راه ابریشم دیجیتال در خلیج فارس: عبور از ریسک‌ها در سایه رقابت چین و آمریکا
خلیج فارس منطقه‌ای که همواره صحنه‌ای از رویدادهای سیاسی و رقابت قدرت‌های بزرگ بوده به‌صورتی در گذشته موضوع جریان انرژی و کریدورهای اقتصادی در صدر توجه‌ها بوده و اکنون این منطقه به کانون رقابت دیجیتال چین و آمریکا تبدیل شده است.
به‌گزارش خبرگزاری تسنیم، چین با پروژه «راه ابریشم دیجیتال» به دنبال دور زدن موانع فزاینده‌ای است که آمریکا برای توسعه فناوری‌های پیشرفته چینی ایجاد کرده و مدل جایگزینی برای جهانی‌سازی دیجیتال با تأکید بر استانداردها، پلتفرم‌ها و زیرساخت‌های خود ارائه می‌دهد. این ابتکار، هدف دارد اکوسیستم‌های دیجیتال پیشرفته‌ای مانند 5G، اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و خدمات ابری مستقل را در بازارهای کلیدی اقتصادی جا بیندازد.
منطقه خلیج فارس یکی از مهم‌ترین آزمایشگاه‌های این استراتژی است که کشورها در قالب برنامه‌های گسترده تحول دیجیتال مانند «چشم‌انداز 2030 عربستان» و «ما امارات 2031» به اجرا گذاشته‌اند و شرکت‌های بزرگ چینی از جمله هواوی، ZTE، Alibaba Cloud و CSCEC Middle East نقش‌های کلیدی در این فرآیندها ایفا می‌کنند.
این درحالی است که به گفته کارشناسان بستر اجرای راه ابریشم دیجیتال در خلیج فارس بسیار ناپایدار است؛ چون تنش‌های ژئوپولیتیکی به دلایل مختلف رو به افزایش است و باعث اختلال در ارتباطات و پروژه‌های فناوری شده و از سوی دیگر همزمان، فشارهای امنیتی آمریکا علیه شرکت‌های فناوری چینی مانند هواوی و ZTE، حساسیت کشورهای خلیج را درباره همکاری با این شرکت‌ها افزایش داده است.
در این شرایط پیچیده، مدل‌های سنتی صادرات زیرساخت و نصب سریع کفایت نمی‌کنند. شرکت‌های چینی باید به استراتژی‌هایی روی آورند که شامل «محلی‌سازی فناوری» و «همکاری امنیتی» است؛ یعنی ادغام عمیق در چارچوب‌های قانونی و عملیاتی منطقه و ایجاد سازوکارهای حاکمیتی مشترک برای افزایش اعتماد و تاب‌آوری که می‌تواند در زمینه تثبیت اجرای جاده ابریشم دیجیتال منطقه نقش آفرینی کند.
کارشناسان فناوری اطلاعات و البته اقتصادی براین باورند که این دو رویکرد نه تنها به شرکت‌های چینی کمک می‌کند تا نه تنها نقش خود را در نظام حکمرانی دیجیتال جهانی تثبیت کنند، بلکه امکان ادامه فعالیت پایدار در رقابت سخت چین و آمریکا را فراهم در اختیار داشته باشند. به این ترتیب شرکت‌هایی که این مدل را بپذیرند، قادر خواهند بود در نظم دیجیتال آینده منطقه تأثیرگذار باشند و مزیت استراتژیک کسب کنند.
سایه سنگین تعرفه‌ها برسر سرمایه‌گذاری‌های کره جنوبی در آمریکاپیشرفتها و چالش‌ها در پروژه راه ابریشم دیجیتال خلیج فارس
در دو سال گذشته، سرعت پیشرفت پروژه‌های راه ابریشم دیجیتال در منطقه بسیار افزایش یافته است. هواوی با قراردادهای چندجانبه با اپراتورهایی چون زین عربستان و STC پیشگام شده و قرارداد کلان «ابر اول» را در کنگره جهانی موبایل 2025 اعلام کرده است که خدمات هوش مصنوعی را در زیرساخت‌های عربستان به کار می‌گیرد. علی‌بابا کلود نیز مراکز داده و زیرساخت‌های ابری ترکیبی در ابوظبی و دبی راه‌اندازی کرده است تا با سیاست‌های امنیت داده همسو باشد. ZTE با همکاری اتصالات 5G آزمایشی را در امارات اجرا کرده و CSCEC Middle East پروژه‌های هوشمندسازی شهری و مترو را در دستور کار دارد.
با این حال، اقتصاد دیجیتال خلیج فارس در برابر شوک‌های متعدد آسیب‌پذیر است که از تهدیدات امنیتی در دریای سرخ گرفته تا محدودیت‌های هوایی، از مقررات سختگیرانه داده و هوش مصنوعی گرفته تا نگرانی‌های امنیتی و سیاسی درباره شرکت‌های چینی، همه این عوامل پروژه‌ها را با ریسک‌های قابل توجهی مواجه کرده است.
علاوه بر این، مسائل مربوط به اعتماد و تصویر شرکت‌های چینی، به‌ویژه هواوی که تحت فشارهای شدید غربی است، موجب شده کشورهای خلیج به سمت تنوع بخشیدن به تأمین‌کنندگان فناوری بروند.
استراتژی‌های مقابله شرکت‌های چینی با ریسک‌ها
شرکت‌هایی مانند CSCEC Middle East با پروژه‌هایی چون پارک دیجیتال دبی و هواوی با ایجاد مراکز داده با حاکمیت محلی در عربستان، استراتژی‌های مبتنی بر محلی‌سازی و شفافیت را دنبال می‌کنند. این اقدامات باعث شده تا در برابر اختلالات ناشی از تنش‌های منطقه‌ای مقاومت بیشتری داشته باشند.
ضرورت ترکیب محلی‌سازی فناوری و همکاری امنیتی
موفقیت شرکت‌های چینی در خلیج فارس وابسته به دو رویکرد مهم است: محلی‌سازی فناوری که شامل حضور عملیاتی در چارچوب‌های قانونی و استخدام نیروی محلی است، و همکاری امنیتی که شامل ایجاد چارچوب‌های مشترک نظارت و شفافیت است.
این ترکیب به شرکت‌ها کمک می‌کند تا ریسک‌های سیاسی و امنیتی را کاهش داده و اعتماد کشورهای میزبان را جلب کنند، همچنین تاب‌آوری فنی و دیپلماتیک را افزایش دهند.
آیا طرح پرداخت نقدی دولت تایلند می‌توانست موفق باشد؟نگاهی به آینده: مشارکت پایدار و نفوذ راهبردی
راه ابریشم دیجیتال چین در خلیج فارس بیش از یک پروژه زیرساختی ساده است و به ابزاری استراتژیک در رقابت فناورانه و ژئوپولیتیکی بدل شده است. نفوذ عمیق شرکت‌های چینی در ساختارهای دیجیتال منطقه، به چین امکان می‌دهد علاوه بر دسترسی به پروژه‌ها، کنترل بخشی از زیرساخت‌های حیاتی اقتصادهای منطقه را نیز داشته باشد.
به نظر می‌رسد کشورهای حاشیه خلیج فارس قصد دارند همکاری‌ها را تعمیق بخشیده و شرکت‌های چینی را در چارچوب‌های حاکمیتی و استانداردهای مشترک بیشتر درگیر کنند؛ موضوعی که برای چین سودمند خواهد بود و به تثبیت موقعیت آن در نظام چندقطبی فناوری کمک می‌کند.
https://asia.nikkei.com
