رویای خوداتکایی دانه‌های روغنی محقق می‌شود؟

باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی - بنابر آمار سالانه 2 میلیون تن روغن مورد نیاز کشور است که 7 تا 10 درصد نیاز کشور از طریق تولید داخل و مابقی واردات تامین می شود. این درحالی است که بنابر برنامه وزارت جهاد تا افق 1404 قرار بود در تامین 70 درصد دانه های روغنی خودکفا شویم که متاسفانه این سیاست وزارت جهاد ناکام ماند و حال براساس برنامه هفتم قرار است که در تولید دانه های روغنی به خودکفایی 40 درصد برسیم که تحقق این امر منوط به تامین ایجاد زیرساخت های لازم است.

با وجود کمبود منابع آبی، خودکفایی در تولید کالاهای اساسی در هر کشوری اهمیت ویژه‌ای دارد به‌طوریکه از واژه امنیت غذایی برای تولید محصولات کشاورزی اساسی استفاده می‌شود؛ کشورها هم سعی می‌کنند که وابستگی خود را به دیگر کشورها برای واردات این محصولات کاهش دهند.

بسیاری از کارشناسان اذعان می کنند که وقتی دانه های روغنی از خارج کشور با ارز دولتی به کشور وارد شود؛ صنایع علاقه‌مند به خریداری این محصولات از کشاورزان داخلی نخواهند داشت، زیرا کشاورزان محصول خود را با قیمت آزاد تولید و در بازار عرضه می‌کنند و در نتیجه صنایع نیز، نیاز خود را از محل واردات با ارز دولتی که قیمت آن نصف قیمت واقعی آن است و محصول ارزانتر از خارج وارد می‌شود تامین خواهند کرد که در نهایت این امر موجب شده هرگونه برنامه‌ریزی برای خودکفایی با شکست مواجه شود.

غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه هددرفت و ضایعات بخش کشاورزی بالاست، گفت: مصرف روغن و شکر در کشور 1.5 برابر سند امنیت غذایی است که فرهنگ‌سازی در این بخش بسیار کمک‌کننده است.

صرفه جویی 400 میلیون دلاری با حذف ارز ترجیحی واردات روغن خام و دانه های روغنی

علیرضا شریفی دبیر انجمن روغن نباتی گفت: با فرض تداوم تخصیص ارز ترجیحی، کاهش مصرف انتظار معقولی نیست.

به گفته وی، اکنون در فضای تخصیص ارز ترجیحی، سرانه مصرف روغن به ازای هر نفر 23 کیلو در سال است که با حذف ارز برآورد می شود این رقم به 20 تا 21 کیلو کاهش یابد.

شریفی ادامه داد: در حال حاضر سرانه مصرف روغن کشور با جهان برابری می کند، هرچند کشورهای اندونزی، مالزی، آمریکا، برزیل، اسپانیا، کویت، امارات و عربستان بیش از ما مصرف می کنند و در مقابل کشورهای نیجر، افعانستان، بنگلادش و اتیوپی به مراتب کمتر از ما مصرف می کنند.

دبیرانجمن روغن نباتی بازه مصرف روغن نباتی در جهان یک تا 80 کیلو اعلام کرد و گفت: سرانه مصرف 23 کیلوگرم کشور ما نزدیک به میانگین جهانی است، اما بدون تردید با حذف ارز ترجیحی و تخصیص ارز تالار دو این رقم بدلیل حذف قاچاق، کاهش یا حذف یارانه پنهان در صادرات و پایین آمدن مصرف در صنف و صنعت و خانوارها منجر به کاهش 3 کیلو در سرانه مصرف می شود که براین اساس با حذف ارز ترجیحی و تخصیص ارز صادراتی تالار دو، 400 میلیون دلار صرفه جویی ارزی خواهیم داشت.

به گفته وی، حذف ارز ترجیحی و حرکت تدریجی به سمت ارز صادراتی تالار 2 را، بهترین استراتژی در شرایط فعلی در راستای تحقق اهدافی چون کاهش مصرف، حذف قاچاق، صرفه جویی ارزی، ایجاد بستر صادرات، کمک به رفع کسر بودجه دولت و برچیده شدن بساط پرهزینه و بی نتیجه کنترل و نظارت، مطرح نمود.

شریفی ادامه داد: با توجه به ارزبری هر کیلو روغن معادل 1/4 دلار، در صورت تخصیص ارز صادراتی تالار2 به جای ارز ترجیحی، قیمت هر کیلو‌روغن‌مصرفی خانوار از 92 هزار و500 تومان فعلی به 210 هزار تومان خواهد رسید که باتوجه به مصرف سرانه ماهانه هر ایرانی روغن‌خانوار معادل یک کیلوگرم، رقمی است که با توجه به 150 همت درآمد حاصل از تفاوت نرخ ارز ترجیحی و تالار 2، حتی برای کلیه دهک ها، قابل جبران است.

بنابر آمار در 7 ماهه ابتدای سال، بیش از یک میلیون و 300 هزارتن روغن نباتی تولید و توزیع شد که در سابقه 72 ساله صنعت روغن نباتی کشور بی سابقه بوده است. برآورد می شود که تولید روغن تا پایان سال با بهبود وضعیت تخصیص ارز به رقم بیش از 2 میلیون و 200 هزارتن برسد.

روغن یکی از کالا‌های اساسی است که در صنایع و سبدغذایی مردم اهمیت بسزایی دارد که بخش اعظم این کالا از طریق واردات تامین می‌شود که طی سالیان اخیر میزان واردات دانه‌های روغنی به کشور افزایش و میزان تامین این نیاز از طریق تولیدات داخلی کاهش یافته است.

وابستگی 90 درصدی تامین روغن به آن سوی مرزها

علیقلی ایمانی کارشناس کشاورزی گفت: تولید روغن در کشور به حدی نیست که جوابگوی نیاز کشور باشد و در این خصوص 90 درصد به خارج وابسته هستیم.

به گفته وی، در برخی استان ها زمان کشت کلزا را بدلیل شرایط اقلیمی از دست داده ایم و در خصوص واردات، دولت باید پیش از آنکه اتفاق خاصی رخ دهد و احتکار و گرانفروشی رخ دهد، ارز مورد نیاز را باید تامین کند تا واردات انجام شود.

ایمانی ادامه داد: اگر نهاده های دامی به موقع وارد می شد، قیمت محصولات پروتئینی تحت تاثیر قرار نمی‌گرفت و ارامش در بازار حاکم بود، حال تعلل در تامین ارز ممکن است بازار روغن هم تحت تاثیر قرار دهد.

کارشناس کشاورزی با اشاره به راهکار خودکفایی دانه های روغنی گفت: وقتی هدفی در نظر می‌گیریم برای دستیابی به آن باید الزامات مدنظر مهیا کنیم چراکه تعلل در اهداف اثر سوء در دستیابی به آن وجود دارد چراکه دستیابی به خودکفایی 90 درصدی محصولات اساسی در برنامه هفتم نیازمند ایجاد زیرساخت های لازم است، از این رو شرایط باید مهیا شود و تاخیر در اعلام قیمت و نهاده های مورد نیاز کشاورزی و همچنین عدم پرداخت مشوق های لازم امکان رسیدن به خودکفایی وجود ندارد.

بنابر سیاست خوداتکایی 40 درصدی دانه های روغنی در برنامه هفتم انتظار می رود که زیرساخت و مشوق های لازم برای دستیابی به این امر‌مهم فراهم شود تا خوداتکایی این‌محصول اساسی و استراتژیک بار دیگر با شکست روبرو نشود.