رکود تولید در جاده مخصوص

بر اساس گزارشی که خودروسازان به سازمان بورس ارائه داده و در سامانه کدال منتشر شده است، سه خودروساز بزرگ کشور از ابتدای سال جاری تا انتهای مردادماه 297 هزار و 159 دستگاه خودروی سواری تولید کرده‌اند. این در شرایطی است که این رقم در مدت مشابه سال 1403 به 345 هزار و 502 دستگاه می‌رسید. بنابراین در مدت زمان یاد شده، خودروسازان 48 هزار و 343 دستگاه معادل 14درصد کمتر خودروی سواری تولید کرده‌اند.

آمار ماهانه اما روایت دیگری دارد. بر اساس گزارش ماهانه ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو در پنجمین ماه از سال 12.7درصد بیشتر از تیرماه تولید سواری داشته‌اند. به طوری که تولید این دست از خودروها از 55 هزار و 117 دستگاه در تیر به 62 هزار و 112 دستگاه در مردادماه رسیده و رشد حدود 7هزار دستگاهی را ثبت کرده است.

در واقع رشد محقق شده در آمار ماهانه را بیش از هر چیز می‌توان به وضعیت رکودی که در خرداد و تیر حاکم بوده نسبت داد. در واقع در خردادماه تولید خودروی سواری به کف یک‌ساله خود رسیده بود و دیگر آمارها مانند شامخ نیز نشان می‌داد خردادماه رکودی ترین ماه از ابتدای ثبت نظرسنجی شامخ یعنی از سال 97 بوده است. با این حال در تیرماه وضعیت کمی نسبت به خرداد بهبود یافت اما باز هم تولید در کف درحال انجام بود. حالا در مردادماه نیز شاهد هستیم که وضعیت تولید خودروی سواری کمی رو به بهبود رفته اما همچنان نسبت به ماه‌های پیش از خرداد بسیار کم است. در واقع در خرداد و تیر دو رویداد باعث افت شدید تولید شده بودند. یکی از این دو عامل، جنگ تحمیلی 12 روزه بود که بخشی از آن در خرداد و بخشی نیز در تیر قرار داشت. عامل دوم نیز تعطیلی تابستانی خودروسازان بود که در بحبوحه جنگ اجرایی شد البته این تعطیلات یک بار دیگر از 21 تا 25 مرداد ماه برای بازسازی خطوط تولید تکرار شد.

بررسی سامانه کدال در آمار تجمعی همچنین نشان می‌دهد که از بین خودروسازان سایپا و زیرمجموعه آن یعنی پارس‌خودرو به شدت کاهش تولید داشته‌اند اما ایران‌خودرو دو درصد رشد را در آمار پنج ماهه تجربه کرده است. شاید بسیاری انتظار داشتند که با توجه به مدیریت خصوصی بزرگ‌ترین خودروساز کشور، رشد تولید ایران‌خودرو بسیار محسوس‌تر می‌بود اما باید توجه داشت که مساله صنعت خودروی کشور این روزها دیگر مدیریت اسمی دولتی یا خصوصی نیست بلکه حدود و قصور آن است. یعنی گرچه بخشی از صنعت خودرو این روزها دیگر خصوصی است اما همچنان مشکلات قابل‌توجهی مانند قیمت‌گذاری دستوری و سیاست‌های متعارض مدیران شرکت‌ها و سیاستگذاران وجود دارد.

از ابتدای سال جاری مشکلات مربوط به قیمت‌گذاری خودرو رو به افزایش بوده و در نهایت نیز به تقابل قضایی وزارت صمت و ایران‌خودرو منجر شد، کار تا جایی پیش رفت که به دلیل حکم سازمان تعزیرات حکومتی مبنی بر غیرقانونی بودن قیمت‌های اعلامی این خودروساز، فروش ایران‌خودرو متوقف شده است. بنابراین مشکلات حول قیمت‌گذاری و همچنین افزایش تنش‌ها بین خودروسازان و سیاستگذاران از دلایل اصلی این افت تولید است. علاوه بر این خودروسازان با مشکلات شدید در تامین نقدینگی نیز دست و پنجه نرم می‌کنند که این موضوع می‌تواند سرمایه در گردش آنها را تحت‌تاثیر قرار داده و تولید را کاهش دهد. با این حال برخی از دست‌اندرکاران صنعت خودرو معتقدند که چشم‌انداز روشنی هم برای خودروسازی دیده نمی‌شود. نااطمینانی‌های سیاسی و اقتصادی رو به افزایش است که می‌تواند کل فضای اقتصاد و صنعت کشور از جمله خودروسازی را تحت‌تاثیر قرار دهد. از مهم‌ترین این نااطمینانی‌ها می‌توان به احتمال فعالسازی مکانیسم ماشه اشاره کرد. این موضوع می‌تواند باعث تشدید تحریم‌ها و رشد بهای ارز شود که این روند به ضرر تولید خودرو تمام خواهد شد.

جزئیات تولید خودروسازان

اما نگاهی به عملکرد هر یک از خودروسازان بزرگ کشور در پنج ماهه ابتدایی سال داشته باشیم. طی این مدت زمان سایپا و پارس خودرو به طور قابل‌توجهی افت تولید داشته‌اند اما ایران‌خودرو مسیر متفاوتی را طی کرده و حتی کمی رشد تولید را ثبت کرده است.

ایران خودرو از ابتدای سال تا انتهای مردادماه 201هزار و 220 دستگاه محصول سواری را به تولید رسانده است. این شرکت در پنج ماه ابتدایی سال گذشته، 197هزار و 395 دستگاه تولید داشت. بنابراین تیراژ این شرکت در مدت زمان یاد شده نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد سه هزار و 825 دستگاهی معادل دو درصد را تجربه کرده است.

در این بین بیشترین تولید آبی‌پوشان جاده مخصوص به گروه پژو اختصاص دارد که در حال حاضر فقط پژو 207 را از این خانواده به تولید می رسد. این شرکت در بازه زمانی تحت بررسی، 62 هزار و 923دستگاه پژو تولید کرده است. با توجه به تولید 76هزار و 461دستگاهی خانواده پژو در پنج ماهه سال گذشته، ایران خودرویی ها در تولید اعضای این خانواده افت 17.7 درصدی د اشته اند.

در بین دیگر محصولات ایران خودرو، گروه سورن تیراژ 54هزار و 581 دستگاهی را در پنج ماه ابتدایی امسال از خود به جا گذاشته است. با در نظر گرفتن تیراژ 36 هزار و 345 دستگاهی این گروه خودرویی در مدت مشابه سال گذشته، ایران خودرویی ها توانسته اند تولید در این گروه را 50 درصد افزایش دهند. همچنین ایران خودرو اعلام کرده طی این مدت 31هزار و 903 دستگاه دنا را به تولید رسانده است. با توجه به تیراژ 33 هزار و 783 دستگاهی این خودرو در مدت مشابه سال پیش، تولید دنا 5.6 درصد کاهش را تجربه کرده است. دیگر محصول ایران خودرو به نام رانا در مجموع در آمار پنج ماهه تیراژ سه‌هزار و 791 دستگاهی را ثبت کرده است. این خودرو در پنج ماهه سال پیش، به میزان 6هزار و 585 دستگاه تولید شده بود بنابراین تولید این محصول با افت 42.4 درصدی مواجه بوده است. علاوه بر این ایران خودرویی ها طی پنج ماه گذشته 8 هزار و 887 دستگاه هایما را مونتاژ کرده اند، این در حالی است که در مدت مشابه 1403، تیراژ این مونتاژی چینی پنج هزار و 590 دستگاه بود. بر این اساس تولید این خودروی مونتاژی رشد 59 درصدی داشته است.

طبق آمار منتشره در کدال، ایران خودرو در مدت زمان یاد شده 30 هزار و 214 دستگاه تارا تولید کرده است. این خودروساز در پنج ماهه سال گذشته به میزان 27 هزار و 128 دستگاه از این محصول را به تولید رسانده بود. بنابراین تولید تارا در این مدت زمان رشد 11.4 درصدی داشته است. در آمار تولید ایران خودرو آیتمی به نام خودروهای تولیدی تجاری نشده سایت‌ها وجود دارد که به خودروهای ناقص اشاره داشته و عدددرج‌شده در مقابل آن، هزار و 564 دستگاه است. همچنین بخش دیگری به نام «دیگر محصولات» تعریف شده که تولید ایران‌خودرو در این بخش 8 هزار و 921دستگاه بوده است.

اما سایپا به عنوان دومین خودروساز بزرگ کشور، در پنج ماه گذشته 69 هزار و 421 دستگاه خودروی سواری تولید کرده که این رقم در مدت مشابه پارسال به میزان 107 هزار و 739 دستگاه بوده است. بنابراین در این مدت زمانی نارنجی پوشان جاده مخصوص 38هزار و 318 دستگاه، معادل 35.5 درصد کمتر، تولید خودروی سواری داشته‌اند.

بیشترین حجم از سبد محصولات این شرکت در پنج ماه ابتدایی سال به خانواده ایکس 200 (تیبا، کوئیک و ساینا) اختصاص داشته است. طبق اعلام سایپا این شرکت در این مدت 56 هزار و 111دستگاه خودرو از این گروه تولید کرده است. این رقم در مدت مشابه سال پیش 85هزار و 163دستگاه بوده است، بنابراین در این مدت زمان تولید این محصولات سایپا به میزان قابل‌توجه 34.1 درصد کمتر شده است. سایپا همچنین در مدت مذکور 13 هزار و 310دستگاه از خانواده شاهین را به تولید رسانده است. این در حالی است که پنج ماه ابتدایی پارسال تیراژ شاهین 22 هزار و 576 دستگاه بود. بنابراین تولید شاهین در این بازه کاهش 41 درصدی داشته است. دومین خودروساز بزرگ ایران در بازه زمانی تحت بررسی تنها همین دو گروه خودرویی را به تولید رسانده است.

پارس‌خودرو نیز در پنج ماهه امسال، 26 هزار و 518دستگاه محصول سواری را به تولید رسانده است. در مقایسه با تیراژ 40 هزار و 368 دستگاهی مدت مشابه پارسال، تولید این شرکت 13هزار و 850 دستگاه معادل 34.4 درصد کمتر شده است. پارس‌خودرو در از ابتدای سال جاری تا انتهای مردادماه تنها سهند و گروه Q200 را به تولید رسانده است. طبق گزارش ارسالی به بورس، گروه Q200 پارس خودرو تیراژ 21 هزار و 432 دستگاهی در پنج ماه گذشته داشته که نسبت به همین بازه زمانی در سال 1403 با تیراژ 28 هزار و 748 دستگاهی، از افت 25.4 درصدی تولید این گروه خودرویی حکایت دارد.

خودروساز سوم ایران همچنین در پنج ماه ابتدایی سال پنج هزار و 86 دستگاه سهند را به تولید رسانده است. سهند در مدت مشابه سال گذشته تازه در مراحل آغازین روند تولید خود بود با این حال در پنج ماهه سال گذشته دوهزار و 367 دستگاه تولید شد. بر این اساس تولید سهند در مدت یاد شده بیش از دوبرابر شده است. پارس‌خودرویی‌ها در پنج‌ماه ابتدایی سال جاری تنها همین دو گروه خودرویی را تولید کردند این در شرایطی است که در مدت مشابه سال قبل آنها هزار و 234دستگاه کوییک معمولی و 8 هزار و 19 دستگاه سایناS را نیز تولید کرده بودند اما اکنون تولید این خودروها به صفر رسیده است.

تولید ماهانه خودرو

تولید خودروی سواری در مردادماه امسال نسبت به تیر با کمی رشد مواجه بوده است. بر این اساس خودروسازان در مردادماه 62 هزار و 112خودروی سواری تولید کرده‌اند، این در شرایطی است که این رقم در تیر ماه به 55 هزار و 117دستگاه می‌رسید. بنابراین تولید ماهانه خودروسازان طی یک ماه گذشته 6 هزار و 995 دستگاه معادل 12.7 درصد افزایش یافته است.

ایران خودرو به عنوان بزرگ‌ترین خودروساز کشور در تیر ماه 38 هزار و 665 دستگاه تولید خودروی سواری داشته است. تیراژ مرداد این خودروساز به 44 هزار و 601 دستگاه می رسد، بنابراین آبی پوشان جاده مخصوص در این مدت زمان رشد پنج هزار و 936دستگاهی و 15.3درصدی در تولید خودروی سواری داشته اند. سایپا نیز تولید 13 هزار و 203 دستگاهی در ماه میانی تابستان داشته که در مقایسه با تیراژ 12 هزار و 105 دستگاهی تیر رشد هزار و 98 دستگاهی و 9 درصدی را به خود می‌بیند. همچنین پارس خودرو که تولید 4هزار و 347 دستگاهی در تیر ماه داشت، طی ماه گذشته 4 هزار و 308 دستگاه خودروی سواری تولید کرده تا تولید آن در پنجمین ماه از سال نسبت به تیر تقریبا ثابت بماند، به طوری که افت تولید این خودروساز تنها 39 دستگاه معادل کمتر از یک درصد بوده است.