زنگ خطر "بحران تأمین آب شرب کرج" به صدا در آمده است

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، در روزهای اخیر مشاهده می‌شود که فضای مجازی و رسانه‌ای کشور مملو از خبرهای مرتبط با وضعیت وخیم تأمین آب شرب تهران بوده به‌طوری که از جوانب مختلف موضوع کمبود آب شرب توسط صاحب‌نظران و دستگاه‌های مسئول مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد و اخطارهای لازم برای کاهش مصرف آب توسط شهروندان تهرانی صادر می شود.

این در حالی است که کلان شهر کرج که در غرب تهران و تقریباً متصل به منطقه 22 تهران قرار گرفته، از نظر وضعیت آب شرب در شرایط بحرانی‌تر از تهران است و متأسفانه تاکنون از دید و نظر خبرنگاران و منتقدین امر مغفول مانده است.

شهر کرج با احتساب شهرک‌های حاشیه‌ای آن نزدیک به 2 میلیون نفر جمعیت داشته که به طور معمول برای تأمین آب شرب شهروندان کرجی به حدود 180 میلیون متر مکعب آب تصفیه شده نیازمند است. در حال حاضر این مقدار آب از دو طریق منابع آب سطحی سد کرج و سد طالقان به میزان حدود 45 میلیون مترمکعب و از طریق منابع آب زیرزمینی با استفاده از 350 حلقه چاه عمیق و نیمه عمیق به میزان کمتر از 135 میلیون متر مکعب تأمین می‌شود.

در این خصوص برای تأمین آب شرب شهر کرج 25 درصد از منابع آب سطحی و 75 درصد از منابع آب زیرزمینی استحصال شده در حالی که این نسبت در تهران بزرگ کاملاً برعکس، یعنی 75 درصد منابع آب سطحی و 25 درصد منابع آب زیرزمینی است. بنابراین با توجه به اینکه آسیب‌پذیری، آلودگی و ریسک خطر فقدان آب زیرزمینی به شدت بالاتر از منابع آب سطحی است، پس پر واضح است که کرج می‌تواند زودتر و سریع‌تر از شهر تهران در آستانه بحران کمبود آب شرب قرار گیرد.

در این رابطه چاه‌های تأمین‌کننده آب شرب کرج که بعضاً تا عمق 300 متر هم حفاری شده‌اند در شرایط ناپایداری از جهت خشک شدن قرار گرفته‌اند و تعدادی که در حال بهره‌برداری هستند نیز از نظر دبیی استحصالی دچار کاهش آبدهی شده‌اند. دشت کرج و محدوده شرق آن که در گذشته به‌واسطه جریانات دائمی رودخانه کرج از جهت شارژ منابع زیرزمینی تغذیه می‌شد، هم‌اکنون به جهت قطع جریان آب پایه و دائم در رودخانه کرج که ناشی از انتقال آن به منطقه 22 تهران بوده در شرایط نامساعدی قرار گرفته و در نتیجه چاه‌های کرج، فردیس و حومه آن در آستانه خشک شدن قرار دارند.

در منطقه غربی و جنوبی کرج نیز که جریانات آب رودخانه شور تا حدودی سفره‌های آب زیرزمینی را تغذیه می‌کرد، به جهت بهره‌برداری از سدهای جدید در استان قزوین که در سال‌های اخیر رخ داده، متأاسفانه تغذیه سفره آب زیرزمینی نیز انجام نشده و لذا غرب و جنوب دشت کرج نیز شرایط مساعدی برای تداوم استحصال آب زیرزمینی ندارد.

با توجه به اینکه کرج یکی از مهاجر پذیرترین شهرهای ایران با جذب حدود 100 هزار مهاجر از دیگر استان‌های ایران به این شهر بوده، لذا نه تنها تامین آب شرب کرج باید حالت پایدار و مستمری داشته باشد بلکه هر سال باید حدود 10 درصد نیز به مقدار آب تصفیه شده اضافی برای شهروندان کرجی اقدام به عمل آید.

افزایش سهمیه آب شرب کرج از طریق منابع آب سطحی از 55 میلیون مترمکعب در سال به 110 میلیون مترمکعب در سال به عنوان یک اقدام مثبت در جهت پایداری تأمین منابع آب استان البرز توسط وزارت نیرو و در دولت دوازدهم انجام شد و لذا انتظار می‌رفت که طی چند سال اخیر زیرساخت‌های لازم از جمله تصفیه‌خانه‌ها و خطوط انتقال اآب در شهرستان کرج انجام شود که متأسفانه به علل مختلف این مهم به طور کامل عملیاتی نشد و در نتیجه در حال حاضر دسترسی شهروندان کرجی به آب سالم در شرایط شکننده‌ای قرار گرفته است.

سفره‌های آب زیرزمینی تأمین‌کننده 75 درصد آب شرب به شدت با افت تراز آب زیرزمینی روبرو بوده که این نیز باعث فرونشست‌های گسترده‌ای در دشت کرج، شهریار و ساوجبلاغ شده است و چون از طریق رودخانه‌های کرج و شور تقریباً تغذیه‌ای صورت نمی‌گیرد، لذا استحصال آب از طریق منابع آب زیرزمینی برای کرج خصوصاً برای سال‌های آتی خصوصاً در افق 1405 و 1410 در پرده ابهام قرار داشته و امیدی به آن متصور نیست.

در طرف دیگر تأمین آب از طریق منابع آب سطحی و استناد به 110 میلیون متر مکعب سهمیه آب کرجی‌ها از دو سد کرج و طالقان مطرح است که این نیز به زیرساخت‌های متعددی نیازمند است و قطعاً اگر منابع مالی مکفی هم در اختیار باشد، حداقل 3 تا 5 سال زمان نیاز داشته تا بتوان تصفیه‌خانه‌های مورد نظر را احداث و به بهره‌برداری رساند.

با توجه به موارد فوق‌الذکر ضروری است که هر چه سریع‌تر موضوع تأمین آب شرب سالم و پایدار شهرستان کرج تا افق 1410 و 1425 توسط دولت محترم مورد توجه جدی قرار بگیرد زیرا در غیر این صورت فرصت‌های کنونی امروز قابل بازگشت نخواهد بود.

محسن موسوی خوانساری

فعال آب و محیط زیست