ردپای خیال کودکان کار در دنیای «ماهی سیاه کوچولو»

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، نیروان رضایی مسئول برگزاری نمایشگاه نقاشی «ماهی سیاه کوچولو» در گفت‌وگو با خبرآنلاین، درباره این نمایشگاه گفت: «نقاشی‌های این نمایشگاه حاصل سه ماه کار با کودکان کار، حاشیه‌نشین و مهاجر است، ما در قالب یک کارگاه خلاقه داستان «ماهی سیاه کوچولو» صمد بهرنگی را با این کودکان کار کردیم، بنده مدرس کارگاه بودم و نحوه کار ما به این شکل بود که در هر جلسه قسمتی از داستان «ماهی سیاه کوچولو» را برای بچه‌ها تعریف می‌کردم، درباره آن داستان حرف می‌زدیم، بچه‌ها را به چالش می‌کشیدیم، بچه‌ها آن قسمتی را که داستانش را می‌شنیدند، نقاشی می‌کردند و تصورات و خیالات خود را روی کاغذ می‌آوردند. حاصل این دوره سه ماهه، صد نقاشی شد که حدود 70 نقاشی کارهای خلاقه است، در واقع کودکان خیالات خود را کشیدند به نحوی که قصه برخی از این نقاشی‌ها اصلاً در داستان ماهی سیاه کوچولو نیست بلکه برگرفته از خیال آنهاست.»

او در گفتگو با خبرآنلاین گفت: «بعد از اینکه این پروژه را انجام دادیم، متاسفانه به موضوع کرونا برخوردیم، در حالی که از ابتدا نظر ما این بود که کتابی با همین عنوان «ماهی سیاه کوچولو» چاپ کنیم که نقاشی این بچه‌ها در آن باشد، به همین ترتیب برای تصویرگری آن هم فراخوان دادیم که 6 گرافیست اعلام آمادگی کردند و از میان آنها سه نفر انتخاب شدند تا در این پروژه با ما کار کنند. حاصل این امر سه نسخه کتاب با نقاشی بچه‌ها شد. این را هم باید عنوان کنم که گرافیست‌های ما این نقاشی‌ها را بازسازی کردند، البته نه به این معنا که دخل و تصرفی در کار بچه‌ها کرده باشند بلکه یک مقدار آن را به گرافیک دلنشین نزدیک کردند؛ به‌طوری که تم اصلی نقاشی بچه‌ها حفظ شده است.» رضایی با اشاره به ساده بودن نقاشی‌های کودکان بیان کرد: «ما در هیچ‌کدام از نقاشی‌ها دخل و تصرف نکردیم؛ یعنی به بچه‌ها نگفتیم که چه بکشند یا چه نکشند. ما در مراحل تمرین هم آن ورژن از «ماهی سیاه کوچولو» را کار کردیم که تصویرگری فرشید مثقالی در آن بود اما حتی آن تصویرها را به بچه‌ها نشان ندادیم تا زمینه ذهنی برایشان ایجاد نشود و بتوانند ماجرا را در خیالات خود پرورش بدهند؛ در واقع شما در این نقاشی‌ها فقط با خیالات بچه‌ها مواجه هستید.»

رضایی اظهار کرد: «این کارگاه‌های خلاقه نقاشی با همکاری موسسه کوشا و موسسه هوای تازه امروز برگزار شد، نحوه کار موسسه کوشا به این صورت است که بانیانش از دهه هفتاد برای کودکان کار، حاشیه‌نشین و مهاجران کلاس‌هایی برگزار می‌کنند، در این میان هستند کودکانی که به همراه پدر و مادرشان در مشاغل سخت هم‌چون کوره‌های آجرپزی کار می‌کردند، اما این موسسه کودکان را تحت پوشش قرار می‌دهد و برای آن‌ها کلاس‌های تقویتی، بازی، درسی و... به شکل رایگان تدارک می‌بیند. ما در چنین فضایی این پروژه را آغاز کردیم و البته در نظر داریم 2 پروژه دیگر را با داستان‌های دیگر آغاز کنیم.»

او درباره دلیل انتخاب کتاب «ماهی سیاه کوچولو» به منظور خوانش برای کودکان توضیح داد: «زمانی که می‌خواستم این کارگاه‌های خلاقه را آغاز کنم از نویسندگان و پژوهشگران ادبیات کودک پرس‌وجو کردم تا ببینم چه کتاب‌هایی برای این منظور مناسب است اغلب افراد کتاب «ماهی سیاه کوچولو» را پیشنهاد دادند که یکی از نمادین‌ترین داستان‌ها در ادبیات معاصر ماست، خیلی از هم‌نسلان من، قبل از من و بعد از من این داستان را می‌شناسند، بارها و بارها چاپ و به خیلی از زبان‌های دنیا ترجمه شده است، اگر اغراق نباشد باید بگویم این داستان، معروف‌ترین داستان کودک ایرانی است و به همین دلیل انتخابش کردیم.»

مسئول برگزاری این نمایشگاه گفت: «متاسفانه به دلیل فاصله‌ای که در اتمام این پروژه و برگزاری این نمایشگاه افتاد، برخی از این بچه‌ها دیگر در آن محیط نبودند، به شهر خود برگشته بودند و حاصل کار خود را ندیدند. این درحالی است که ما پیش‌بینی کرده بودیم که بتوانیم کتاب را آماده کنیم و به دست بچه‌ها برسانیم. برخی از بچه‌ها اما حضور داشتند، نسخه‌ای از کتابی را که نقاشی آنها در آن چاپ شده بود به دستشان رساندیم که غافلگیر شدند، آنها باور نمی‌کردند نقاشی‌شان با اسم خودشان در کتاب چاپ شود. هدف ما از این کار جدی گرفتن دنیای این بچه‌ها، پرورش خلاقیت‌شان و روشن کردن ستاره‌هایی در دنیای آنها بود که این هدف هرچند به صورت محدود اما نتیجه داد.»

او در ادامه گفت: «از سوی دیگر، یک هدف دیگر گروه «هوای تازه امروز» مبنی بر توسعه فعالیت‌های هنری_ امدادی محقق شد چون بر خلاف تصور رایج این موسسه اصلا یک موسسه خیریه نیست و ما کار امدادی - هنری می‌کنیم. چون ما در تعاملی با بچه‌ها هستیم که در این تعامل بچه‌ها یاد می‌گیرند از طریق خلاقیت خود با جامعه ارتباط برقرار کنند به همین صورت جامعه هم آن‌ها را جدی می‌گیرد، حتی سعی کردیم کتابی که چاپ می‌کنیم با بهترین نوع کاغذ باشد چون نگاه از سر ترحم نداشتیم.»

نمایشگاه «ماهی سیاه کوچولو» تا 14 مرداد (به جز روزهای شنبه) از ساعت 15 تا 20 در خانه هنرمندان ایران به نشانی تهران، خیابان طالقانی، خیابان موسوی شمالی (فرصت)، ضلع جنوبی باغ هنر میزبان علاقه‌مندان است.

57244