زیان گسترده به منافع کشور در صورت عدم آبگیری سد چمشیر در زمستان امسال

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، محمد محضرنیا مجری طرح سد و نیروگاه چمشیر در نشست خبری اظهار داشت: برخی افراد خاص با ارائه اطلاعات ناقص و نادرست در زمینه طرح سد چمشیر، درحال تشویق اذهان عمومی هستند و حتی ابهاماتی نادرست برای مسئولین به‌وجود آورده‌اند.

وی افزود: سد و نیروگاه چمشیر در 25 کیلومتری جنوب شرقی شهر گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد و بر روی رودخانه زهره در دست ساخت است. این سد با 95 درصد پیشرفت، با ارتفاع 151 متر از تراز پی بلندترین سد وزنی از نوع بتنی غلتکی ایران بوده که دارای مخزن 2.3 میلیارد مکعب، دریاچه‌ای به طول 48 کیلومتر و مساحت دریاچه 51 کیلومتر مربع در تراز نرمال است. این سد علاوه بر تنظیم 1.2 میلیارد مترمکعب آب برای کشاورزی پایاب، 482 گیگاوات ساعت تولید برق در شرایط نرمال آبی خواهد داشت.

محضرنیا با بیان اینکه "با توجه به اتمام عملیات اجرائی پیش‌نیاز آبگیری، مقرر شده که این سد در دی‌ماه آبگیری شود"، گفت: در روند اجرائی ساخت یک سد، شرکت سازنده باید مجوزهای مختلفی را اخذ نماید؛ بعضی از این مجوزها درون سازمانی است و تعدادی نیز برون سازمانی؛ توجیه فنی و اقتصادی طرح در شورای فنی وزارت نیرو مهمترین مجوز درون سازمانی و تایید سازمان محیط زیست مهمترین مجوز برون سازمانی است.

وی افزود: همچنین عملیات اجرائی سد بدون اخذ مجوز سازمان محیط زیست امکان پذیر نیست. گزارش ارزیابی زیست محیطی در سال 1388 به سازمان محیط زیست ارسال شده و سازمان بعد از بررسی های ویژه مجوز را صادر نموده است. شایان ذکر است در هفته گذشته نماینده ویژه سازمان محیط‌زیست طی بازدید و جلسات کارشناسی با عوامل طرح بر عدم وجود مشکل زیست محیطی در این سد تاکید نمود.

وی در پاسخ به این سوال که آیا در مخزن سد لایه های نمک و یا گنبد نمکی وجود دارد، گفت: محدوده جنوب غرب ایران عمدتا از سازندهای گروه فارس تشکیل شده؛ این سازندها شامل پابده، گچساران، میشان و آغاجاری می‌باشند. عمده سدهای جنوب غرب ایران بر روی این سازندها بالاخص گچساران قرار دارد؛ کوثر، مارون، گتوند، جره و.... نمونه ای از این سدها هستند.

محضرنیا با بیان اینکه "سازند گچساران در بعضی از ممبرهای خود حاوی لایه های نمک است"، گفت: در سد چمشیر با اکتشافات سطحی و زیرسطحی انجام شده شواهدی مبنی بر وجود نمک در سطح وجود ندارد و در بدترین حالت فاصله لایه های نمک از سطح زمین 300 متر در عمق است؛ لذا قیاس این سد با گتوند که در سطح زمین لایه های نمکی دیده شده بود از اساس ایراد دارد؛ در خصوص وجود گنبد نمکی، بطور کل این گنبدها در محدوده شرقی گسل قطر کازرون دیده می‌شود؛ این در حالیست که سد چم‌شیر در غرب این گسل قرار دارد؛ با این حال پیمایش سطحی و استفاده از تصاویر هوایی عدم وجود گنبد نمکی را تایید می‌کند.

مجری طرح چمشیر ضمن تشریح وضعیت کیفی رودخانه زهره قبل و بعد از آبگیری، ادامه داد: حدود 30 درصد از آورد آب رودخانه زهره در شرایط دبی کم رودخانه (بهار، تابستان و پاییز) از کیفیت مناسبی برخوردار نیست؛ این در حالی است که 70 درصد از آورد سالانه آب رودخانه در زمستان و بصورت سیلابهای بزرگ و دارای کیفیت مناسب می باشد، لذا برآیند آب داخل مخزن شرایطی به مراتب بهتری از آب رودخانه دارد؛ این موضوع با عنوان نقش تعدیلکنندگی کیفی آب پایین دست با ذخیره سازی سیلاب در ماههای تر و رهاسازی در طول سال، یکی از اهداف اولیه و مهم احداث سد است.

وی ادامه داد: علت کیفیت نامناسب آب رودخانه، وجود چشمه های شور در دو منطقه از مسیر رودخانه می باشد. با این حال، نتایج مدلسازی مخزن نشان می دهد که خاصیت تعدیل کنندگی سد باعث ارتقای شرایط کمی و کیفی پایین دست سد نسبت به رژیم طبیعی رودخانه خواهد شد.

محضرنیا در خصوص پایداری سد پس از آبگیری اظهار داشت: متاسفانه برخی از منتقدین عنوان می‌کنند که سد بر روی سازند گچساران ساخته شده؛ لیکن بدنه سد چمشیر بر روی آهک های ضخیم لایه میشان قرار گرفته و ناودیس میشان که سد روی آن ساخته شده دارای ضخامتی حدود 600 متر و گستره آن از 6 کیلومتری بالای محور تا 3 کیلومتری پایین دست آن است؛ بدنه سد در بخش میانی آهکهای میشان قرار گرفته و حدود 400 متر در زیر آن نیز آهک و مارن های آهکی میشان قرار گرفته است. مقاومت فشاری آهکهای میشان 60درصد از بتن بیشتر است. لذا سد در وضعیت پایداری کاملا مطلوب قرار دارد.

مجری طرح چمشیر در پاسخ به این سوال که آیا در ساختگاه سد، گسل قرار دارد، افزود: بطور کل گسل به هر شکستگی پوسته زمین طی فرآیند تکتونیکی اطلاق می شود؛ یکی از مسائل مهم در ایمنی سدها، شناسایی دقیق گسلها در محدوده ساختگاه و اطراف آن می باشند. سدهای بتنی در ساختگاهی که دارای گسل فعال باشد ساخته نمی‌شوند. در ساختگاه سد چمشیر هیچ گسل فعالی وجود ندارد. شاهد این موضوع علاوه بر مطالعات جامع انجام شده، بررسی پی پس از سنگبرداری و نیز بررسی حدود 7 کیلومترتونل و گالریهای تکیه گاه های سد می باشد. اصولا در حفاری پی سدهای بتنی بعد از تمیز کردن سنگ، عملیات نقشه برداری شکستگیها و ترکهای سنگ انجام می شود. در این زمان، کلیه درزها و ترکهای پی ثبت می شود. این کار در گالری ها نیز انجام می شود. با عنایت به بررسیها و نقشه های موجود و نیز شرایط سنگ پی سد، در سد چم شیر بحث گسل مطرح شده واقعیت ندارد.

وی در پایان ضمن تشریح وضع موجود کشاورزی چگونگی ارتقا آن پس از آبگیری سد، افزود: در وضعیت موجود، کشاورزی در پایین دست سد چم‌شیر از آب رودخانه زهره بزرگ استفاده می نماید. رودخانه زهره بزرگ به رود زهره بعد از محل تلاقی زهره کوچک و رودخانه خیرآباد اطلاق می شود؛ اختلاط این دو رودخانه باعث ایجاد شرایط کیفی مناسبی در محدوده دشتهای زیدون و هندیجان شده و به تبع آن کشاورزی در آن منطقه را ممکن می سازد و حدود 84 درصد اراضی کشاورزی در پایاب سد مربوط به استان خوزستان بوده که شامل 50 هزار هکتار اراضی هندیجان و 6 هزار هکتار اراضی زیدون است؛ سد چمشیر با افزایش کیفیت و تنظیم کمیت آب رهاسازی شده، باعث افزایش راندمان کشاورزی در این منطقه خواهد شد و عملا شرایط کشت دوم را در فصولی که آب کیفیت مناسب ندارد فراهم خواهد کرد.

محضرنیا با بیان اینکه "سد چمشیر اگر امسال‌ابگیری نشود و یکسال آبگیری آن به تعویق بیفتد، عدم‌النفع بسیاری برای کشور خواهد داشت"، گفت: نیروگاه این سد سالانه 482 گیگاوات ساعت برق در سال تولید می کند که اگر آبگیری یک‌سال به تأخیر بیفتد، این مقدار تولید برق را نخواهیم داشت که عدم النفع آن با توجه به قیمت هرکیلووات ساعت برق صادراتی که حدود 10 سنت یورو است، قابل محاسبه است.

وی افزود: همچنین در صورت عدم آبگیری این سد در سال جاری، امکان جمع‌آوری حدود 2 میلیارد مترمکعب آب را از دست خواهیم داد که با توجه به اینکه این حجم عظیم آب در رودخانه زهره وارد دریا می‌شود، هزینه هر مترمکعب آبی که از دریا شیرین‌سازی شده و منتقل می‌شود، حداقل 1.5 یورو است که میزان عدم‌النفع گسترده در تأخیر در آبگیری سد چمشیر در این بخش نیز قابل مشاهده است.