سوخوهای روسی در راه تهران
این روزها بار دیگر بحث خرید سوخو -35 از روسیه مورد توجه قرار گرفته است و چند رسانه شخصی و تلگرامی خبرنگاران روسی که در زمینه ایران کار می‌کنند، از تحویل 60 فروند جنگنده پیشرفته سوخو -35 به ایران خبر داده اند. به گزارش ایراس، البته رسانه‌های رسمی روسی چنین گزارشی را منتشر نکرده اند.
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از دنیای اقتصاد، با توجه به تمایل تهران برای دریافت چنین جنگنده‌هایی، مدت‌هاست حتی منابع غربی هم از احتمال اجرای چنین قراردادی میان ایران و روسیه می نویسند. هرچند برای قطعیت این موضوع، باید منتظر تایید رسمی ماند. پیش‌تر در اواسط شهریور ماه بود که امیر سرتیپ حمید واحدی، فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی در گفت‌وگویی اعلام کرد که خرید جنگنده‌های سوخو - 35 از روسیه در دستورکار نیروی هوایی است. در همان زمان رسانه‌های غربی و منطقه ای به این خبر واکنش نشان دادند و وبگاه آمریکایی فوربز با پرداختن به این موضوع نوشت: «دستیابی به جنگنده جدید، پیشرفت قابل توجهی برای نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران خواهد بود. درواقع در صورت تحقق این مساله، بزرگ‌ترین خرید جنگنده از سوی ایران در بیش از 30سال گذشته خواهد بود.»
فرمانده نیروی هوایی ارتش به خبرگزاری «برنا» گفته بود که این موضوع در دستور کار قرار دارد و ابراز امیدواری کرد که بتوانیم این جنگنده‌های نسل چهار و نیم را در آینده دریافت کنیم. همچنین رسانه‌های اسرائیلی نیز به این خبر واکنش نشان دادند و کارشناس شبکه «کان» رژیم صهیونیستی در این باره گفت: «جنگنده‌های سوخو -35 می‌توانند توان نیروی هوایی ایران را بسیار ارتقا ببخشند. اگر این معامله اتفاق بیفتد، قطعا پیشرفت مهمی در توانمندی های ایران است؛ مخصوصا در روزهایی که اسرائیل بنا دارد جلوی ایران هسته ای را بگیرد.» اما آیا واقعا ایران سوخو -35 از روسیه گرفته و در صورت تایید این خبر باید منتظر چه تحولاتی در منطقه باشیم؟
قدرت شفیعی، کارشناس مسائل روسیه در این رابطه به روزنامه «دنیای اقتصاد» گفت: «این روزها بحث تحویل سوخو -35 به ایران خیلی مطرح است؛ این در حالی است که پیش‌تر ایران به دنبال خریدن سوخو -30 از روسیه بود. حتی در برخی از رسانه‌های نزدیک به نظامیان گفته شد که سوخو -30 را در دوره تحریم‌ها تحویل گرفته اند اما هنوز رونمایی نشده است.» شفیعی با اشاره به اینکه ابتدا این مطلب در روزنامه اعتماد به نقل از کانال تلگرامی فردی به نام خیال اهل باکو که طرفدار ایران است و در روسیه خبرنگار بوده منتشر شد، گفت: «البته آقای خیال خود را به عنوان یک خبرنگار ایرانی معرفی می‌کند. وی گفته بود که این خبر را از طریق ارتباطاتی که دارد کسب کرده است؛ هرچند وی ارتباطات خیلی قوی ندارد و نمی‌توان صرفا به ارتباطات ایشان اتکا کرد.» به گفته این کارشناس در همین مقطع زمانی، چند کانال تلگرامی روسیه مرتبط با اخبار نظامی نیز این مطلب را منتشر کردند و وقتی این چند منبع را کنار هم قرار دهیم درمی یابیم که احتمالا خبری هست.
بده بستان تهران - مسکو
دیگر مساله‌ای که مطرح می‌شود این است که اگر ایران و روسیه بده بستان نظامی دارند، مسکو در قبال چه چیزی حاضر شده این جنگنده‌ها را در اختیار ایران قرار بدهد؟ همچنین آیا می‌توان گفت ارسال پهپادهای ایران به روسیه در قبال خرید سوخو -35 بوده است؟ شفیعی در رابطه با این مساله توضیح داد: «ایران گفته که به روسیه قبل از جنگ علیه اوکراین، پهپاد و تجهیزات داده است. پس از انتشار این خبر این موضوع مطرح شد که ایران در قبال این تجهیزات چه چیزی دریافت کرده است، آیا پول گرفته یا در مقابل، تجهیزات دریافت کرده است؟ حتی برخی از کانال های روسی در روزهای اخیر نوشته بودند که شاید بحث موشک های هایپرسونیک نیز از آنجا نشات گرفته باشد.»
اخیرا ایران به صورت رسمی ارسال پهپاد به روسیه را پذیرفت و حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه گفت که به روسیه پهپاد داده ایم اما قبل از جنگ علیه اوکراین، شاید این بده‌بستان تهران و مسکو در همین زمینه باشد؛ یعنی ایران به روسیه پهپاد داده البته نه برای استفاده در جنگ و در مقابل مسکو نیز پذیرفته که سوخو -35 به ایران بدهد. از سوی دیگر پس از آنکه اواسط شهریور ماه، فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی در گفت‌وگویی اعلام کرد که خرید جنگنده‌های سوخو -35 از روسیه در دستورکار نیروی هوایی است، رسانه‌های غیررسمی روسیه مطرح کردند که ایران در حال فراهم کردن شرایط است که به تدریج اعلام کند که این جنگنده‌ها را گرفته یا می‌خواهد تحویل بگیرد.
«سوخو -35» های مصر به ایران آمد!
کارشناس مسائل روسیه در ادامه به این موضوع پرداخت که مصر نیز خواهان دریافت سوخو -35 بود اما بعد از جنگ روسیه علیه اوکراین، آمریکا به مصر فشار وارد آورد که این جنگنده‌ها را نخرد و در عوض آنها به مصر جنگنده اف -16 یا اف -18 بدهند. وی افزود: «از آنجا که تحریم‌های روسیه فعلا ادامه خواهد داشت مصر نمی‌تواند این جنگنده‌ها را تحویل بگیرد. این در حالی است که چند وقت پیش در رسانه‌های روسیه مطرح شده بود که شاید این کشور جنگنده‌هایی را که برای مصر آماده کرده به ایران بدهد.»
مقابله به مثل با اسرائیل
این پژوهشگر در پاسخ به اینکه چرا روسیه اکنون تصمیم گرفته این سلاح که به نوعی تحولات را تغییر می‌دهد در اختیار ایران قرار دهد، توضیح داد: «این تصمیم مسکو به احتمال زیاد با روابط این کشور با اسرائیل مرتبط است زیرا تا به امروز یکی از دلایل این امتناع مسکو علاوه بر تحریم‌ها نوع مناسباتش با تل آویو بود.» وی ادامه داد: «در شرایط فعلی از یک سو بحث تحریم بین ایران و روسیه مطرح نیست و از سوی دیگر روابط اسرائیل و روسیه دچار تنش جدی شده است. زیرا مسکو به تل آویو هشدار داده بود که به اوکراین سلاح ندهد اما در روزهای اخیر یکسری سلاح های اسرائیلی در اوکراین دیده شده است. بنابراین تاحدودی روسیه برای مقابله به مثل با اسرائیل حاضر شده تا این سلاح را به ایران بدهد.»
اهمیت تجهیز به سوخو -35
سوخو -35 جزو جنگنده‌های نسل 4 پلاس یا 5/ 4 است و اگر ایران آن را تحویل بگیرد یا گرفته باشد در ناوگان قدیمی کشور تغییرات شگرفی ایجاد می‌شود. شفیعی درباره اهمیت مجهز شدن ایران به این سلاح توضیح داد: «تنها حوزه نظامی ایران که پیشرفته و در سطح قدرت جهانی نیست همین حوزه جنگنده‌ها و بمب افکن های نیروی هوایی است. این در حالی است که در بسیاری از حوزه‌های نظامی دیگر می‌توانیم ادعا کنیم که با ابرقدرت‌های جهانی رقابت داریم.»
همچنین اکنون این مساله که چه مدلی از سوخو -35 و با چه گزینه‌هایی در اختیار ایران قرار می‌گیرد، محل بحث است. کارشناس مسائل روسیه می‌گوید: «آنچه روی کاغذ آمده و قرار است به ایران بدهند، مدل خوب و پیشرفته‌ای است ولی ممکن است جنگنده ای که به ایران تحویل می‌دهند همان سوخو -35 اما با برخی امکانات و تجهیزات کمتر باشد. زیرا سوخو -35 مدل‌های مختلفی دارد و باید ببینیم کدام مدل را به ایران خواهند داد.» وی تاکید کرد ممکن است مدلی که به ایران می‌دهند به دلیل فشارهای غرب برخی قابلیت ها را نداشته باشد تا نگرانی رقبای ایران کمتر شود.
تولید مشترک
گمانه زنی دیگری که درباره آینده همکاری های نظامی ایران و روسیه مطرح شده این است که شاید دو کشور برنامه ای برای تولید مشترک سوخو -35 داشته باشند. شفیعی گفت: «اگر تهران و مسکو در این مسیر گام بردارند هم انتقال تجربه صورت می‌گیرد هم می‌توانیم در این عرصه به تکنولوژی روز دسترسی داشته باشیم.» درواقع دو ماه پیش که فرمانده نیروی هوایی ارتش گفت که ایران خواهان سوخو -35 است از سوی کانال های روسی بحث تولید مشترک نیز مطرح شد. همچنان‌که درباره پهپادهای ایرانی نیز برخی این ادعا را مطرح کردند که ایران برای روسیه خط تولید راه انداخته است.
سیاست خاورمیانه ای کرملین
در نهایت در ارزیابی این اقدام مسکو در فروش سوخو -35 به ایران که خبرش به صورت غیررسمی منتشر شده، باید توجه کرد همواره سیاست روسیه بر این پایه استوار بوده که در روابطش با کشورهای خاورمیانه توازن ایجاد کند. البته برحسب سیاستی که روسیه در قبال اوکراین در پیش گرفت این توازن تاحدودی برهم خورده است اما به هر حال مسکو نمی‌خواهد یک کشور خاورمیانه برتری قاطع بر دیگر کشورها داشته باشد.
همچنین بخوانید