سیر اندیشه عطار در قرن های بی زمان

به گزارش حوزه ادبیات  گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، کتاب «قرن‌های بی‌زمان: درآمدی تحلیلی - معرفت شناختی بر منطق الطیر عطار» اثر دکتر مهدی محبتی (عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان) در مراسمی به همت کمیسیون ملی یونسکو - ایران با حضور حجت الله ایوبی دبیرکل این کمیسیون و جمعی از اساتید فرهنگ و هنر رونمایی شد.

حجت‌الله ایوبی در این مراسم گفت: این ژانویه، پایان دو سالی است که نام عطار به عنوان یکی از مشاهیر ایرانی در فهرست نکوداشت‌های یونسکو قرار گرفته است. تاکنون 38 شخصیت ایرانی در این فهرست قرار گرفته اند.

وی ادامه داد: هرکشور هر سال می‌تواند دو پرونده را برای ثبت در فهرست نکوداشت‌های یونسکو مطرح کند و بسیاری از کشورها، از مضرب 50 امین سال درگذشت یا تولد شخصیت مورد نظر یونسکو، کسی را ندارند از اینرو بار‌ها درخواست داده اند ضریب 50 سال به 25 سال تقلیل پیدا کند.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو - ایران تاکید کرد: این در حالی است که ما هنوز در هزاره‌ها سر می‌کنیم و این عظمت فرهنگ، تمدن و ادبیات این سرزمین را نشان می‌دهد و ما در جهان کنونی، سربلند هستیم.

ایوبی بیان کرد: وقتی پیتر بروک به همراه ژان کلود کریر نمایشنامه انجمن مرغان عطار را نوشت گفت که یکی از زیباترین کار‌های او است. این نمایشنامه هزاران اجرا داشته و هر روز درگوشه‌ای از دنیا به اجرا در می‌آید.

وی در ادامه درباره طرح نامگذاری پرواز‌هایی با عنوان مشاهیر ایرانی نیز توضیح داد: قرار بود در قالب طرح "ایستگاه بعدی: فرهنگ" با رویکرد آشنایی با یکی از مشاهیر بزرگ ایران، یک پرواز به نام عطار باشد. پرواز میرعماد حسنی را برای نخستین بار همزمان با همایش رقص قلم در مشهد رونمایی کردیم. پرواز بعدی به نام شمس تبریزی است و این روند با همکاری یکی از شرکت‌های هواپیمایی ادامه خواهد داشت.

 نگاه مستقل به عطار در ادامه این برنامه محمدرضا حاجی بابایی، دبیر انجمن فلسفه هنر و ادبیات، با اشاره به فعالیت‌های بسیار در حوزه عطارپژوهی گفت: کار ماندگار در این زمینه کمتر از یک دست است و به عنوان نمونه اثر مرحوم فروزانفر و استاد زرین‌کوب از جمله این آثار محسوب می‌شود و کتاب قرن‌های بی زمان بی شک پنجمین کار ارزشمند در زمینه عطارپژوهی است.

وی افزود: این کتاب براساس خاطره پرسش شکل گرفته است. این دغدغه مطرح بوده که عطار چه گفته، چه کرده و سرانجام این نوشتن، چنین کتابی است. دکتر محبتی به اثری رسیده که نباید آثار عطار را تک به تک قضاوت کرد، اما برای رسیدن به منظومه فکری عطار باید همه آثار او را بررسی کرد.

حاجی بابایی با اشاره به نگاه این کتاب به اندیشه محوری عطار، عنوان کرد: عطار یک سنت عرفانی دارد و الزاما تابع سنت سنایی نیست. این کتاب گام بزرگی در نگاه مستقل به اندیشه عطار است. یکی از ویژگی دکتر محبتی در این کتاب این است که ادبیات و فرهنگ را محصول جامعه و مناسبات اجتماعی می‌داند و از این رهگذر، سه نظریه مهم خلق، فیض یا صدور و وحدت وجود را مطرح می‌کند.

وی اضافه کرد: از دیگر ویژگی‌های این اثر، نگاه انتقادی آن است. نویسنده پرسش سهمناکی را مطرح می‌کند که پس از سیر و سلوک و رسیدن به مرحله فنا، چه ره‌آوردی برای انسان است؟ آیا این سیر و سلوک موجب آرامش آدمیان می‌شود؟ فضای گفتگو را اگر بتوانیم در جامعه تعمیم دهیم، ره‌آورد خوبی برای جامعه بدست می‌آید.

وی در ادامه ابیاتی از عطار را بیان کرد.

در ادامه این برنامه عبدالمهدی مستکین، مدیر گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو - ایران گفت: عطار شاه شکن است، با قدرت صاحبان قدرت را به خاک می‌کشد و قدرت‌های عریان را نقد می‌کند.

رنج عدم ترجمه در بخش دیگری از این برنامه عبدالمحمود رضوانی اظهار کرد: جهانیان چگونه باید از این اثر ارزشمند آگاه شوند؟ ما از تمدن بگوییم و در این صندوقچه باید با ترجمه گشوده شود. در همه سال‌های تدریسم، ذهنم با یک پرسش درگیر شده که آیا آنقدر که ما تولستوی را می‌شناسیم، دیگران سعدی، حافظ و عطار را می‌شناسند؟ نمی‌شناسند، زیرا ما در این راه قدم برنداشتیم.

رضوانی مطرح کرد: وقتی از ترجمه می‌گوییم، فکر می‌کنیم باید اثری از زبان دیگر به فارسی ترجمه شود، درصورتی که ترجمه تنها این نیست. مقدار آثاری که از آثار ما به زبان‌های دیگر ترجمه شده همت دیگران بوده و کسی از داخل ایران این کار را نکرده است.

وی افزود: من سراغ سعدی رفتم و گلستان را برگزیدم. زیرا خارجی‌ها فکر می‌کنند ما ادبیات منظوم داریم نه منثور. ما برای ترجمه باید کاری کنیم. نباید در صندوقچه دربسته این آثار را نگه داریم. امیدوارم این آثار را به خارجی‌ها معرفی کنیم.

کتابی در 7 فصل استاد حامد شکوفگی نیز در این مراسم عنوان کرد: این کتاب در هفت فصل تهیه شده و در مقدمه آن به دغدغه محقق اشاره شده است. در مهمترین بخش فصل اول با چند جریان روبرو هستیم و به تفاوت ارائه منطق‌الطیر‌ها اشاره می‌شود.

وی افزود: در قیاس رساله الطیر ابن سینا و یا غزالی، به تفاوت شیوه تربیت انسانی برمی‌گردیم.

شکوفگی در ادامه با اشاره به دیگر فصول این کتاب تاکید کرد: هر فصل، یک عنوان برگرفته از حال و هوای کار دارد. نگاه عطار به مسأله توحید و رابطه انسان و خدا، مورد توجه نویسنده است.

نسل فراری از ادبیات در ادامه برنامه مهدی محبتی با اشاره به اختصاص این ادبیات به این کشور بیان کرد: درآمد ترکیه از قونیه در دو دولت قبل، نصف درآمد نفتی ما بوده است. یک کشور از یک شاعر چنین درآمدی دارد و از این رو شعر ثروت ملی است.

وی ادامه داد: نسل جدید از ادبیات فراری است و اگر این نسل با ادبیات آشتی نکند، آینده‌ای روشنی در انتظار ما نیست. ادبیات فارسی و شعرا در فرهنگ تعادل ایجاد می‌کنند. چه کنیم نسل جدید با ادبیات آشتی کند؟ نگاه غالب این است که بچه را چگونه باید به دانشگاه رساند و این نگاه فرزندان ما را نابود کرده است. بر همین اساس رمان "آینه‌های خندان" و در ادامه "قرن‌های بی زمان" برای نسل دانشگاهی به رشته تحریر درآمد.

این نویسنده به دغدغه‌های خود پیرامون چرایی مجذوب بودن عطار در کلام افراد مختلف اشاره کرد و یادآور شد: روش عطار تمثیل و قصه است و البته قصه در نظر او پیمانه نیست. باید به ادبیات بیش از این توجه شود تا جهان را زیر چتر فرهنگ و هنر بگیریم. فرهنگ خوراک می‌خواهد، ان‌شاءالله این آثار خوراک پژوهشگران باشد. من کاستی‌های این اثر را پذیرا هستم.

در انتهای این برنامه با حضور اساتید از کتاب قرن‌های بی زمان رونمایی شد.