سرقت خیابان در تهران
تعداد خیابان‌هایی از پایتخت که «لاین‌های تردد» آنها در طول روز با پارک دوبله و حتی سوبله خودرو، مورد سرقت قرار می‌گیرد، رو به افزایش است. این نوع از تخلف ترافیکی فقط مختص خیابان‌های مناطق مرکزی شهر نیست. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» از موتورهای تقویتی این تخلف، به شناسایی 8علت منتهی شده است.
هاجر شادمانی: تبدیل مسیر تردد خودروها به پارکینگ خودروهای شخصی، منجر به بروز پدیده «سرقت خیابان» در تهران شده است. به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، پدیده سرقت خیابان در معابر پرتردد پایتخت به‌خصوص در مناطق و نواحی مرکزی شهر که به دلیل تجمع اداره ها، سازمان‌ها و سایر مراکز کسب‌وکارهای اداری و...، از ساعات اولیه صبح تا ساعات پایانی روز، محل تردد و عبور و مرور سواره و پیاده است، با افزایش پارک خودروها در حاشیه خیابان ها به صورت دوبله و سوبله، تردد شهروندان در این مناطق را با دشواری هایی روبه‌رو کرده است. در عین حال، این موضوع یعنی پارک های حاشیه ای غیرمجاز و مسدودسازی لاین های دوم و سوم کنار خیابان ها، توقف های ناشی از ازدحام به دلیل محدود شدن معابر قابل عبور و مرور برای خودروهای در حال حرکت را افزایش داده است.
برآیند این موضوع، افزایش حجم ترافیک و اتلاف وقت شهروندان به دلیل سرقت خیابان از سوی خودروسوار هایی است که اقدام به پارک دوبله و سوبله در معابر و خیابان ها به‌خصوص در مرکز شهر می‌کنند. این روزها، تهرانی ها به‌خصوص در خیابان های مرکز شهر، به دلیل مواجهه با پدیده سرقت خیابان از سوی خودروسوارهایی که بخشی از خیابان ها را به‌رغم نصب تابلوهای توقف ممنوع به پارکینگ اختصاصی خود تبدیل کرده و حتی برخی دیگر به صورت دوبله و سوبله اقدام به پارک خودرو در کنار آنها می‌کنند، با اتلاف بخش زیادی از زمان و انرژی خود مواجهند. «دنیای‌اقتصاد» در این گزارش، علاوه بر تشریح موضوع سرقت خیابان از سوی این خودروسوارها، همچنین 8 علت «آشفتگی ترافیک» پایتخت و 3 پیامد آن را بررسی می‌کند.
ماجرای پارک دوبله و سوبله در معابر تهران
رصد وضعیت عبور و مرور خودروها در شهر تهران به‌خصوص در معابر اصلی پایتخت نشان می‌دهد، این روزها گروهی از خودروسواران از ابتدای صبح تا عصر، با سرقت لاین های عبور خودرو از خیابان، کنار «پارکینگ های حاشیه ای» که از صبح زود پر می‌شود، اقدام به «پارک دوبله» و سپس «پارک سوبله» می‌کنند. این موضوع حتی در فواصل نزدیک و قبل از چراغ های راهنمایی نصب شده بر سر چهارراه های پرتردد شهر تهران که حتی پارک حاشیه ای در لاین کناری با نصب تابلوی توقف ممنوع و بر اساس ضوابط راهنمایی و رانندگی ممنوع است نیز به کرات دیده می‌شود. بررسی ها و مشاهدات نشان می‌دهد، این مدل پارک خودرو در خیابان های پایتخت از حدود ساعت 10 صبح شروع می‌شود و تا حدود 4 عصر ادامه دارد. یعنی از همان ساعت هایی که همه لاین های کناری خیابان ها به دلیل پارک خودروها از ساعات ابتدایی صبح اشغال شده و دیگر در لاین های کناری جایی برای پارک تا ساعات اتمام کار اداره ها و خلوت شدن محدوده های اداری و پرتردد مرکز شهر باقی نمانده است. بررسی ها نشان می‌دهد، سرقت خیابان های شهر برای «پارک مجانی خودرو» عمدتا در مناطق مرکزی پایتخت که مملو از «دستگاه های اداری و شرکت‌ها» است، اتفاق می افتد اما مثلا در منطقه 2 که عمدتا مسکونی است نیز جلوی بیمارستان ها یا مراکز خرید (مال ها)، همین آشفتگی ترافیکی مشاهده می‌شود و حتی در برخی موارد ساعات این آشفتگی بیش از برخی از معابر و گذرگاه های مرکزی پایتخت است.
8 مسبب آشفتگی خیابان های تهران
بررسی های «دنیای‌اقتصاد» و اظهارات کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه ترافیک از شناسایی دست کم 8 مقصر یا مسبب آشفتگی ترافیکی در معابر و خیابان های تهران خبر می‌دهد. اولین عامل به هوشمند نبودن مدیریت ترافیک تهران برای رهگیری «تخلف» ناشی از پارک غیرمجاز در خیابان، مربوط می‌شود. بررسی ها حاکی از وجود نقص در رهگیری تخلفات ناشی از پارک غیرمجاز خودروها در خیابان ها به صورت هوشمند است. به گونه ای که بازدارندگی نرم افزاری موردنیاز برای این موضوع را فراهم کند و شهروندان متخلف با علم به این موضوع که تخلف آنها رصد و پیگیری خواهد شد، از انجام تخلف خودداری کنند. علت دوم به «جمع شدن خودروهای پژو 206 سفیدرنگ «دوربین به سقف» که در برخی مناطق شهر طی سال‌های گذشته، تخلفات خودروسواران را ضبط و جریمه می کردند»، از برخی معابر یا کاهش تردد آنها در ساعات مستعد برای تخلف سرقت خیابان از سوی این گروه از خودروسوارها، مربوط می‌شود. در سال‌های قبل، خودروهایی از سوی پلیس راهنمایی و رانندگی به صورت منظم و در فواصل زمانی کوتاه تخلف خودروسوارها در حوزه پارک حاشیه ای غیرمجاز را رصد و ضبط می کردند و با اعمال جرایم، برای تکرار این تخلفات بازدارندگی ایجاد می کردند. در برخی از معابر و خیابان های پایتخت هم اکنون این تردد ها جمع شده یا محدود شده است و مانند قبل انجام نمی‌شود.
عامل سوم به کاهش حضور نیروهای پلیس راهور در خیابان های تهران نسبت به سال‌های قبل مربوط می‌شود؛ نبود یا کمبود پلیس راهور در برخی از خیابان های شهر مطابق سال‌های گذشته برای «نظم بخشی» به تردد خودروها، یکی از مواردی است که می‌توان در این زمینه به آن اشاره کرد؛ چهارمین علت وقوع این رویداد، از نگاه کارشناسان و صاحب‌نظران حوزه ترافیک، توسعه یک‌طرفه مسیر تردد خودرو طی حداقل یک دهه گذشته به شکل ساخت بزرگراه و تونل و... بدون توجه به نیاز مکمل خیابان یعنی ساخت و بهره برداری از تعداد مناسب و کافی پارکینگ های عمومی است. در سال‌های اخیر متناسب با رشد و توسعه معابر و مسیرهای تردد و افزایش تعداد خودروهایی که در سطح شهر تردد می‌کنند، پارکینگ های عمومی برای پارک در مکان مناسب از سوی این خودروها ایجاد نشده است و شهروندان در موارد بسیاری در مراجعه به برخی معابر و مناطق پرتردد برای یافتن جای پارک مناسب مستاصل هستند.
این در حالی است که در کنار این چهار عامل، بررسی ها نشان می‌دهد، ضعف شدید در حوزه حمل‌ونقل عمومی به‌خصوص مترو برای پوشش سفرهای درون شهری مستقل از خودروی شخصی، به عنوان عامل پنجم، وضعیت نامطلوب پارک های حاشیه ای معابر تهران را دامن زده است. هم اکنون حمل‌ونقل عمومی در شهر، نه‌تنها به جهت دسترسی همه شهروندان به مدهای متنوع حمل‌ونقلی (مترو، اتوبوس و...)، در برخی از مناطق و معابر با نواقص جدی روبه‌رو است که کمبود و فرسودگی ناوگان و وضعیت سرفاصله های حرکت قطارهای مترو و اتوبوس و... نیز، از جذابیت حمل‌ونقل عمومی برای شهروندان کاسته و به جذابیت سفر با خودروی شخصی افزوده است. عامل ششم به «دو‌قطبی شدن جغرافیایی کاربری ها در شهر» به شکل «تبدیل مرکز به پهنه اداری» و شکل گیری «بافت مسکونی عمده در مناطق محیطی شهر تهران» مربوط می‌شود. تمرکز فعالیت های اداری و تجاری و... در مرکز شهر، مناطق مرکزی پایتخت را در ساعات کاری (صبح تا عصر) بیش از ظرفیت این مناطق زیربار ترافیک می برد. به همین دلیل در این ساعت ها، شهروندان برای تردد به منظور انجام کار و فعالیت های اداری و... خود، ترافیک پرحجمی را در این نواحی شهری رقم می زنند که پارک حاشیه ای غیرمجاز و پارک های دوبله و سوبله بر این حجم ترافیکی می افزاید. در این میان، جرایم غیربازدارنده یا جریمه پایین تخلف رانندگی در مقایسه با «بهای تخلف» به عنوان هفتمین عامل مطرح است. بررسی ها نشان می‌دهد، در مواردی، حتی میزان جریمه ناشی از پارک غیرمجاز از بهای پارک خودرو در پارکینگ های عمومی کمتر است. در این میان به دلیل عدم‌حضور نیروی راهور در برخی از معابر، بعضا جریمه ای هم صادر نمی‌شود و بنابراین فرد بدون هزینه بابت پارک و همچنین بدون هزینه از بابت تخلف خودرویی، در مکان دلخواه پارک می‌کند و باعث زحمت و دردسر سایر شهروندان می‌شود. همچنین، باگ طرح ترافیک به عنوان عامل هشتم قابل اشاره است. بررسی ها نشان می‌دهد، بخش قابل‌توجهی از خودروهایی که در طول روز وارد مناطق مرکزی پایتخت می شوند و «تخلف پارک دوبله و سوبله» مرتکب می‌شوند با «مخدوش کردن پلاک» از تور رهگیری طرح ترافیک فرار می‌کنند.
پیامد بی نظمی ترافیکی برای تهران
دست کم سه پیامد مهم از بابت زیان پارک غیرمجاز در حاشیه خیابان ها و معابر پایتخت، قابل شناسایی و ذکر است. اولین پیامد، افزایش بار ترافیک (ازدحام خودرو) ناشی از «تردد سخت خودروها از لاین های باقی مانده در خیابان» و «اتلاف بیشتر وقت مفید شهروندان» در ساعات کار و فعالیت است. یعنی در همان ساعاتی که به واسطه تردد زیاد در شهر، نظم ترافیکی باید منجر به کاهش توقف خودروها و افزایش سرعت تردد شود، آشفتگی ایجادشده ناشی ازپارک دوبله و سوبله، نه تنها بر حجم ترافیک می افزاید و زمان توقف خودروها در خیابان ها را افزایش می‌دهد که بخش قابل‌توجهی از زمان مفید شهروندان و انرژی آنها که باید صرف کار و فعالیت شود به هدر می‌رود. تشدید آلودگی هوا در شهر یکی دیگر از پیامدهای این وضعیت است. همچنین ایجاد مزاحمت برای صنوف و خانه های کنار خیابان برای رفت و آمد در لابه لای پارک های اولیه، دوبله و سوبله و همچنین آلودگی هوا و صوت ناشی از ازدحام خودروها، سومین ضرر این بی نظمی ترافیکی برای شهر و شهروندان است. برآیند همه اینها منجر به کاهش کیفیت سکونت در شهر و افزایش نارضایتی شهروندان می‌شود.
صرفه تخلف برای خودروسوارها
علی نوذرپور، کارشناس مدیریت شهری و شهردار سابق منطقه 22 تهران، «صرفه تخلف برای خودروسوارها» به دلیل عدم‌بازدارندگی جرایم نسبت به هزینه پارک در پارکینگ های عمومی سطح شهر را یکی از دلایل اصلی سرقت خیابان های شهر از سوی برخی از خودروسوارها اعلام کرد.
علی نوذرپور در این باره به «دنیای‌اقتصاد» گفت: در بسیاری از موارد هزینه تخلف برای این گروه از خودروسوارهای قانون‌شکن از هزینه عدم‌تخلف و پارک در مکان های مجاز مانند پارکینگ های عمومی سطح شهر کمتر است. بر اساس جدول نرخ جرایم رانندگی مربوط به سال 1402، تا ابتدای تابستان امسال، جریمه پارک دوبله در شهرهای بزرگ و کلان‌شهرهایی مانند تهران، 31هزار و 500 تومان است؛ هر چند قرار است از ابتدای تابستان امسال این نرخ حدودا سه برابر شده و به 90هزار تومان برسد. اما به گفته نوذرپور در برخی موارد هزینه پارک در پارکینگ های عمومی بیش از این میزان و برای سه تا چهار ساعت توقف بین 45 تا 50هزار تومان می‌شود. در حالی که در برخی موارد حتی خودروسوارهای متخلف به دلیل کم بودن نیروی راهور و پلیس در محل توقف غیرمجاز، حتی جریمه هم نمی شوند. در صورت جریمه شدن هم، مبلغ جریمه از هزینه پارک در پارکینگ های عمومی در برخی موارد کمتر می‌شود.
او همچنین به کمبود تعداد پارکینگ های عمومی در سطح شهر اشاره کرد و گفت: عدم‌اختصاص منابع و بودجه کافی برای ساخت پارکینگ های عمومی در سطح شهر و همچنین این تصور اشتباه که افزایش پارکینگ های عمومی در شهر می‌تواند منجر به افزایش حجم سفر با خودروی شخصی به‌خصوص در مناطق مرکزی پایتخت شود، نیز بر تعداد و شدت این تخلفات می افزاید. این در حالی است که ضعف در سیستم حمل‌ونقل عمومی یکی از دلایلی است که منجر به جذابیت سفر با خودروی شخصی برای شهروندان می‌شود؛ شهروندانی که در نبود تعداد کافی پارکینگ عمومی و همچنین بازدارنده نبودن جرایم پارک در مکان های ممنوع و نامناسب از جمله ارتکاب پارک دوبل، مرتکب تخلف می شوند.
نوذرپور همچنین شکل گیری نوعی تسامح در مدیریت ترافیک در شهر تهران را از دیگر علل تشدید پدیده پارک دوبله و سوبله در خیابان های پایتخت اعلام کرد. وی افزود: در نبود حمل‌ونقل عمومی مناسب و عدم‌تجهیز ناوگان و توسعه خطوط حمل‌ونقل عمومی به شکل گسترده و متناسب با نیاز شهروندان، نبود پارکینگ های عمومی به تعداد کافی و همچنین عدم‌بازدارندگی هزینه های تخلف، خیابان ها به‌خصوص معابر اصلی مرکز شهر به جای آنکه محل تردد باشند به محل توقف خودرو تبدیل شده اند.
او یکی از مسببان اصلی بروز این تخلف را ضعف در سیستم حمل‌ونقل عمومی عنوان کرد و گفت: شهرداری ها با سیستم بودجه ریزی فعلی، منابع کافی برای توسعه خطوط و تجهیز و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی از جمله واگن های مترو و اتوبوس در اختیار ندارند؛ از سوی دیگر در سال‌ها و دهه های اخیر دولت ها هم به وظایف قانونی خود در ارتباط با تامین منابع برای توسعه و تجهیز حمل‌ونقل عمومی شهرها عمل نکرده اند. در چنین شرایطی، شهروندان برای انجام فعالیت ها و ترددهای خود، حمل‌ونقل شخصی و خودرومحور را جذاب تر از حمل‌ونقل عمومی می دانند. نوذرپور با بیان اینکه مدیریت شهری باید با کاهش هزینه های مربوط به اموری که وظیفه قانونی در قبال تامین مالی آنها ندارد بحث حمل‌ونقل عمومی، توسعه شبکه مترو و اتوبوس و تجهیز ناوگان مترویی و اتوبوسی را در اولویت قرار دهد گفت: این شرایط می‌تواند منجر به قفل شدگی شهر در ساعات مهم روز شده و حتی گره های ترافیکی را به سایر نقاط شهر نیز منتقل کند.
انحراف بودجه ترافیکی
کامبیز رضوی، کارشناس حوزه ترافیک، انحراف بودجه را یکی از عوامل بروز تخلف و بی نظمی ترافیکی در شهرها از جمله تهران اعلام کرد. وی در این باره به دنیای اقتصاد گفت: ضعف در نظارت، بی توجهی به موضوع ترافیک و همچنین انحراف بودجه، سه عامل مهمی است که در افزایش تخلف ترافیکی در شهر موثر است. به گفته وی همچنین برای کاهش تخلف ترافیکی در شهر از جمله کاهش تخلفاتی از جنس پارک دوبله و سوبله در معابر، باید موضوع حمل‌ونقل عمومی به شکل ویژه هم در بخش نوسازی و تجهیز ناوگان، کاهش سرفاصله ها و... و هم در حوزه توسعه خطوط و ایجاد دسترسی در همه نقاط شهر به مدهای حمل‌ونقل عمومی، مورد توجه قرار بگیرد. این در حالی است که در بسیاری موارد بودجه کافی در اختیار نیست یا بودجه ها به درستی تخصیص نمی یابد.
در کنار این وضعیت، تقاضای سفر در شهر هر روز افزایش می یابد و چون حمل‌ونقل عمومی مناسب و مطلوب در دسترس شهروندان قرار ندارد تمایل به استفاده از خودروی شخصی نیز روز به‌روز بیشتر می‌شود. این در حالی است که ضعف نظارتی در برخورد با متخلفان از جمله افرادی که اقدام به مخدوش کردن پلاک برای ورود به محدوده های مرکزی شهر (محدوده طرح ترافیک) می کنند نیز در شکل گیری و افزایش این تخلفات موثر است.
به‌گفته رضوی، به طور خلاصه پدیده سرقت خیابان ها از سوی خودروسوارهای متخلفی که اقدام به پارک دوبله و سوبله می کنند به واسطه شکل گیری پکیجی شامل ضعف در عرضه خدمات حمل‌ونقل عمومی مناسب، افزایش تقاضای سفر و همچنین نقص در نوع و میزان نظارت و تدابیر بازدارنده برای کاهش تخلف، ایجاد شده است. او توجه به هدایت حداکثری منابع بودجه ای شهر به سمت توسعه حمل‌ونقل عمومی را برای کاهش این تخلفات وکاستن از جذابیت سفر با خودروی شهری، الزامی اعلام کرد.
--> اخبار مرتبط