زوایای پنهان خرید و فروش کودک در اینستاگرام

برنا نوشت: روز گذشته صفحه‌ای در اینستاگرام با 678 فالوور و 291 فالوئینگ دست به دست شد، صفحه ای که که اقدام به فروش کودکان می کرد تا جایی که حتی در استوری این صفحه تبلیغ واگذاری نوزاد دختر بدون هیچ پرداختی عنوان شده بود. خرید و فروش نوزاد موضوع تازه ای نیست اما اینکه در فضای آزاد اقدام به این امر می شود جای تامل دارد. این اتفاق ممکن است به دلیل قوانین سختگیرانه بهزیستی برای واگذاری کودک به خانواده ها تا قاچاق عضو و سایر امور مجرمانه صورت بگیرد.

بر همین اساس به سراغ مصطفی اقلیما، مددکار اجتماعی و رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران، پروانه سلحشوری، نماینده سابق مردم در مجلس شورای اسلامی، سیدمحمود علیزاده طباطبایی، وکیل پایه یک دادگستری، علی زنجانی حسنلوئی، نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی و حبیب‌الله مسعودی فرید، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، رفتیم تا از زوایای پنهان این آسیب اجتماعی که دامان فرزند بی دفاع را می‌گیرد اطلاع کسب کند. در این رابطه اظهار نظرهای مختلف و گاها متناقضی صورت گرفت. از خلا قانونی در خصوص فرزندخواندگی تا قاچاق عضو و احتمال افزایش دزدی و نبود ممنوعیت های قانونی برای واگذاری همگی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

خرید بچه از سوی خانواده های خارج از کشور / تکذیب قاچاق عضو در فروش اینستاگرامی

مصطفی اقلیما، مددکار اجتماعی و رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران، در رابطه با دلایل خرید و فروش نوزاد در فضای مجازی گفت: بهزیستی ساماندهی درستی ندارد یعنی اینکه بچه در بهزیستی برای واگذاری کم نیست و کسانی که می‌خواهند بچه داشته باشند کم نیستند ولی ساماندهی به درستی انجام نمی‌شود.

او افزود: اگر سازمان بهزیستی مدیران تخصصی داشته باشد و مدیر واقعی باشد دستورالعمل هایی می دهد که اجرا شود. اکثر مدیران می ترسند کوچکترین کاری کنند چرا که نگران برکناری هستند. در تحویل بچه هم گفته شده حتی مدیران مناطق استان می گویند دست نگه دارید که مشکلی پیش نیاید تا برکنار نشوند.

اقلیما تصریح کرد: وقتی آگهی می دهند دلیل بر این نیست که بچه برای رد و بدل زیاد باشد. امکان دارد به خاطر فقری که خانواده‌ها دارند بچه واگذار کنند نه اینکه بچه را نخواهند بلکه می‌خواهند بچه خوشبخت‌تر باشد. برای فروش اعضا هم این امر صورت نمی‌گیرد. ما بررسی کردیم خانواده‌هایی که بچه‌ها را می‌گیرند بچه را به خارج از کشور می برند و خانواده‌های داخل کشور نیستند.

رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران افزود: کسانی که می‌خواهند بچه‌شان را واگذار کنند به اداره سرپرستی می‌روند و دادگستری بررسی می‌کند و واگذاری انجام می‌شود. این واگذاری ها وجود دارد و حتی بچه 15 ساله هم واگذار می کنند.

او با بیان اینکه این آگهی‌ها زیاد نبوده و برای قاچاق عضو صورت نمی‌گیرد، گفت: در کشور ما افراد کلیه می‌فروشند و ارگان های بچه‌ها به درد این افراد نمی خورد و خریدار ندارد.

اقلیما بیان کرد: در کشور ما به دلیل فقر که هر روزه افزایش پیدا می‌کند و مردم هر ساله نسبت به قبل فقیرتر می‌شوند، فرزندان خود را واگذار کنند. تا جایی که بررسی کردیم و مددکاران عنوان می‌کنند این بچه ها اکثرا به خانواده های ایرانی که می خواهند خارج بروند واگذار می شود.

به گفته این مددکار اجتماعی در خارج از کشور با افتخار مادرخوانده وجود دارد ولی در ایران آسیب برای بچه محسوب می‌شود.

او در خصوص تولد فرزند برای فروش گفت: این امر در کشورهای خارجی وجود دارد ولی در کشور ما مادری این کار را نمی‌کند. افراد قبول نمی کنند بچه را به دنیا بیاورند و بفروشند بلکه نمی‌توانند خرج بچه را بدهند و واگذار می کنند. خیلی از افراد حاضرند پول نگیرند تا آینده بچه شان خوب باشد.

پروانه سلحشوری، نماینده سابق مردم در مجلس شورای اسلامی، در رابطه با خرید و فروش نوزاد در فضای مجازی گفت: باید صحت و سقم این موارد بررسی شود.

او در پاسخ به این سوال که آیا قانون فرزندخواندگی در این زمینه دچار مشکل است که افراد به خرید بچه روی می آورند؟ بیان کرد: تا جایی که می دانم خیلی از قوانین پذیرفتن فرزند از سوی سازمان بهزیستی تعدیل شده است و فرزند خواندگی راحت تر شده است.

سلحشوری افزود: هر کسی بخواهد کسی را به فرزندی قبول کند باید یکسری ویژگی‌ها داشته باشد و نمی‌توان بچه ها را به دست افراد داد اما نسبت به سابق تصحیح صورت گرفته است و شرایط بهتر شده که این اقدامات از طریق سازمان بهزیستی صورت گرفته است.

نماینده سابق مردم در مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: همیشه چنین اتفاقاتی رخ می داد اما اینکه عیان باشد احتمال زیاد باید پیگردهای قانونی داشته باشد.

او در خصوص تولد فرزند از سوی افراد بی بضاعت برای دریافت پول بیان کرد: گزارشی در زمان ما در این خصوص وجود ندارد.

واگذاری فرزند به دیگری ممنوعیت قانونی ندارد

سیدمحمود علیزاده طباطبایی، وکیل پایه یک دادگستری در این خصوص گفت: قانون فرزندخواندگی را به رسمیت نمی‌شناسد ولی می‌توانند کسانی که فرزند ندارند به بهزیستی مراجعه کنند و در شرایطی فرزند بگیرند اما شرایطش خیلی سنگین است.

او افزود: افراد متقاضی باید چیزی به نام فرزند کنند و در حال حاضر وقتی فرزند خواندگی به این شکل باشد خیلی راحت افراد فرزند می خرند و در این زمینه ممنوعیت قانونی وجود ندارد.

به گفته علیزاده طباطبایی ممنوعیت قانونی برای کسی که بخواهد بچه‌اش را به فرد دیگری بدهد تا او را بزرگ کند، وجود ندارد.

این وکیل پایه یک دادگستری با اشاره به اینکه منع قانونی در خصوص اعطای فرزند به دیگری وجود ندارد، گفت: کسی نمی‌گوید فرزندم را می‌فروشم می‌گوید می‌خواهم بچه را به شما بدهم.

او در رابطه با پرونده‌هایی که برای فروش نوزاد فرزندآوری صورت می‌گیرد گفت: چنین مواردی شاهد نبوده‌ام و ندیده‌ام.

علیزاده طباطبایی با اشاره به قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست افزود: امور سرپرستی کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست با سازمان بهزیستی و با مجوز مقام رهبری است در این رابطه هر گونه خرید و فروش و بهره کشی ممنوع است.

وکیل پایه یک دادگستری تصریح کرد: اینکه کسی فرزندش را واگذار کند ممنوعیتی ندارد و قابل کنترل نیست. کسی می‌خواهد بچه خود را که خانواده فقیر دارد به فرد ثروتمند بدهد که در گذشته وجود داشته و اگر در مقابل چیزی بگیرد ممنوعیت قانونی ندارد و بهره کشی محسوب نمی‌شود.

احتمال افزایش بچه دزدی در پی رواج خرید و فروش کودکان / نبود خلا قانونی در رابطه با فرزندخواندگی / درخواست اشد مجازات برای دلالان

علی زنجانی حسنلوئی، نماینده مجلس شورای اسلامی، در رابطه با خلاءهای قانونی خرید و فروش نوزاد در فضای مجازی گفت: خلاء قانونی در این رابطه وجود ندارد. مشکل این است که عده‌ای در پی سوءاستفاده هستند.

او افزود: از نظر فرزند خواندگی اخیرا در مجلس مصوبه‌ای گذرانده شد و کار را آسان کرد ولی افرادی برای اینکه به امیال شخصی خود برسند این اقدام را انجام می‌دهند و پای دلال‌ها در این میان است ولی خلا قانونی وجود ندارد.

زنجانی حسنلوئی گفت: در مجلس شورای اسلامی آماده هستیم هر کجا خلاء قانونی وجود دارد در کمیسیون اجتماعی و مجلس بررسی شود ولی مطمئن هستم خلاء قانونی در این مورد وجود ندارد.

او در خصوص تولد بچه برای فروش گفت: تا به حال چنین چیزی مطرح نشده است. شاید در حد شایعه باشد و یا موردی ممکن است در هر کشوری وجود داشته باشد ولی اینکه بگوئیم به‌صورت گسترده است دروغ بوده و آن را تکذیب می‌کنم. این امر تاکنون به ما گزارش نشده اگر چنین مواردی باشد، گزارش می‌شود.

نماینده دو دوره مجلس شورای اسلامی در رابطه با برخورد با چنین افرادی گفت: باید قوه قضائیه اشد مجازات را برای این افراد در نظر بگیرد که اگر رواج پیدا کند ممکن است در شهرستان‌ها بچه‌ها را بدزدند و معضل اساسی برای جامعه ما ایجاد می‌کند. ما باید حافظ فرزندان‌مان باشیم و قدر خانواده را بدانیم.

کسانی که بچه می خرند صلاحیت گرفتن فرزند از بهزیستی را ندارند / خلا قانونی در واگذاری وجود ندارد

حبیب‌الله مسعودی فرید، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، با اشاره به خرید و فروش نوزاد در اینستاگرام گفت: به محض اطلاع از این موضوع به قوه قضائیه و پلیس فتا اطلاع دادیم تا پیگیری‌های لازم را انجام دهند و نسبت به دستگیری این افراد اقدام کنند.

او با اشاره به اینکه فرایند فرزند خواندگی در ایران سخت نیست، گفت: مانند تمام کشورهای دنیا برای اینکه فرزندی را به خانواده‌ای تحویل دهیم مواردی از جمله سلامت روان، عدم سوءسابقه، سلامت جسمی، نداشتن بیماری صعب‌العلاج، وضعیت مالی و... را مدرنظر قرار می‌دهیم تا کودک در خانواده ای سالم بزرگ شود.

مسعودی فرید عنوان کرد: طبق قانون سال 53 ما فقط به خانواده‌هایی که بچه نداشتند می‌توانستیم کودک بدهیم اما این موضوع در قانون سال 92 تغییر کرد و ما به سمت تسهیل فرزندخواندگی پیش رفتیم تا جایی که حتی به خانم های مجرد بالای 30 سال که صلاحیت دارند هم کودک می دهیم.

او با اشاره به غیرقانونی بودن خرید و فروش نوزاد گفت: خرید و فروش و واگذاری کودک غیرمجاز است و با آن برخورد قانونی می شود به این ترتیب کسی حق ندارد کودکی را به کسی بفروشد حتی پدر و مادر هم این حق را ندارند.

مسعودی فرید تصریح کرد: هر موضوعی مبنی بر خرید و فروش کودک در فضای مجازی را از طریق پلیس فتا پیگیری می کنیم حتی برخی موارد بوده که پلیس فتا بنا به درخواست ما پیگیری کرده اما آدرس یا حتی شماره تلفن اشتباه بوده است ولی ما همه این موارد را واقعی تلقی می کنیم تا زمانی که خلاف آن ثابت شود.

او افزود: عمده خانواده هایی که از طریقی جز بهزیستی اقدام به فرزندخواندگی می‌کنند از افرادی هستند که صلاحیت گرفتن فرزند از بهزیستی را ندارند بنابراین از راه های غیرقانونی اقدام می کنند.

مسعودی فرید با تاکید بر لزوم نظارت بر کودکان گفت: ما روی کودکانی که به خانواده ها می دهیم نظارت می کنیم اما این کودکانی که از طریق غیرقانونی خرید و فروش می شوند معلوم نیست چه آینده ای در انتظار آنهاست و حتی در اخذ شناسنامه و مسائل هویتی دچار مشکل می شوند.

او افزود: اینکه تقصیرها را بر گردن بهزیستی می اندازند اصلا منطقی نیست چرا که بحث خرید و فروش نوزاد موضوعی در حیطه قانونگذاری است که خوشبختانه هیچ خلای وجود ندارد.

مسعودی فرید تصریح کرد: حتی در قانون آمده اگر کسی کودکی را پیدا کند باید به مراجع قانونی تحویل دهد بنابراین در حوزه قانونگذاری هم ما مشکلی نداریم بحث بر سر عمل مجرمانه خرید و فروش نوزاد است که باید پلیس ورود پیدا کند.

لزوم ورود همه دستگاه ها به موضوع فروش کودک

افراد بسیاری در این زمینه اظهار نظر کرده‌اند و به نظر می‌رسد فروش بچه به دلیل مشکلات اقتصادی می‌تواند عاملی برای گسترش این دست اقدامات باشد و چنان چه با این رفتارها مبارزه نشود در آینده برخی دلالان به بچه دزدی روی می‌آورند چراکه با افزایش سن ازدواج احتمال فرزندآوری کاهش پیدا می‌کند و از آنجایی که برخی افراد راحت‌ترین روش را برای داشتن فرزند در پیش می‌گیرند خود می‌تواند به افزایش فروش دامن بزند. از سوی دیگر فروش کودک به خانواده‌های خارج از کشور علامت سوال بسیار بزرگی است که لازم است دستگاه‌های ذیربط زوایای پنهان این اتفاق را مورد بررسی قرار دهند تا در آینده شاهد اتفاقاتی به مراتب عجیب تر نباشیم همچنین نبود قانون مشخص برای فروش بچه غیر از قصد بهره کشی و مشخص کردن چارچوبی مشخص برای واگذاری کودکان خود می تواند از جمله اقدامات موثر در جهت پیشگیری باشد.