«شایعات» چگونه دامن جواد عزتی را گرفت / «سیمپسون‌ها» در تئاتر

آروین موذن‌زاده؛ تئاتر ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با سپری کردن بیش از 4 دهه پا به قرنی تازه گذاشت؛ در این عمر سپری شده 45 ساله، آثار مختلفی با موضوعاتی متنوع از دفاع مقدسی، دینی، کمدی، اجتماعی و... تولید و در سالن‌های تئاتر به صحنه رفتند. برخی از این آثار بسیار جریان ساز بودند و برخی آثار خاطره‌انگیز و پرمخاطب.

شاید خالی از لطف نباشد مروری داشته باشیم بر آثاری که طی دهه‌های 60، 70، 80 و 90 تولید و اجرا شدند، روندی که این آثار برای تمرین و تولید طی کردند، گروهی که در تولید و اجرای اثر حضور داشتند و دیدن تصاویر این اجراها اعم از عکس یا فیلم.

از این رو در گروه هنر تصمیم بر این شد که از آغاز سال 1400 با جمع‌آوری اطلاعات مختلف اجراهای 4 دهه گذشته، مروری بر تولیدات تئاتر ایران در این بازه زمانی داشته باشیم که این گزارش‌ها تا نیمه سال 1401 ادامه داشت و بعد از وقفه‌ای چند ماهه از ابتدای سال 1402 این روند مجدداً ادامه پیدا کرد.

در شصت و هشتمین گام از «چهار دهه خاطرات صحنه» به سراغ نمایش «شایعات» به کارگردانی رحمان سیفی‌آزاد رفتیم که مهر و آبان 1392 در سالن سمندریان تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه رفت.

«شایعات» نوشته نیل سایمون است که آثارش در ایران طرفداران زیادی دارد. سیفی آزاد بعد از 12 سال دوری از تئاتر و اجرای نمایش «شب نشینی در جهنم» این اثر نمایشی را برای بازگشت دوباره به تئاتر انتخاب کرد. در آن زمان این نمایشنامه که یک کمدی فارس است برخلاف آثار دیگر سایمون در ایران زیاد شناخته‌شده نبود اما مثل دیگر آثار این نویسنده با نگاهی طنزآمیز به موقعیت چند آدم جدی نگاه می‌کند. نمایشنامه «شایعات» با وجود فضایی کاملاً کمدی تلاش می‌کند مفاهیم عمیق انسانی را به مخاطبان یادآور شود. این نمایشنامه، همان‌گونه که از نامش پیداست، به موضوع رواج شایعه در جامعه می‌پردازد؛ شایعاتی که دهان به دهان می‌چرخند و همه آحاد جامعه را درگیر می‌کنند.

سیفی آزاد در سال‌هایی که از کارگردانی آثار نمایشی دور بوده به عنوان ناظر کیفی، تهیه کننده و مدیر در سینما و تلویزیون فعالیت می‌کرد. وی در آن زمان مدیر گروه مجموعه‌های تلویزیونی شبکه یک و مدیر گروه فیلم و نمایش شبکه 4 سیما بود. او همچنین به تازگی مجوز ساخت فیلم سینمایی «تالان» را به تهیه کنندگی علی طلوعی دریافت کرده و در سال‌های اخیر تهیه کنندگی فیلم سینمایی «روز ششم» به کارگردانی حجت قاسم زاده اصل را نیز برعهده داشته است اما همچنان ترجیح می‌دهد به عنوان کارگردان در تئاتر فعالیتی نداشته باشد.

در نمایشنامه نیل سایمون، با شخصیت‌هایی مواجه هستیم که قرار است همگی در خانه ویلایی دوستشان چارلی که معاون وزیر است، دور هم جمع شوند تا به اتفاق، سالگرد ازدواج چارلی و مایرا را جشن بگیرند. در شب سالگرد، مایرا به شکل مرموزی مفقود شده و چارلی، پیش از رسیدن مهمان‌ها، ظاهراً به خود شلیک کرده اما تیر، تنها به لاله گوش او آسیب رسانده است. مهمان‌ها، یکی پس از دیگری سر می‌رسند و در مواجهه با آنچه که روی داده، واکنش‌های متفاوتی را از خود نشان می‌دهند. آن‌ها تلاش می‌کنند که این قضیه را از بقیه پنهان کنند. در این مهمانی بازار شایعه و سخن پراکنی بسیار داغ است. هر کدام از شخصیت‌های نمایش، از معاون وزیر و همسرش تا نامزد انتخاباتی سنای ایالتی گرفته تا شومن برنامه‌های آشپزی تلویزیونی و یک پلیس باهوش، همه و همه درگیر حرف‌های زمزمه وار در گوشی هستند که پنهانکاری‌های آن‌ها، در لایه‌های مختلف شخصیتی‌شان به چشم می‌خورد.

شخصیت‌های نمایش «شایعات» کن و کریس با بازی احمد ساعتچیان و رؤیا میرعلمی هر 2 وکیل، لن و کلر با بازی مجید صالحی و نگار عابدی دلال پولدار مالیاتی و همسرش، گلن و کاس با بازی سعید چنگیزیان و فهیمه امن‌زاده سیاست‌باز و همسرش، ارنی با بازی جواد عزتی شومن بی‌مایه برنامه‌های آشپزی تلویزیون و پلیس با بازی بهرام افشاری هستند.

رضا گوران به عنوان مشاور کارگردان، منوچهر شجاع طراح صحنه، گلناز گلشن طراح لباس و نیما دهقان به عنوان تهیه کننده، سیفی آزاد را در اجرای نمایش «شایعات» همراهی می‌کردند.

سیفی آزاد در انتخاب بازیگران این اثر نمایشی ترکیبی از 2 طیف بازیگران طنز مانند مجید صالحی، جواد عزتی، بهرام افشاری، رؤیا میرعلمی و بازیگرانی که بیشتر آنها را در نقش‌های جدی دیده‌ایم مانند احمد ساعتچیان، سعید چنگیزیان، نگار عابدی و فهمیه امن زاده را برگزیده بود که همین ترکیب باعث شکل گیری موقعیت‌ها و فضاسازی‌های متفاوتی در نمایش می‌شد. در واقع از نقاط قوت نمایش «شایعات» می‌توان به ترکیب بازیگران آن اشاره کرد بازیگرانی که همگی از هنرمندان حرفه‌ای عرصه تئاتر هستند و برخی از آنها در آن مقطع زمانی کم‌کم در حال تبدیل شدن به ستاره‌های تلویزیون و سینما بودند، هنرمندانی چون جواد عزتی، مجید صالحی، نگار عابدی و بهرام افشاری که در سال‌های اخیر کم‌تر آنها را در تئاتر دیده‌ایم.

سیفی آزاد در گفت‌وگویی که قبل از اجرای نمایش با خبرنگار مهر داشت درباره انتخاب این متن برای اجرا عنوان کرد: «شایعات» متنی است که در همه جای دنیا می‌تواند با مردم ارتباط برقرار کند چون شایعه در همه جای دنیا وجود دارد و در ایران هم به دلایل مختلف زیاد شده است. نمایشنامه «شایعات» را به دلیل اینکه هم فضای کمدی خوبی دارد و هم می‌تواند ارتباط خوبی با مخاطب ایرانی برقرار کند برای اجرا انتخاب کردم. مثل همه کارهای نیل سایمون این نمایشنامه دارای طنز موقعیت و کلامی توأم با هم است اما به لحاظ تماتیک به تفکر مردم ما نزدیک‌تر است. در نمایشنامه‌های دیگر نیل سایمون ویژگی‌های جامعه آمریکا به لحاظ مضمونی و کلامی تصویر می‌شوند که البته در «شایعات» هم این اتفاق می‌افتد اما تم مرکزی آن که شایعه پردازی است با مخاطب ایرانی مانوس‌تر است.

وی درباره استفاده از بازیگران طنز مثل جواد عزتی و مجید صالحی در کنار بازیگران جدی مانند احمد ساعتچیان و سعید چنگیزیان گفت: کاراکترهای «شایعات» آدم‌های جدی هستند که در موقعیتی طنز قرار می‌گیرند پس قرار نیست با حضور بازیگران به هر ترتیب از تماشاگر خنده بگیریم. شاد بودن خودش کافی است و لزوماً قرار نیست تماشاگران به هر نحوی بخندند. این نمایش موقعیت‌های کمدی بسیار جذابی دارد که امیدوارم ما از پس انتقالش برآمده باشیم و مخاطب با رضایت از سالن نمایش خارج شود. این نمایش موقعیت‌های بالقوه ای دارد که ما تلاش کردیم آنها را تبدیل به فعل کنیم. بازیگران در این نمایش کاملاً بر اساس ویژگی کاراکترها انتخاب شدند و در واقع پیشنهاداتی که متن اصلی و ویژگی‌های کاراکترها به من می‌داد باعث شد به سراغ این بازیگران بروم.

نگار عابدی نیز یکی از بازیگران این اثر نمایشی بود که در گفت‌وگویی که با خبرنگار مهر داشت درباره حضورش در این اثر نمایشی گفت: من پیش از این نیز تجربه حضور در آثار طنز بسیاری را داشته‌ام از بازی در نمایش‌های تخت‌حوضی سنگلج گرفته تا کمدی‌هایی با سبک و سیاق متفاوت‌تر. در واقع در طول دوره فعالیتم تلاش کردم در همه ژانری بازیگری را تجربه کنم. این جزو علایق من است که بازی در نقش‌های مختلف را برعهده بگیرم. در تئاتر نیز تلاش کردم در انواع مختلف نمایش‌های کمدی از تخت‌حوضی و کمدیا دلارته گرفته تا کمدی موقعیت و نقش‌های تیپیکال و حتی درون‌گرا نیز خودم را بیازمایم.

این بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون درباره ویژگی‌های این نمایش یادآور شد: نمایش «شایعات» یک کمدی مبتنی بر موقعیت‌های طنز است. در واقع آدم‌های جدی در شرایط مضحکی قرار می‌گیرند که باعث خنده می‌شود. این کاراکترها شخصیت‌های ساده‌ای هستند که در یک کلاف گیر افتاده‌اند. قلم نیل سایمون در پرداخت شخصیت‌ها نیز به این موقعیت خنده‌دار کمک فراوانی کرده است. به عقیده من هنگام دیدن این نمایش مخاطب احساس می‌کند که کارتونی با شخصیت‌های بزرگسال می‌بیند مثل کارتون «خانواده سیمپسون‌ها». آدم‌های این نمایش شخصیت‌های ساده‌لوحی هستند تا حدی که فقط در کارتون‌ها می‌توانیم نمونه آنها را ببینیم. در این نمایش با رگه‌هایی از فانتزی روبرو هستیم که زیاد مشهود نیست اما تاثیرش را روی شخصیت‌ها و موقعیت‌های نمایش گذاشته است.

احمد ساعتچیان هم یکی از بازیگران این اثر نمایشی بود؛ بازیگری که معمولاً کمتر در نقش‌های طنز بازی می‌کند. این هنرمند در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره حضورش در این اثر نمایشی بیان کرد: طنز یکی از ویژگی‌های کلی آثار نیل سایمون مخصوصاً «شایعات» است اما در اجرا این مسئله باید به صورت جزئی بین کاراکترها و موقعیت‌هایی که قرار است ایجاد شود، تقسیم شود و همین کار را سخت می‌کند چون هرکس باید رنگ خودش را در کار داشته باشد تا شخصیت‌ها شبیه به هم نشوند.

بازیگر نمایش «در مصر برف نمی بارد» درباره تفاوت این متن با نمایشنامه‌های دیگر نیل سایمون گفت: در نمایش «شایعات» مسائل انتقادی اجتماعی هم مطرح می‌شود و در واقع موقعیت آدم‌های بورژوا مورد تمسخر قرار می‌گیرد. این متن بیشتر شبیه به نمایشنامه «پابرهنه در پارک» نیل سایمون است تا مثلاً «پسران آفتاب». در این نمایش نکته مهم این است که شخصیت‌های اثر شخصیت‌های واقعی و برگرفته از اجتماع ما هستند و نویسنده آنها را از جامعه وام گرفته و به راحتی می‌توانیم مابه ازای آنها را در جامعه پیدا کنیم. اتفاقاتی که در این نمایش رخ می‌دهد غیر از آمریکا می‌تواند در کشورهای دیگر هم بیفتد و همین مسئله متن نیل سایمون را ویژه و جهانی می‌کند.

به هر حال نمایش «شایعات» را می‌توان یکی از آثار طنز خاطره انگیز اوایل دهه 90 در تئاتر ایران به حساب آورد در زمانه‌ای که نیل سایمون محبوبیت فراوانی در میان اهالی تئاتر داشت و شاهد اجرای آثار مختلف این نویسنده آمریکایی توسط هنرمندان پیر و جوان تئاتر ایران بودیم. در نمایش «شایعات» بازیگران شناخته شده‌ای در کنار یکدیگر جمع شده بودند که همین مساله بر دیده شدن نمایش و جذب مخاطبان می‌افزود بازیگرانی که بسیاری از آنها حالا تبدیل به سوپراستارهای سینمای ایران شده‌اند و شاید در کنار هم جمع کردن آنها در یک اثر نمایشی امری محال به حساب بیاید.

220

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1846238