رد صلاحیت تا لحظه آخر انتخابات

شورای نگهبان که با ابلاغ شرایط نامزد‌های انتخابات بیش از هر دوره دیگری دایره نامزدی افراد را محدود کرده است، قرار است تا زمان رأی‌گیری هر نامزد را فاقد صلاحیت تشخیص داد، رد صلاحیت کند.

شورای نگهبان با استناد به نظارت استصوابی معتقد است هر زمان در انتخابات و حتی پس از اعلام نتایج بخواهد می‌تواند صلاحیت افراد تأیید‌شده را رد کند.

در انتخابات مجلس بار‌ها شاهد این رفتار بوده‌ایم و مینو خالقی یکی از این افراد بود که بعد از رأی‌گیری و اعلام نتایج صلاحیتش در مجلس دهم رد شد و نتوانست نماینده مردم اصفهان در مجلس باشد. حال به گفته طحان‌نظیف، عضو حقوق‌دان شورای نگهبان، در این دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری قرار است شاهد تکرار چنین مواردی باشیم.

این عضو شورای نگهبان گفته است: اگر در خلال مناظرات مشخص شود که فردی صلاحیت نداشته یا صلاحیت داشته؛ اما الان اتفاقی پیش آمده که صلاحیت خود را از دست داده است، شورای نگهبان تا لحظات آخر هم می‌تواند صلاحیت را مورد بررسی و تجدید نظر قرار دهد.

با این توضیح مناظرات انتخاباتی به یک شوی تلویزیونی تبدیل خواهد شد؛ زیرا هرگونه صحبتی ممکن است موجب رد صلاحیت افراد شود، شاید توجیه این سخن مناظرات 84 و 88 باشد و اتهام‌زنی‌های بسیار محمود احمدی‌نژاد به سایر نامزد‌های انتخابات، اما او در تمام دوره ریاست‌جمهوری‌اش مورد حمایت شورای نگهبان بود و برای تبعات اتهام‌زنی‌هایش هرگز بازخواست نشد. در انتخابات 92 و 96 هم محمدباقر قالیباف بازنده اصلی مناظرات بود. حال با توجه به شرایط جدید ابلاغی که تقریبا در راستای خواست بهارستانی‌ها برای حمایت از نامزد مورد حمایت آن‌ها و اصولگرایان بود، این سخن می‌تواند حمایت همه‌جانبه‌ای از شورای نگهبان از برخی نامزد‌ها باشد که اگر در مناظرات به رقیب خود پاسخی درخور برای دفاع نداشتند، با بهانه‌های مختلف از شورا بخواهند وارد عمل شود.

هرچند شورای نگهبان حمایت از نامزدی گروهی خاص یا افرادی خاص را همیشه رد کرده و رد صلاحیت‌های گسترده اصلاح‌طلبان را نیز هرگز به دلیل حذف نامزد‌های این جناح ندانسته؛ اما حمایت‌های بی‌بدیل آیت‌الله جنتی، دبیر شورای نگهبان را از محمود احمدی‌نژاد و مخالفت با اصلاح‌طلبان هنوز فراموش نکرده‌ایم. آیت‌الله جنتی در پنجم فروردین سال 1388 از دولت «پرتلاش» و «پرکار» محمود احمدی‌نژاد، تمجید کرد و نسبت به روی‌کار‌آمدن رئیس‌جمهوری که به دشمن نزدیک باشد، هشدار داد.

پیش‌از‌آن نیز در 17 آبان 1387؛ حمایت رسمی او از محمود احمدی‌نژاد برای انتخابات آتی نمایان شد. آیت‌الله احمد جنتی در خطبه‌های 17 آبان 87 حمایتی تمام‌قد از دولت احمدی‌نژاد داشت و گفت: «ریخته‌اند به جان دولت هرچه می‌خواهند می‌گویند. کور خوانده‌اند که یک روزی مردم مملکت را دو‌دستی تقدیم‌شان می‌کنند».

او حتی در هشتم تیر 1386؛ ماجرای خواب درباره رأی به محمود احمدی‌نژاد را بیان کرد و گفت: «چند روز پیش یکی از دوستان می‌گفت در زمان انتخابات در تاکسی از راننده پرسیدم به چه کسی رأی می‌دهی؟ او گفت: نمی‌دانم؛ اما مادرم که چند سال پیش فوت کرده دیشب به خوابم آمده و گفت به احمدی‌نژاد رأی بده که از این نمونه‌ها بسیار است».

در مخالفت با اصلاح‌طلبان نیز در دی 89 آیت‌الله جنتی، دبیر شورای نگهبان، در واکنش به سخنان محمد خاتمی، رئیس‌جمهور پیشین ایران که شرایطی را برای مشارکت اصلاح‌طلبان در انتخابات مطرح کرده، گفته بود نیازی به حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات نیست. شاید مواضع جنتی به‌عنوان یک عضو شورای نگهبان در نظر گرفته شود؛ اما او دبیر این شوراست و نظر و خواست او اهمیت بسیاری دارد. یکی دیگر از مباحث طحان‌نظیف در مصاحبه اخیرش مربوط به رایزنی‌ها برای انتخابات پیش‌روست که گفته است: اعضای این شورا ممکن است با برخی کاندیدا‌های ریاست‌جمهوری دیدار کرده باشند؛ اما این ملاقات‌ها، غیررسمی است و به معنی جلسه رسمی با شورا نیست. او تأکید کرده است که «تاکنون شورا جلسه‌ای با داوطلبان نداشته است؛ ولی نافی این نیست که بگوییم با کسی نیز دیداری نشده است».

اینکه این دیدار‌های غیر‌رسمی قرار است چه نتیجه‌ای در بر داشته باشد، مشخص نیست؛ زیرا در زمان انتخابات مجلس هم سخن از رایزنی اصلاح‌طلبان برای تأیید نامزد‌های اصلاح‌طلب مطرح بود؛ اما در نهایت به شکلی گسترده نامزد‌های اصلاح‌طلب رد صلاحیت شدند؛ اما رایزنی برای ریاست‌جمهوری از جنس دیگری است. به گزارش انتخاب که در تیر 99 منتشر شده است، مرتضی طلایی، سیاست‌مدار اصولگرا به عربی‌پست می‌گوید: «در هفته‌های اخیر، دوستان احمدی‌نژاد شروع به مذاکره با شورای نگهبان کرده‌اند، تا موافقت آن با پذیرش صلاحیت احمدی‌نژاد در انتخابات آینده را تضمین کنند». این مسئله‌ای است که یکی دیگر از اعضای مجلس که نزدیک به احمدی‌نژاد است، در گفتگو با عربی‌پست گفت: «در‌این‌باره با آیت‌الله احمد جنتی دیدار کردیم؛ اما ایشان خواستار زمان کافی برای فکر بیشتر شدند».

این در حالی است که یک منبع نزدیک به احمدی‌نژاد در گفتگو با عربی‌پست تأکید کرد که مذاکره با شورای نگهبان به صورت مستقیم انجام شده و احمدی‌نژاد شخصا با تعدادی از اعضای شورای نگهبان دیدار کرده، تصمیم جدی برای نامزدی در انتخابات ریاست‌جمهوری دارد و از طریق راه‌های مختلف تلاش می‌کند از مانع شورای نگهبان عبور کند. البته مسئله این روز‌های انتخابات فقط احمدی‌نژاد نیست؛ زیرا سخنگوی شورای نگهبان سال گذشته گفته بود افرادی که سابقا رد صلاحیت شدند، مجدد نامزد نشوند که پیامی صریح و روشن به محمود احمدی‌نژاد بود؛ اما اصولگرایان که خود را پیروز قطعی انتخابات می‌دانند، نامزد درخوری تا‌کنون معرفی نکرده‌اند و حتی برخی افراد با شرایط جدید امکان نامزدی ندارند.

از جمله سعید محمد به دلیل تجربه کم مدیریتی و مهرداد بذرپاش و بادامچیان به دلیل سن، رجل سیاسی نخواهند بود. با توجه به ابلاغ جدید شورای نگهبان از شرایط صلاحیت نامزدی افراد که در راستای طرح اصلاح قانون انتخابات رد شده، در خود شورای نگهبان و مورد نقد جدی مجمع بوده، شرایط برای افرادی مانند قالیباف تسهیل شده و رقبای جدی در انتخابات حضور نخواهند داشت و قرار است یک رقابت درون‌گروهی راحت آغاز شود.

این ابلاغ جدید شورای نگهبان به‌مثابه قانون‌گذاری در شورا تعبیر شده و بسیاری معتقدند در اختیارات شورا نبوده؛ هرچند سخنگوی شورای نگهبان گفت: شورای نگهبان بر‌اساس سیاست‌های کلی انتخابات و اختیاراتی که بر طبق قانون اساسی داشته، عمل کرده و شرایط نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری 1400 را تعیین و اعلام کرده است.

عباسعلی کدخدایی ضمن بیان این مطلب اظهار کرد: شورای نگهبان بر‌اساس سیاست‌های کلی انتخابات که در مجمع تشخیص مصلحت نظام به تصویب رسیده و اختیاراتی که بر طبق قانون اساسی داشته، عمل کرده و شرایط نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری را تعیین و اعلام کرده است.