدی خطرناک و بی‌فکر بود که نیروی هوایی امریکا ناچار شد پهپاد خود را در آب‌های بین‌المللی واژگون کند. بر اساس ترجمه ایرنا، او افزود: به پوتین می‌گویم که پیش از آنکه باعث ایجاد تنش ناخواسته شود، این نوع رفتار را متوقف کند زیرا این رویکرد امریکا را از اجرای عملیات‌ها بر فراز دریای سیاه بازنخواهد داشت. شومر مدعی شد: این رفتار تهاجمی جنگنده‌های روسیه خطرناک است و می‌تواند به یک تنش ناخواسته منجر شود.
لیندسی گراهام سناتور جمهوری‌خواه امریکایی نیز در رابطه با این حادثه به شبکه خبری فاکس‌نیوز گفت: امریکا باید روسیه را برای این سانحه مسوول بداند و به کرملین بگوید در صورتی که هواپیماهای روسی به هر شیء پرنده امریکایی بر فراز آب‌های بین‌المللی نزدیک شوند به آنها شلیک خواهد شد. گراهام با انتقاد از جو بایدن رییس‌جمهوری امریکا، واکنش او در برابر روسیه و سایر تهدیدهای خارجی را مشابه «یک آهو در مقابل چراغ خودرو» - بدون واکنش - دانست.
مارک هرتلینگ (Mark Hertling) ژنرال بازنشسته ارتش امریکا نیز به شبکه خبری «سی‌ان‌ان» گفت: این سانحه به احتمال زیاد از اشتباه بزرگ یک خلبان روسی ناشی شده است. او در تشریح پیامدهای این حادثه از احتمال حضور هواپیماهای امریکا یا افزایش حضور هواپیماهای ناتو در محدوده دریای سیاه گفت و افزود: پهپادی که به تنهایی در پرواز باشد نخواهید دید. ویلیام پومرانز مدیر یک موسسه تحقیقاتی متمرکز بر روسیه و منطقه اوراسیا به نیوزویک گفت: روابط میان مسکو و واشنگتن در حال حاضر به حدی تیره و تار است که اعتقاد دارم این حادثه تغییری در آن ایجاد نخواهد کرد.
--> اخبار مرتبط- ادعای آسوشیتدپرس درباره تماس آمریکا با روسیه قبل از سفر بایدن به اوکراین
- منافع استراتژیک ایالات‌متحده در اوکراین چیست؟
- احتمال تقویت حملات سایبری روسیه
- موضع گیری نخست وزیر مجارستان درباره صلح در اوکراین
- روسیه برای یک جنگ طولانی آماده می‌شود
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.