سفر پرحاشیه آقای مدیرکل
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شنبه‌شب با استقبال بهروز کمالوندی و برای دیدار با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی و مذاکره درباره موضوعات هسته‌ای وارد ایران شد.
سفر جدید رافائل گروسی به تهران در حالی انجام شد که اخیرا در گزارشی به شورای حکام مدعی شده بود بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تأسیسات ایران به‌طور چشمگیری کاهش‌یافته و با محدودیت‌های اساسی مواجه شده است. گروسی، همچنین ایران را به نقض محدودیت‌های برجامی ازجمله سطح غنی‌سازی و میزان ذخیره آن متهم کرده بود.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عنوان کرده بود ایران ذخیره اورانیوم غنی‌سازی شده با درصد بالا را افزایش داده است. طبق گزارش آژانس، میزان ذخایر اورانیومی ایران با غنای 60 درصد به 10 کیلوگرم و ذخایر اورانیوم 20 درصد غنی‌سازی شده ایران به 84.3 کیلوگرم رسیده است.
موضوع دیگری که سفر رافائل گروسی را به ایران مهم‌تر کرده بود هم‌زمانی آن با نشست جدید شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است که از بیست و دوم تا بیست و ششم شهریورماه برگزار می‌شود و قرار است گزارش وضعیت همکاری ایران با این نهاد برای اعضا تشریح شود.
روز یکشنبه بیست و یکم شهریورماه بعد از دیدار رافائل گروسی با محمد اسلامی، بیانیه مشترکی منتشر شد که بر گسترش همکاری‌های فنی ایران و آژانس در زمینه‌های مختلف هسته‌ای تأکید شده بود. در بخش پایانی این بیانیه آمده بود «به بازرسان آژانس اجازه داده می‌شود تا نسبت به سرویس فنی تجهیزات نظارتی مشخص‌شده و جایگزینی کارت‌های حافظه آن‌ها که تحت مهروموم مشترک در ایران نگهداری خواهند شد، اقدام نمایند. چگونگی و زمان انجام این اقدام، موردتوافق دو طرف قرار گرفت».
سفر گروسی به ایران را می‌توان در قالب تلاش ایران و غرب برای کنترل تنش و جلوگیری از آغاز روندی دانست که منجر به تخریب شروع مذاکرات جدید شود. البته تجربه گذشته نشان داده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همیشه در زمین آمریکا و اروپا ایفای نقش کرده تا موضع و جایگاه ایران را در مذاکرات احتمالی تضعیف و این‌گونه امتیاز گیری از تهران را به‌زعم خود تسهیل نماید.
به همین دلیل بود که سعید خطیب‌زاده، سخنگوی دستگاه دیپلماسی یک روز قبل از سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته بود: «برخی کشورها بودند که تلاش کردند موضوعات فنی بین ایران و آژانس را سیاسی کنند. مسیری که ایران همواره به آژانس توصیه و پیگیری کرده است همکاری در بستر فنی و حرفه‌ای است».
این دیپلمات ارشد کشورمان درباره نشست پیش روی شورای حکام آژانس گفت: «امیدوارم شورای حکام تحت تأثیر برخی فشارها اقدامی را صورت ندهد که مسیر همکاری معمول ایران و آژانس تخریب شود. بدیهی است وظایف ذاتی آژانس الزام جدی برای آن دارد که درگیر مسائل سیاسی نشود».
بدون شک اگر غرب خواهان توافقی پایدار با ایران است می‌باید به رویکرد ارعاب آمیز خود پایان دهد؛ به‌ویژه آن‌که چشم‌انداز مذاکره احتمالی بین دولت سیزدهم و دولت‌های باقیمانده در برجام بسیار محتمل است.
تاکنون شش دور مذاکرات احیای برجام در وین برگزارشده اما به نتایج قطعی و مشخصی دست پیدا نکرده و بنا به اظهارنظرهای طرفین برخی اختلافات جدی ازجمله چگونگی رفع تحریم‌ها و راستی آزمایی آن، تمدید یا عدم تمدید بندهای موسوم به غروب در برجام، مسائل منطقه‌ای و دفاعی ایران و تضمین تعهد آمریکا به پایبندی برجام باقیمانده است.
در دولت سیزدهم زمان شروع مذاکرات جدید به یکی از مسائل اختلافی تبدیل‌شده است. در حال که اروپا و آمریکا به‌شدت خواهان شروع رایزنی‌ها می‌باشند اما دولت جدید ایران از تجربه «مذاکره برای مذاکره» و تلاش واشنگتن به حفظ ساختار تحریم‌ها جهت ابزاری برای امتیاز گرفتن دائمی ابراز نارضایتی کرده است.
باوجوداین اختلاف‌نظرها اما روسیه ابزار امیدواری کرده به‌زودی مذاکرات جدید برجامی بین طرفین آغاز شود. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین روز یکشنبه، بیست و یکم شهریورماه به روزنامه ایزوستیا گفت: «مقامات ایران نیاز به زمان دارند تا تیم جدید را تشکیل دهند. من می‌دانم که در تهران روی این موضوع عملا به‌صورت روزانه دارند کار می‌کنند و به همکاران خودم که به خاطر تأخیر در مذاکرات عصبی هستند یادآوری می‌کنم که دولت بایدن یک ماه و نیم و حتی بیشتر زمان برد تا مذاکرات وین را آغاز کند. به همین خاطر هیچ‌چیز غیرمعمولی وجود ندارد».
اگرچه اولیانوف تلاش دارد تا مسائل پیش‌آمده را به‌نوعی طبیعی جلوه دهد اما به نظر می‌رسد دولت جو بایدن درک واقع‌بینانه‌ای نسبت به شرایط ایران ندارد و بر این تصور است که می‌تواند با ادامه سیاست دونالد ترامپ موجبات افزایش امتیازدهی تهران را فراهم آورد. البته دولت دموکرات ها در حال حاضر به دلیل مسائل مختلف ازجمله موضوع افغانستان و مخالفت‌های جمهوری خواهان و تندروهای کنگره قدرت مانور لازم را ندارد و لذا بعید است که در مذاکرات آینده نیز در پی بازگشت به برجام باشد.