روسیه با گندم به جنگ دلار آمریکا رفت
در حالی که تحریم‌های غرب دسترسی روسیه به نظام مالی بین‌المللی را محدود کرده، مسکو با استفاده از ابزار سنتی مبادله کالا به کالا، دلار را از بخشی از تجارت خارجی خود حذف کرده است.
به گزارش مشرق، در حالی که کشورهای غربی با اعمال بیش از 25 هزار تحریم اقتصادی علیه روسیه تلاش کرده‌اند مسکو را از نظام مالی جهانی منزوی کنند، روسیه با تکیه بر خلاقیت اقتصادی و تنوع‌سازی در ابزارهای مبادلات تجاری، اکنون با سرعت در حال گسترش روش‌های مبادله پایاپای (کالا به کالا) است؛ روشی که گذشته‌ای تاریخی در این کشور دارد و حالا به عنوان راهکاری مؤثر برای عبور از فشارهای مالی مورد توجه قرار گرفته است.
بر اساس گزارش رویترز، شرکت‌های روسی اکنون بخشی از صادرات خود از جمله گندم، بذر کتان، و فلزات صنعتی را در قالب مبادلات کالایی با کشورهایی نظیر چین و پاکستان انجام می‌دهند؛ در مقابل این اقلام، روسیه خودروهای چینی، مواد ساختمانی، لوازم خانگی و ماشین‌آلات صنعتی دریافت می‌کند. این روند نشان می‌دهد که اقتصاد روسیه، با وجود محدودیت‌های شدید بین‌المللی، مسیرهای نوینی برای حفظ تداوم صادرات و واردات پیدا کرده است.
عبور از دلار؛ حرکت به‌سوی استقلال مالی
کارشناسان اقتصادی در روسیه این تحول را نه یک عقب‌گرد، بلکه گامی روبه‌جلو برای کاهش وابستگی به دلار و نظام مالی غربی می‌دانند. در سال 2024، وزارت اقتصاد روسیه یک راهنمای رسمی 14 صفحه‌ای با عنوان «دستورالعمل معاملات خارجی پایاپای» منتشر کرد که شرکت‌ها را برای استفاده از این مدل مبادلاتی تشویق می‌کند.
در یکی از این معاملات، گندم روسی در ازای خودروهای چینی مبادله شده و در معامله‌ای دیگر، بذر کتان با مصالح ساختمانی معاوضه گردیده است. یکی از اسناد رسمی گمرک منطقه اورال، ارزش یکی از این معاملات را حدود 100 هزار دلار برآورد کرده است.
همچنین گزارش‌ها نشان می‌دهد که روسیه در برخی موارد از فلزاتی مانند آلومینیوم به‌عنوان ابزار پرداخت برای واردات از چین استفاده کرده و حتی خدمات فنی را با مواد خام مبادله کرده است. در برخی معاملات پایاپای نیز کشورهایی مانند پاکستان به عنوان شریک تجاری ظاهر شده‌اند.
پاسخ نوآورانه به تحریم‌ها؛ روسیه مسیر خود را می‌سازد
تحریم‌های مالی و تجاری غرب که پس از جنگ اوکراین شدت گرفت، به‌ویژه قطع ارتباط برخی بانک‌های روسی از سیستم جهانی سوئیفت، و همچنین تهدیدات آمریکا به بانک‌های چینی، انگیزه مضاعفی برای یافتن راهکارهای جایگزین ایجاد کرد.
«ماکسیم سباسکی»، دبیرکل اتاق مشترک صنایع روسیه و آسیا، در گفت‌وگو با رویترز اظهار داشت: «رشد معاملات پایاپای، نتیجه طبیعی کنار گذاشتن دلار، فشار تحریم‌ها و کمبود نقدینگی در روابط تجاری است. این مسأله نشان‌دهنده چابکی و انعطاف اقتصاد روسیه در برابر موانع خارجی است.»
اگرچه مسئولان گمرکی روسیه تأکید کرده‌اند که این نوع معاملات هنوز سهم کمی از کل تجارت خارجی دارند، اما منابع مستقل از افزایش تدریجی و مستمر آن خبر داده‌اند؛ به‌ویژه در حوزه‌های کشاورزی، انرژی، و فناوری‌های صنعتی.
روسیه با تکیه بر تجربه تاریخی، ظرفیت‌های بومی، و توسعه روابط با شرکای جدید آسیایی، توانسته است در برابر تحریم‌های بی‌سابقه غرب، نه‌تنها تاب‌آوری نشان دهد، بلکه به الگویی برای نوآوری در تجارت بین‌الملل خارج از سلطه دلار تبدیل شود. تجارت پایاپای، نه به‌عنوان نشانه ضعف، بلکه به‌عنوان نشانه‌ای از استقلال و توان مهندسی اقتصادی قابل تفسیر است، مسیری که ممکن است در آینده، کشورهایی دیگر نیز آن را دنبال کنند.