ریل‌گذاری صنعت شیلات آذربایجان‌شرقی با چشم انداز توسعه امنیت غذایی
تبریز - ایرنا - امنیت غذایی و تغذیه سالم در سبد غذایی مردم موضوعی است که مورد توافق کارشناسان علوم تغذیه و پزشکان بوده و در این میان استفاده از ماهی و آبزیان همواره به علت غنای ویتامینی و پروتئینی دارای اهمیت است.
به گزارش ایرنا، غنای پروتئینی و ویتامینی ماهی و آبزیان مثل ویتامین D و A و فسفر و طبیعی بودن آن که سلامت و امنیت غذایی را تضمین می کند علاقه مندی مردم برای استفاده بیشتر از این ماده غذایی را افزایش داده و به رغم افزایش 2برابری قیمت انواع ماهی و آبزیان سرانه مصرف آن در کشور به بیش از 12 و در آذربایجان شرقی به 7.5 کیلوگرم رسیده است.
البته مشتریان ماهی از افزایش قیمت ماهی گلایه می کنند که می تواند عامل کاهش خرید در آینده نزدیک باشد، البته خود تولیدکنندگان و پرورش دهندگان ماهی نیز از افزایش قیمت ها رضایت ندارند و تامین نهاده و مواد اولیه پرورش ماهی به قیمت دولتی و تاسیس شرکت های تعاونی پرورش دهندگان ماهی برای حمایت از بخش خصوصی و فرهنگ سازی مناسب برای افزایش مصرف ماهی در پایین آوردن قیمت تمام شده ماهی را کارساز می دانند.
در 2سال گذشته زیرساخت های خوبی برای توسعه صنعت شیلات و پرورش ماهی در آذربایجان شرقی ایجاد شده که این استان غیرساحلی را تبدیل به کارگاهی برای توسعه صنعت آبزی پروری کرده است طوری که اکنون در آذربایجان شرقی انواع ماهی سردآبی، گرم آبی، زینتی، ماهیان خاویاری، آرتمیا ارومیا و زالو پرورش و به بازار مصرف عرضه می شود.
اکنون در بیشتر شهرستان های آذربایجان شرقی ظرفیت برای پرورش ماهی فراهم شده و چندین طرح در بخش صنعت شیلات آذربایجان شرقی از جمله بزرگترین مرکز پرورش و تولید آرتمیای غرب کشور در شهرستان عجب شیر پیشرفت بیش از 95درصدی داشته اما به علت مشکلات و منابع مالی ناتمام باقی مانده است که همت مسوولان را برای تامین اعتبارات لازم را می طلبد.
با درک ضرورت تامین ماهی مصرفی استان و تکمیل طرح های بخش شیلات و تامین پروتئین و گوشت ماهی مورد نیاز، خبرگزاری جمهوری اسلامی میزگردی را با مدیر، کارشناسان و تولیدکنندگان آبزیان در محل سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی ترتیب داد که مشروح این میزگرد در ذیل آمده است.
قاسم جعفروند مدیر شیلات و امور آبزیان جهادکشاورزی آذربایجان شرقیتولید ماهی در آذربایجان شرقی 26.3 درصد افزایش یافته است
مدیر شیلات و امور آبزیان سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی گفت: برای نخستین بار از بدو تشکیل شیلات استان تاکنون یکی از شرکت های تولید و پرورش ماهی در استان به عنوان تولید کننده نمونه کشوری در روش متراکم یعنی پیشرفته در ماهیان سردابی انتخاب شد که موفقیت بزرگی در عرصه شیلات به حساب می آید. قاسم جعفروند اظهار کرد: در ادامه این موفقیت ها، در سال جهش تولید و بر اساس برنامه ششم توسعه باید هفت هزار و 677 تن ماهی در آذربایجان شرقی تولید می کردیم که توانستیم این رقم را با هشت هزار و 603 تن برسانیم و در واقع 12.2 درصد پیشرفت را نشان می دهد.
وی افزود: این مقدار تولید ماهی در آذربایجان شرقی نسبت به سال 1398 نیز 26.3 درصد افزایش تولید داشته است. جعفروند ادامه داد: برابر برنامه ششم در خصوص ماهیان زینتی نیز تعهد داشتیم که پنج میلیون و 800 میلیون قطعه از این نوع ماهی تولید داشته باشیم که توانستیم بیش از 2 برابر این برنامه یعنی 13 میلیون و 75 هزار قطعه انواع ماهیان زینتی در آذربایجان شرقی تولید کنیم. برابر برنامه ششم در خصوص ماهیان زینتی نیز تعهد داشتیم که پنج میلیون و 800 میلیون قطعه از این نوع ماهی تولید داشته باشیم که توانستیم بیش از 2 برابر آن یعنی 13 میلیون و 75 هزار قطعه انواع ماهیان زینتی در آذربایجان شرقی تولید کنیم و این تعداد نسبت به سال 1398 که 6 میلیون و 200هزار قطعه تولید داشتیم بیش از 2 برابر افزایش یافته است. مدیر شیلات و آبزیان آذربایجان شرقی همچنین خاطر نشان کرد: بر این اساس پیش بینی می‌کنیم که رتبه تولید آذربایجان شرقی از هفتم به پنجم ارتقا یابد اما هنوز رتبه بندی و آمار رسمی اعلام نشده است.
سرانه مصرف ماهی در آذربایجان شرقی 7.5 کیلوگرم است
کارشناس مسوول بهبود کیفیت فرآوری و توسعه بازار آبزیان شیلات آذربایجان شرقی نیز در این میزگرد گفت: مصرف سرانه ماهی استان در سال 1398 از 7.2 کیلوگرم به 7.5 کیلوگرم در سال 1399 برای هر نفر افزایش یافت که البته متوسط سرانه کشوری آن حدود 12 کیلوگرم است. مجید نصرت لو، اظهار کرد: بهبود کیفیت از مزرعه تا سفره از جمله تلاش هایی بوده که در تولید انواع ماهی در آذربایجان شرقی انجام شده و با روش‌های درست صید، جابجایی، حمل ماهی برای مراکز عرضه، بهبود کیفیت برای مراکز عرضه، افزایش مراکز عرضه ماهی، روش های طبخ ماهی و افزایش مراکز طبخ آبزیان از جمله فعالیت های انجام شده است. وی افزود: در سال 1398 بالغ بر 120 مرکز عرضه ماهی در استان وجود داشت که 15واحد خاص عرضه آبزیان بوده و بقیه به صورت تلفیقی با مرغ و گوشت بوده است. نصرت لو ادامه داد: ادر حاتل حاضر 771 واحد تولیدی آبزیان در آذربایجان شرقی فعالیت دارند. اکنون 771 واحد تولیدی آبزیان در آذربایجان شرقی فعالیت دارند که از این تعداد 235 واحد سردابی و 287 واحد گرم آبی و سه واحد پرورش ماهی در قفس هستند. کارشناس مسوول بهبود کیفیت فرآوری و توسعه بازار آبزیان شیلات آذربایجان شرقی یادآور شد: در 35 سد پرورش ماهیان گرمابی داریم و در 23 واحد منابع آبی طبیعی و رودخانه ها تولید و صید ماهی انجام می‌شود. نصرت لو اظهار کرد: 2 هزار و 408 تن ماهی در 35 سد یاد شده تولید می شوند و 325تن ماهی نیز از رودخانه ها و منابع آبی استان صید می شوند. وی همچنین گفت: 20 مزرعه پرورش ماهی به صورت عرضه مستقیم در استان فعالیت می‌کنند و دارای جایگاه صید، پاک کردن ماهی و عرضه مستقیم می باشند و 10 واحد در همان مکان طبخ ماهی را نیز انجام می دهند. وی یادآور شد: در راستای حمایت از مصرف کننده در سال گذشته 10مورد موافقت عرضه مستقیم ماهی که زنده فروشی می کنند صادر شده که 2 واحد از آنها در شهرستان های شبستر و میانه بهره برداری شده است. نصرت لو ادامه داد: بر اساس برنامه ریزی های انجام شده بنا داریم در کنار جاده ها و حاشیه های جاده های اصلی و مکان های زیارتی، واحدهای فروش یا عرضه ماهی در رستوران ایجاد شود.
منصور عباس زاده تولید کننده و پرورش دهنده نمونه کشوری در بخش شیلاتایجاد شرکت تعاونی پرورش دهندگان ماهی در آذربایجان شرقی ضروری است
تولید کننده و پرورش دهنده نمونه کشوری ماهی و مسوول یک شرکت تعاونی پرورش دهندگان ماهیان سردابی در شهرستان ورزقان نیز در میزگرد ایرنا با بیان مشکلات تولیدکنندگان و پرورش دهندگان ماهی در استان گفت: اولین مشکل اصلی بخش شیلات در آذربایجان شرقی این است که تولید کنندگان شرکت تعاونی زیر نظر اتحادیه ندارند که ضرورت ایجاد آن به خوبی احساس می‌شود. منصور عباس زاده اظهار کرد: ایجاد تعاونی مزایای زیادی دارد که فعال کردن بخش خصوصی از مهمترین آنها است. وی ادامه داد: ایجاد نمایشگاه، صادرات، تامین نهاده های دامی و واردات تخم ماهی از جمله مشکلاتی است که با ایجاد تعاونی ها امکان رفع آنها وجود دارد و با این اقدام تولید پایدار بخش شیلات هم تثبیت می شود. عباس زاده یادآور شد: سال گذشته 350 تن فروش کردیم اما اگر موانع تولید و عرضه ماهی برداشته نشود تولید ما نیز کاهش خواهد یافتاگر موانع تولید و عرضه ماهی برداشته نشود تولید ما نیز کاهش خواهد یافت.. این تولید کننده نمونه کشور ادامه داد: ایجاد آموزشگاه برای آموزش کارگر ماهر و نیروی انسانی مورد نیاز بخش شیلات که بتواند خدمات مناسبی را ارائه دهد از دیگر مشکلاتی است که باید در آذربایجان شرقی برطرف شود. عباس زاده با اشاره به اینکه مصرف سرانه ماهی نسبت به متوسط کشوری پایین است، اظهار کرد: پایین بودن مصرف سرانه ماهی، آبزیان و فرآورده های آن در آذربایجان شرقی باید از طریق تبلیغات رسانه‌ای برطرف شود. یکی دیگر از مشکلات موجود در آذربایجان‌شرقی تبلیغات ضعیف در حوزه مصرف ماهی جهت افزایش مصرف سرانه آبزیان و فرآورده های ماهی است بر این اساس این ضعف هم باید از طریق تبلیغات رسانه‌ای برطرف شود. وی یادآور شد: فراورده های زیاد ماهی وجود دارد که مردم نسبت به آنها آشنایی ندارند مثل سوسیس ماهی، ناگت میگو، فیش برگر و چیپس از جمله این فرآورده ها هستند که ارزش غذایی بالایی داشته و برخی نیز در استان تولید می شوند اما مصرف آن پایین است. عباس زاده ادامه داد: ناگت میگو در آذربایجان شرقی تولید می شود و زمینه تولید کالباس و سوسیس ماهی نیز وجود دارد بر این اساس باید تدابیر لازم اندیشیده شود.
نرخ گذاری قیمت واحد برای ماهی در آذربایجان شرقی وجود ندارد این تولید کننده نمونه کشوری نبود قیمت گذاری و نرخ گذاری واحد و مصوب ماهی در آذربایجان‌شرقی را از جمله دیگر مشکلات این بخش عنوان کرد و افزود: با نرخ گذاری، بخشی از مشکل قیمت ماهی برطرف می شود اما اگر پرورش دهندگان ماهی در استان خودشان غذای ماهی را تولید کنند و مواد اولیه با یارانه دولتی باشد در نتیجه قیمت تمام شده ماهی کاهش می یابد، بر این اساس قیمت ماهی با حذف هزینه های حمل و نقل و هزینه های یاد شده پایین می آید در نتیجه امکان کاهش قیمت وجود دارد. عباس‌زاده همچنین گفت: مواد اولیه برای پرورش و تولید ماهی باید تامین شود در صورتی که نیاز تولیدکنندگان در آذربایجان شرقی در این خصوص برطرف نمی شود کنجاله سویا، آرد گندم، پودر ماهی، پودر گوشت، آرد سویا، گلوتن گندم و سویا و روغن از جمله مواد مورد نیاز پرورش دهندگان ماهی استان است که تنها کنجاله سویا و آرد گندم به مقدار کمتر از نیاز تولیدکنندگان استان با قیمت دولتی در اختیار آنها قرار می گیرد. وی افزود: بر این اساس پرورش دهندگان ماهی در آذربایجان‌شرقی مواد اولیه را خودشان به صورت آزاد تهیه می‌کنند و تهیه تخم ماهی و تبدیل آن به بچه ماهی هزینه بر است.
افزایش قیمت نهاده از دلالیل افزایش قیمت ماهی است مدیر شیلات و امور آبزیان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی ادامه داد: اگر پرورش دهندگان ماهی بتوانند تولیدات خودشان را خودشان صادر کنند منافع بیشتری حاصل می شود ما نیز در این خصوص حمایت های لازم را انجام می‌دهیم و در بخش تولید ماهیان زینتی شرکت تعاونی تشکیل دهند حمایت می کنیم بر همین اساس در شهرستان جلفا شرکت تعاونی تشکیل شد که با این اقدام کارخانه خوراک آبزیان نیز تشکیل و در ادامه به این شرکت تعاونی نهاده هم داده شد. جعفروند یکی از عوامل افزایش قیمت ماهی را افزایش قیمت نهاده اعلام کرد و افزود: تغییر تامین ارز ترجیحی برای تامین نهاده به ارز نیمایی و اینکه مواد اولیه به صورت کامل به تولیدکنندگان داده نمی شود از عوامل افزایش قیمت ماهی در چند ماه اخیر بوده است. وی ادامه داد: از آنجایی که مواد اولیه را پرورش‌دهندگان ماهی خودشان به صورت آزاد تهیه می‌کنند بر این اساس قیمت تمام شده ماهی برای هر در بازار افزایش پیدا می کند.
تولید حدود هشت هزارو 600 تن ماهی در آذربایجان شرقی جعفروند همچنین با اشاره به جمعیت چهار میلیونی آذربایجان‌شرقی و نیاز 30 هزار تن در سال این استان به ماهی، گفت: برای تامین نیاز مصرفی استان 21 هزار و 400 تن ماهی از خارج استان وارد می‌شود و بقیه در آذربایجان‌شرقی تامین و توزیع می شود بر این اساس ظرفیت فراوانی برای ایجاد واحدهای تولیدی و پرورش انواع ماهی در استان وجود دارد. مدیر شیلات و امور آبزیان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی همچنین با اشاره به سایر تولید آبزیان در استان اظهار کرد: در کنار تولید ماهیان سردابی، گرمابی و زینتی، واحدهای تولیدی ماهیان خاویاری، آرتمیا و زالو نیز در آذربایجان شرقی وجود دارد. جعفر وند با بیان اینکه سال گذشته 2 تن آرتمیا در 80 واحد پرورش این سخت پوست دریایی در آذربایجان شرقی تولید شده، گفت: البته این مقدار آرتمیای تولیدی برای تامین غذای ماهیان زینتی استان مصرف شده است.
تولید 2تن آرتمیا و 650 قطعه زالو در آذربایجان شرقی جعفروند اضافه کرد: 2 واحد پرورش دهنده زالو نیز در شهرستان های سراب و اسکو فعالیت می‌کنند که سال گذشته 650 هزار قطعه زالو تولید و به بازار عرضه کردند. وی ادامه داد: 2 پروانه تاسیس واحد تولید و پرورش زالو نیز در شهرستان‌های هریس و شبستر صادر شده که بر اساس پیش بینی ها واحد مربوط به شبستر تابستان امسال با ظرفیت 200 هزار قطعه در سال تا تیرماه امسال به بهره برداری می رسد. وی اظهارکرد: هفت واحد پرورش ماهیان خاویاری در آذربایجان شرقی نیز فعال است که سال گذشته 52 تن گوشت خاویار تولید کردند. جعفروند ادامه داد: امسال نیز سه واحد پرورش ماهیان خاویاری به مرحله خاویار دهی رسیده است. جعفروند یادآور شد: برای بهره برداری از ماهیان خاویاری به طور متوسط 10 سال زمان لازم است تا بتوان از خاویار آنها استفاده کرد.
مجید نصرت‌لو کارشناس مسوول بهبود کیفیت فرآوری و توسعه بازار آبزیان شیلات آذربایجانشرقیسالانه 40هزار تن خوراک ماهی در آذربایجان شرقی تولید می شود
کارشناس مسوول بهبود کیفیت فرآوری و توسعه بازار آبزیان شیلات جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی نیز در این میزگرد اظهار کرد: کارخانه های خوراک آبزیان در استان فعال هستند و سالانه 40 هزار تن خوراک تولید می کنند که با نظارت اداره کل دامپزشکی و شیلات در شهرستان های ورزقان، جلفا و آذرشهر مستقر هستند. مجید نصرت لو افزود: یک واحد تولید خوراک آبزیان نیز در حال اخذ پروانه بهره برداری در شهرک صنعتی بیلی وردی شهرستان هریس می باشد، وی گفت: این تحولات رو به رشد در حوزه شیلات مربوط به 2 سال گذشته بوده و در یک استان غیر ساحلی این عملکرد بسیار مطلوبی به حساب می‌آید البته 6 هزار تن دیگر، خوراک آبزیان نیاز آذربایجان شرقی است که باید تامین شود. وی در خصوص ضرورت افزایش مصرف سرانه ماهی در آذربایجان شرقی و اقدامات انجام شده، گفت: اکنون 100 واحد رستورانی در منو هایشان ماهی ارایه می دهند که پیش از این وجود نداشت البته پنج رستوران خاص ماهی نیز در تبریز ایجاد شده که با استقبال شهروندان روبرو شده است. اکنون 100 واحد رستورانی در منو هایشان ماهی ارایه می دهند که پیش از این وجود نداشت. نصرت لو یادآور شد: یک هزار و 500 پرس ماهی توسط یکی از رستوران های طبخ ماهی در تبریز قبل از ایام کرونا عرضه می شد که اکنون نیز روزانه 200 تا 300 پرس ماهی به صورت بیرون بر عرضه می شود. وی در خصوص تبیین نهادینه کردن فرهنگ مصرف ماهی در آذربایجان شرقی، گفت: برای آموزش خانوارها از طریق تفاهم نامه با بسیج زنان سپاه عاشورا، اداره کل فنی و حرفه ای آذربایجان شرقی و مراکز سلامت شهرداری های استان آموزش هایی ارائه شده است که در سال گذشته به علت شیوع کرونا، این آموزش ها به صورت حضوری لغو ولی در سال 1398، 800 نفر روز آموزش داده شد.
آبشش های خونی رنگ و راست بودن بدن ماهی نشان تازگی و سلامت آن است تولید کننده نمونه کشوری ماهی در آذربایجان شرقی هم با توصیه به مردم جهت افزایش مصرف ماهی در سبد غذایی به علت سلامت و امنیت تغذیه گفت: مردم از مراکز مورد تایید شیلات و دامپزشکی خرید کنند چون کیفیت ماهی بسیار مهم است. عباس زاده افزود: برای پرورش و تولید ماهی، استانداردها باید از استخرها آغاز شود و در ادامه صید، حمل و عرضه بر اساس استانداردها و دستورالعمل دامپزشکی مهم است و باید رعایت شود. وی ادامه داد: استفاده از یخ، ماشین های حمل، استانداردهای مراکز فروش و عرضه ماهی موجب می شود تا ماهی بو نگیرد و کیفیت خود را حفظ کند. وی تاکید کرد: هنگام خرید به شکل ظاهری ماهی دقت شود طوری که چشم های سفید نداشته باشد، رنگ آبشش رنگ خونی بوده و سفید نباشد، ماهی در دست آویزان نشود، سفت و محکم بودن ماهی نشان از سلامت و تازه بودن آن است، فلس آن باید کاملا معلوم و با کشیدن چاقو فلس ها ریزش نداشته باشد. وی یادآور شد: برخلاف تصورات افکار عمومی که ماهی های بشقابی بهترین نوع ماهی ها هستند باید بگوییم ژنتیک ماهی دستکاری شده طوری که تا چهار کیلو پرورش ماهی نیز ممکن است و به لحاظ پروتئینی و میزان سلامت مشکلی ندارند. وی پرورش ماهی از مرحله تخم تا رسیدن به وزن 1.5 کیلوگرم را 11 ماه عنوان کرد و افزود: در آذربایجان شرقی مردم ماهی‌های 600 گرمی تا یک کیلو و 200 گرمی را می پسندند اما استاندارد خاصی برای وجود پروتئین بیشتر بر اساس وزن های یاد شده وجود ندارد.
آیین‌نامه بیمه، پشتیبان پرورش دهنده ماهی نیست عباس زاده با اشاره به سایر مشکلات مطرح شده از طرف تولیدکنندگان و پرورش دهندگان ماهی، گفت: بیمه مزارع پرورش ماهی دچار مشکل است و آب بهای مزارع پرورش ماهی ناعادلانه بوده و سه درصد تولید را اخذ می کنند.
وی یادآورشد: آیین‌نامه بیمه پشتیبان تولید کننده و پرورش دهندگان ماهی نیست به طوری که منافع تولید کننده را در نظر نگرفته، از طرفی داروهای آبزیان نیز نایاب شده و پرورش دهنده را متضرر و تهدید می کند.
سالانه بیش از 10 هزار تن ماهی در آذربایجان شرقی تولید خواهد شد
مدیر شیلات و امور آبزیان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی ادامه داد: توسعه شیلات استان در ریل مناسب قرار گرفته و ظرفیت‌های خوبی باز شده است 2 مجتمع بزرگ در ورزقان در حال مطالعه است و در شهرستان جلفا نیز شهرک پرورش ماهی و 70 واحد 20تنی در حال ساخت است. وی ادامه داد: در شهرستان خداآفرین واحد پرورش 125 تنی و 6میلیون قطعه تخمی، 125 تن کپور متراکم و 125 تن ماهی خاویاری تولید می کند.
وی افزود: مجتمع پرورش ماهیان سردابی در مراغه با15 واحد و 20 تن ظرفیت تولید، در هوراند برای تولید 200 تن و در چاراویماق و حاشیه این شهرستان برای تولید 300 تن ظرفیت باز شده است بر این اساس توسعه کمی خوبی در حال اتفاق افتادن است و به نوعی استان تبدیل به کارگاه و فرصتی برای توسعه صنعت شیلات شده است. جعفروند یادآور شد: در 2 سال آینده نیز سالانه بیش از 10 هزار تن ماهی در آذربایجان شرقی تولید می شود که به امنیت غذایی و تولید غذای سالم در استان بیش از گذشته کمک خواهد کرد.
*س_برچسب‌ها_س*
