رواناب‌های خراسان جنوبی در اراضی افغانستان / شرق کشور نیازمند اعتبار به‌موقع مدیریت روانآبها است
اگر اعتبارات مدیریت رواناب ها به موقع به خراسان جنوبی نرسد نه تنها با بارندگی های اخیر نمی توان روستاها را رونق داد بلکه خشکسالی ها در این استان افزون خواهد شد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از خاورستان، پس از خشکسالی بیش از یک دهه در کشور که اوج آن در سال 97 اتفاق افتاد، بارش‌های دو سال اخیر به‌ویژه در اوایل سال 98 این تصور را برای بسیاری ایجاد کرد که گویا مشکل کم‌آبی در ایران حل شده و بارندگی‌های اخیر می‌تواند جبران سالها خکشسالی باشد.
اما سال 99 خشکسالی ها بیشتر شد وبارندگی ها کم. امسال نیز در دی ماه که بارندگی خوبی صورت گرفت امیدی برای مردم ایجاد کرد که خشکسالی ها کمتر می شود و سال پررونقی برای محصولات کشاورزی داریم البته چنین نگاه خوشبینانه‌ای به وضعیت آب خراسان‌جنوبی یک نگاه سطحی است چراکه متاسفانه در بسیاری از روستاها خصوصا روستاهای هم مرز با کشور افغانستان این آبها بر اثر عدم مدیریت از استان خارج و روانه کشور افغانستان می شوند.
حسین خسروی رئیس شورای روستای مشوکی در گفتگو با خبرنگار خاورستان، اظهارکرد: روستای مشوکی از توابع درح سربیشه است که این روستا در فاصله 20 کیلومتری کشور افغانستان، 220 کیلومتری مرکز استان و 150 کیلومتری سربیشه و 63 کیلومتری درح قرار دارد.
وی خاطرنشان کرد: این روستا 87 خانوار و 350 نفر جمعیت دارد که شغل مردم کشاورزی و دامداری است که با توجه خشکسالی های چند ساله و قهر طبیعت باتوجه به گران بودن علوفه دام های خود را با قیمت پایین فروختند.
هدر رفت آب در روستاهای مرزی
وی افزود: از سال 84 به بعد نامه به سازمان های مختلف برای توجه به این روستا داشتم چراکه از سال 84 تصویب شده بود که برای جلوگیری از هدررفت آب به کشور افغانستان دشتی در بالا دست روستا احداث شود کارهای مطالعاتی آن از طریق آب منطقه ای استان انجام شد اما احداث این سد تاکنون انجام نشده است.
وی بیان کرد: شورا و دهیار وقت مرتب پیگیر هدررفت آب بودند که متاسفانه به جایی نرسیده است و هرسال می گویند اعتبار نیست و ما را به سال بعد حواله می دهند.
هیچ اقدامی برای مدیریت رواناب ها صورت نگرفته است
وی با بیان اینکه مسئولان از طریق رسانه ها بارها اعلام می کردند که اعتبار سد مشوکی آمده است اما نمی دانستیم این اعتبار کجا هزینه می‌شود، گفت: هیچ اقدامی برای مدیریت رواناب ها در این روستا صورت نگرفته است.
مقصد رواناب‌ها کشور افغانستان است
وی بیان کرد: با بارندگی‌های اخیر در اکثر روستاها سه شبانه روز سیل آمد و همه سیل ها به کشور افغانستان روانه می شد؛ روستای مشوکی که 70 رود از روستای مشوکی و از مرکز دهستان لانو به سمت پایین و روستای مشوکی می رسد به رودخانه 70 رود معروف است و تمام رواناب‌ها از مناظق دیگر است اما مقصد این آبها کشور افغنستان است.
وی یادآورشد: ما مرتب به مسئولان زنگ می زنیم آخرین بار یک ماه پیش همراه با نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی برای پیگیری مدیریت رواناب های این منطقه جلسه ای با مدیرعامل آب منطقه ای خراسان‌جنوبی داشتیم آخرین وعده این بود که احداث سد برای این روستا امسال جزو پروژه های اولویت دار و محرومیت زایی باشد که نمی دانم این وعده چقدر تحقق می‌یاید اما ما امیدی نداریم و چراکه از این قول ها زیاد داده شده و ما در عمل از مسئولان ندیدیم.
مهاجرت مردم از نقطه مرزی با کشور افغانستان
وی خاطرنشان کرد: مردم مشوکی ناامید شدند تا پایان امسال بیش از 10 خانواده از روستا مهاجرت کنند دوسال قبل عواید سوخت مرزنشینی واریز می شد اما دوسالی است که این مبلغ قطع شده و واریز نمی شود و مردم در حال مهاجرت به حاشیه های شهر بیرجند هستند و این مهاجرت قطعا معضلات اجتماعی را دارد.
وی بیان کرد: روستای مشوکی در کشور حکم تنگه هرمز را دارد از نظر استراتژیکی منطقه هستیم که تنها مرز شیعه نشین کشور هستیم که اگر خالی از سکنه شود تهاجمات فرهنگی و آسیب های اجتماعی معضلات موادمخدر کم کم در منطقه رواج پیدا می کند.
ایجاد سد راه خالی نشدن مرزها و رونق روستاها است
وی علت روی آوردن مردم روستا به موادمخدر را بیکاری دانست و خاطرنشان کرد: یکی از راه های جلوگیری از بیکاری ایجاد سد و نگه‌داشت مردم در روستاها است چراکه هم از هدر رفت آب به کشور افغانستان جلوگیری کرده و هم آب‌های ذخیره شده در پشت سد قابل سبب رونق روستاها می‌شود.
وی اظهار کرد: با هر بار سیل 50 درصد زمین های کشاورزی تخریب و مسیر ورودی روستا مسدود می‌شود؛ جهادکشاورزی دو سال پیش قول داده بود دیوار ساحلی درست کند اما این امر محقق نشده است.
وی ضمن تصریح اینکه مسئولان به صراحت اعلام کنند برای روستای مشوکی چه اقداماتی انجام داده اند، یادآورشد: سدهای مختلفی در روستاهای اطراف از قبیل لانو و گوی افتتاح شده با اینکه این سدها فاصله بسیاری و حدود 60 کیلومتر با مشوکی دارند اما در عمل اعتبارات به نام روستای مشوکی ثبت می شود اما متاسفانه این سدها هیچ عایده ای برای مردم این روستا ندارد.
سعید سروری مدیرعامل آب منطقه ای خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار خاورستان، با بیان اینکه مدیریت و مهار رواناب ها در دستور کار آب منطقه ای است، افزود: در مدیریت رواناب‌ها بازگشایی حریم روخانه، نظارت و کنترل بر رودخانه ها در دستور کار است.
وی گفت: در سال گذشته 87 هکتار با اعتبار 5 میلیارد تومان بازگشایی بستر رودخانه‌ها صورت گرفته است.
مدیرعامل آب منطقه ای خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: برای مهار رواناب ها سد ذخیره ای داریم که وظیفه مهارسیلاب ها را برعهده دارند.
سروری بیان کرد: از مجموع هشت سد ذخیره ای که با ظرفیت 75 میلیون متر مکعب در حال حاضر داریم 18 میلیون مترمکعب آب دارند و بقیه آنها ظرفیت‌شان خالی است.
آبگیری 11 میلیون مترمکعب سدهای ذخیره ای خراسان‌جنوبی در سال جاری
وی یادآورشد: از ابتدای سال زراعی، 11 میلیون متر مکعب سدهای ذخیره ای ما آبگیری شده اند.
مدیرعامل آب منطقه ای خراسان جنوبی کار سدهای تغذیه های را مهار رواناب ها و تغذیه آنها به سفره‌های آب زیرزمین دانست و افزود: این سدها چهار ونیم میلیون متر مکعب ظرفیت دارند که از ابتدای سال زراعی جاری مدیریت رواناب ها در طرح های تغذیه ای مصنوعی صورت گرفته است.
سروری بیان کرد: علاوه بر اقدامات آب منطقه ای، طرح های تغذیه مصنوعی و آبخیزداری نیز منابع طبیعی انجام می دهند که در راستای مدیریت رواناب ها است.
پیگیرتامین اعتبار برای اجرایی کردن طرح‌های مطالعاتی در روستای مشوکی هستیم
وی افزود: در منطقه مشوکی طی دو سه سال اخیر دو طرح تغذیه مصنوعی توسط منابع طبیعی صورت گرفته و طرح مطالعاتی در روستاهای پایین تر انجام شده که پیگیر تامین اعتبار هستیم تا اجرایی شود.
مدیرعامل آب منطقه ای خراسان جنوبی با اشاره به اینکه پنج طرح تغذیه مصنوعی در حال انجام است، گفت: طرح تغدیه مصنوعی مشوکی، چاهداشتی، بندان، نویک و آهنگران به خاطر نبود اعتبار به مرحله نهایی نرسیده اند ودر حال رایزنی برای گرفتن اعتبار ونهایی کردن این طرح ها هستیم.
سروری یادآورشد: بخشی از رواناب‌ها توسط بندسارهایی که خود کشاورزان دارند ذخیره می شودو حجم دیگر توسط طرح های تغدیه مصنوعی آبخوان داری مدیریت می شود.
بیش از 2.5 میلیون متر مکعب ذخیره سازی آب در پشت سد فرخی
وی ادامه داد: سد فرخی قاین نزدیک 9 میلیون متر مکعب ظرفیت دارد؛ در صورتی که حجم آب پشت این سد 2 میلیون و 500 هزار متر مکعب است و این سد 5 میلیون متر مکعب ظرفیت خالی دارد که آب جمع آوری شده کل شهرستان خضری و قاین از سد فرخی عبور می کند.
مدیرعامل آب منطقه ای خراسان جنوبی اضافه کرد: ممکن است در منطقه خضری بارندگی، سیلاب و رواناب جاری شود و تصور شود این رواناب از دسترس خارج می‌شود اما به مرور از رودخانه ها استان عبور می‌کند و از طریق نفوذ وارد منابع سفره‌های آب زیرزمینی می شود.
سروری خاطرنشان کرد: منابع آب زیرزمینی همین رواناب‌های سطح استان هستند که جریان پیدا می‌کنند و حجم بالای رواناب ها به منابع آب زیرزمین نفوذ می‌کنند؛ بسیاری در بندسارهای کشاورزان ذخیره شده و حجمی نیز درسازه های آبخیزداری مهار و کمک به تغذیه منابع آبی زیر زمینی می کند.
5 روستای مرزی در دست اجرا برای پوشش رواناب‌ها
وی اظهارکرد: تغذیه آهنگران، بندان، چاهداشتی و گزیک تغذیه مصنوعی و روی خروجی دشت های استان و مرز هستند این ها در دستور کار است که با اجرایی شدن 5 روستای مهم و مرزی بالای 90 درصد استان تحت پوشش رواناب ها قرار می گیرند.
مدیرعامل آب منطقه ای خراسان جنوبی گفت: از میان طرح های مدیریت رواناب ها، طرح های روستاهای بندان و آهنگران 50 درصد پیشرفت فیزیکی دارند؛ بقیه نیز مطالعه شدند و منتظر تامین اعتبار برای اجرا هستند. مجموع این طرح‌ها 120 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد که امیدواریم با محقق شدن اعتبارات به بهره برداری برسند.
عدم اعتبار سدی بر سر راه طرح های مهم مرزی
سروری اضافه کرد: پنج طرح تغذیه ای که در خروجی استان و مرز است مشکل تامین اعتباردارد.
وی یادآورشد: برای مهندسی رودخانه ها تعیین حد بستر حریم، ریل گذاری و بازگشایی 14 میلیارد تومان اعتبار تخصیص یافته است که 6 میلیارد تومان هزینه شده و بقیه در حال انجام است.
علیرضا نصرآبادی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار خاورستان، اظهارکرد: برای مدیریت رواناب‌ها، اجرای پروژه‌های آبخیزداری مورد نیاز است که در این راستا هفت میلیون و 500 هزار هکتار مساحت آبخیزداری خراسان‌جنوبی است که از این میزان دو میلیون و 600 هزار هکتار مطالعه شده و چهار میلیون و 900 هزار هکتار مطالعه نشده و 870 هزار هکتار اجرا شده است.
وی افزود: هم چنین دو هزار و 200 سازه آبخیزداری در این میزان کار شده که 82 میلیون متر مکعب ظرفیت آبگیری دارند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: از میزان بارش های صورت گرفته در استان ذخایرآبی از هشت میلیون متر مکعب در یک سال تا 87 میلیون متر مکعب که سال آبی دوسال گذشته بود داشتیم.
32.5 هزار مترمکعب آبگیری سازه های آبی در سال جاری
نصرآبادی افزود: از ابتدای سال زارعی جاری وطی بارندگی‌هایی که غالبا در دی ماه صورت گرفت 32هزار و 500 متر مکعب حجم آبگیری در سازه ها صورت گرفته است.
وی با بیان اینکه پراکندگی سازه ها در همه استان است، گفت: در همه شهرستان ها متناسب با ظرفیت اعتباری که داشتیم سازه های آبخیزداری کار شده است.
احداث 13 سازه آبخیزداری در روستای مشوکی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با بیان اینکه یکی از حوزه‌هایی که سازه های آبخیزداری به خوبی کار شده است روستای مشوکی است، افزود: در این روستا به کمک قرارگاه شهید ناصری 13 سازه آبخیزداری کار کردیم.
نصرآبادی ضمن تاکید بر اینکه ضرورتی ندارد در یک حوزه همه شاخه های آن کار شود، گفت: بیشترین اقدامات در حوزه مهار سیلاب در روستای مشوکی و روستاهای اطراف آن صورت گرفته است.
وی افزود: مدیریت رواناب و سیلاب مهم ترین اصل است چراکه گاهی یک شاخه ضرورتی برای اجرای کار ندارد، امکان فنی کار نداشته و یا جزو مطالعات است و هنوز کار آن انجام نشده است.
162 میلیارد تومان اعتبار در حوزه آبخیزداری
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی بیان کرد: امسال 162 میلیارد تومان اعتبار ملی برای حوزه آبخیزداری داریم که 22 درصد تخصیص یافته است که براساس تخصیص‌ها، 230 سازه جدید در سال مالی 1400 کار خواهیم کرد، قرارداد با پیمانکاران بسته شده و در حال انجام کار هستند.
نصرآبادی یادآورشد: 27 هزار هکتار هلاله آبگیرداریم که 650 هزار متر مکعب ظرفیت آبگیری دارند که در اکثر شهرستان ها تمام هلاله های آبگیر پر شده اند.
اعتبارات آبخیزداری سال جاری به اندازه اعتبارات استان‌شدن خراسان‌جنوبی است
وی اظهارکرد: سال 97 و 98، 75 میلیارد تومان اعتبار داشتیم که به اندازه اعتبارات 40 سال گذشته استان در این حوزه است و امسال 162 میلیارد تومان اعتبار داشتیم که این میزان به اندازه تمام سالها بعد از تشکیل استان می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی گفت: از 100 میلیون متر مکعب رواناب استان، یک چهارم مدیریت شده است. هرچقدر اعتبارات افزایش یابد اقدامات صورت گرفته در حوزه آبخیزداری بیشتر می شود و مردم از این طرح ها بهره مند می شوند.
مشکل تامین اعتبار است
نصرآبادی مشکل اصلی کمبودها اعتبار است، گفت: آنچه توانستیم پیگیری کردیم اعتبار خوبی گرفتیم و نتایج آن اقداماتی در سطح ملی بوده است.
وی خاطرنشان کرد: تخصیص های اعتباری سند توسعه ملی و اعتبارات محرومیت زدایی 100 درصد بوده است و بقیه اعتبارات بودجه استان بالای 60 درصد بوده است.
نصرآبادی ادامه داد: تامین اعتبارات به وزارت خانه و سازمان برنامه وبودجه استان و استانداری بر می‌گردد و باید اعتبارات بیشتر به حوزه های آبخیزداری برسد.
وی گفت: با مکاتبات متعدد با سازمان برنامه و بودجه، نمایندگان و مسئولان، امسال برای اولین باراعتبارات اقدام ملی مقابله با محرومیت زدایی به استان تعلق گرفت.
طبق این گزارش، روان‌آب‌های ناشی از بارش باران نقش موثری در تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی، کاهش فرونشست زمین، رفع خشکسالی و رونق کشاورزی و دامداری در روستاها و عدم خروج آب از مرزهای کشور را دارند که با مدیریت اصولی می‌توان آنها را جمع‌آوری و مورد استفاده قرار داد؛ موضوعی که البته در سال‌های گذشته مورد غفلت واقع شده و حجم بالایی از روان آبها به دلیل تبخیر و غیرقابل نفوذ بودن زمین از دسترس خارج شده‌اند.
با توجه به نگاه تخصصی و علمی در زمینه مدیریت سیلاب و رواناب‌ها، می‌توان با هزینه‌های بسیار اندک و توجه به آبخیزداری و انجام کارهای کوچک اما گسترده در اراضی بالا دست و پایین، به راحتی روانآبها را مدیریت کرد و این تخصص را در حدکوچکتر به کشاورزان نیز آموخت. البته مدیریت روانآبها بدون شک یکی از مهمترین بخش های آبخیزداری است و توجه به این حوزه می‌تواند مشکلات کم‌آبی در کشوری همچون ایران و استانی خشکی چون خراسان‌جنوبی را برطرف کند.
انتهای پیام /
