شب بزرگداشت جمال شورجه؛ از یاد حمید لبخنده و بکتاش آبتین تا ضرورت اتحاد در سینما

مدیرعامل خانه سینما گفت: کشور، سینما و صحنه هنر راهی جز همدلی ندارد. هرفردی در هر جایی اگر به این همدلی بیافزاید خدا بیامرزتش و هرکس در هرجایی بخواهد شکافی ایجاد کند، یقینا به صحنه فرهنگی خیانت می‌کند.

به گزارش ایسنا، منوچهر شاهسواری که در مراسم بزرگداشت جمال شورجه سخن می گفت، در ابتدا مطرح کرد: فرصت گرانقدر است که ارادت خود را به جمال عزیز ابراز کنم. من و جمال یکی از قدیمی‌ترین افراد در شورای پروانه ساختیم و البته در حال حاضر هیچ کدام در این موقعیت نیستیم. همانند آقای شمقدری از دفترهای یادداشت آقای شورجه خاطرات خوبی دارم که یادآور دقت‌های ایشان است. امیدوارم که این جنس از مراسم و تجلیل‌ها که به همت کانون کارگردانان در حال انجام است به سایر صنوف ماهم تسلی پیدا کند و فرصت سپاسگزاری از همه کسانی که برای سینما و فرهنگ ایران زحمت کشیده‌اند، فراهم شود. شما بهتر می‌دانید که قاعده خدمت‌گذاری بدون رعایت قاعده حق‌گذاری مسیر نمی شود و این اولین وظیفه ای است که ما بر عهده داریم تا به همه عرصه ها بها دهیم. حذف، تعدیل ایجاد تعارضات بیهوده نکته‌ای است که همه ما را از مسیر اصلی دور می‌کند.

وی ادامه داد: فرصت‌های این چنین به ما این امکان را می‌دهد از کسانی که در این عرصه مفید بوده اند، قدردانی کنیم، دوستان قبل از من با دلسوزی نکاتی را بیان کردند و من هم به سهم خود تشکر می‌کنم، اما ما پراکندگان مجموعه‌ایم، ذات و فطرت ما به سمت جمع است و جهان پیرامون ما جهان پراکندگی است این پراکندگی فقط با دور هم بودن و سخن گفتن و هم‌دلی کردن فراهم می شود و حتی اگر نکته‌ای هم با هم داریم چاره ای جز گفتگو نداریم. صمیمیت نکته‌ای است که به شدت به آن احتیاج داریم و نمی‌توانیم ساختاری را نقد کرد و به ساختار جدید فکر کرد و آن را دوست نداشته باشیم ما نیازمند یک فضای صمیمیت انتقادی هستیم، فارغ از همه هیاهوهای که گاهی اوقات منجر به دلگیری و دلشکستگی می‌شود که این امر پسندیده‌ای نیست. خدا را شاکرم این فرصت پیش آمد در این مراسم که به نیات جمال عزیز برگزار شده است، حضور پیدا کردم. همه ما باید شاکر لحظاتی باشیم که این فرصت ها به ما داده شود بار دیگر همدلی و رفاقت را بگوییم. کشور، سینما و صحنه هنر راهی جز همدلی ندارد. هرفردی در هر جایی اگر به این همدلی بیافزاید خدا بیامرزتش. و هرکس در هرجایی بخواهد شکافی ایجاد کند، یقینا به صحنه فرهنگی خیانت می‌کند. برای جمال عزیز آرزوی سلامتی می‌کنم و از همکارانمون هم هرکسی در بستر بیماری است و به صحنه برگردد. صحنه سینما نیازمند همه است.

مراسم بزرگداشت «جمال شورجه» به همت کانون کارگردانان سینمای ایران با همکاری موزه سینمای ایران شامگاه24 دی ماه در سالن سینماتوگراف موزه سینما با حضور جمعی از سینماگران برگزار شد.

در ابتدای این مراسم مجری برنامه علیرضا غفاری گفت: امشب شب جمال شورجه است. این سنت خوب و ایده جذابی است که کانون کارگردانان مدت‌هاست آن را ادامه می‌دهد و آن تجلیل هنرمندان است.

غفاری پس از آن حاضران را دعوت به دیدن کلیپی از جمال شورجه کرد. این کلیپ شامل تصاویری از فیلم ها و پشت صحنه فیلم های جمال شورجه و همچنین قسمتی از گفتگوی تاریخ شفاهی این هنرمند پیشکسوت با موزه سینما درباره شکل گرفتن علاقه او به سینما و سینمای دفاع مقدس بود.

جمال شورجه و هم‌نسلانش متر و معیار سینمای دفاع مقدس و انقلاب هستند

در ادامه محسن امیریوسفی رییس کانون کارگردانان طی سخنانی گفت: خانم ها آقایان، سلام. خیلی خوشحالیم که در شبی دیگر از شبهای کانون کارگردانان سینمای ایران و با بزرگداشت کارگردانی دیگر از دهه شصت در خدمت شما هستیم. کارگردان شناخته شده سینما آقای جمال شورجه که زودتر از این باید بزرگداشت شان برگزار می شد ولی به دلیل کسالتی که داشتند چند بار این برنامه به تعویق افتاد ولی خوشحالیم که امشب میزبان این هنرمند در کانون کارگردانان هستیم.

او یادآور شد: اولین دوره این شبها در سال 98 آغاز شد ولی با شدت گرفتن کرونا متاسفانه نتوانستیم آن را ادامه دهیم ولی دوره جدید شبهای کارگردانان را به کمک موزه سینما و فیلمخانه ملی دوباره آغاز کردیم که از جناب آقای دکتر عباسی ریاست موزه سینما و خانم لادن طاهری رئیس فیلمخانه ملی و آقای وحید موسائیان دبیر شب کارگردانان تشکر می کنم. در هفته گذشته دو کارگردان شناخته شده را نیز از دست دادیم که جا دارد از این عزیزان هم یاد کنیم. آقای حمید لبخنده کارگردان سینما و تلویزیون که نابهنگام از میان ما رفت، آقای لبخنده کارگردان سریال ماندگار تلویزیون بنام "در پناه تو" بود که بسیار مورد توجه مردم در دهه هفتاد قرار گرفت ولی متاسفانه ایشان در سالهای اخیر نتوانستند فیلم یا سریال جدیدی بسازند و همانطور که خود گفتند از سریال سازی کنار گذاشته شدند. روحشان شاد.

سینماگر دیگری که از دست دادیم کارگردان مستند سینمای ایران و شاعر پایمرد بکتاش آبتین بود که دوران حبس خود در زندان را می گذراند و متاسفانه جان به جان آفرین تسلیم کرد، روحش شاد.

از طرف کانون کارگردانان درگذشت این دو عزیز را به خانواده آنان و دوستان شان تسلیت می گویم.

محسن امیر یوسفی گفت: ما امشب برای بزرگداشت کارگردانی گرد هم آمدیم که دانش آموخته گرافیک است و به گفته خودشان اگر انقلاب نمی شد، هیچگاه به سراغ سینما نمی رفتند. آقای جمال شورجه کارگردانی سینما را از سال 67 با فیلم "روزنه" آغاز کرد و نام خود را بعنوان یک سینماگر دفاع مقدس ثبت کردند با فیلمهائی که در کنار بیان اعتقادات و دیدگاه ایشان در حوزه جنگ و انقلاب، نشان از علاقه به تکنیک های جذاب سینمائی و تلاش در جذب مخاطبین سینماست.

آقای شورجه پس از سه دهه فیلمسازی در حوزه دفاع مقدس و انقلاب، تلاش زیاد و خستگی ناپذیری هم برای ساخت سریال حضرت موسی انجام دادند که متاسفانه با بروز سکته مغزی در اردیبهشت سال 98 این امر میسر نشد.

آقای شورجه و تعدادی از دیگر فیلمسازان هم نسل و هم فکر ایشان متر و معیار سینمای دفاع مقدس و انقلاب هستند که امیدواریم بتوانند در مسیر سینمای مورد علاقه خود به راحتی کار کنند، همانطور که سینماگرانی با تفکرات و اندیشه های دیگر هم حق کار و ادامه حیات سینمائی دارند.

آقای شورجه می دانند که محبوبترین مدیر سینمای بعد از انقلاب نزد همه دیدگاه های سینما، کارگردان فقید سینمای دفاع مقدس سیف اله داد است که متاسفانه زود از میان‌ما رفت.

آقای شورجه می دانند که زمانی کارگردان فراموش نشدنی سینمای دفاع مقدس یعنی مرحوم رسول ملاقلی پور چگونه در دفتر مدیر وزارت ارشاد جای ترکش جنگ را بر بدن خود نشان داد تا مشکل همکارش را حل کند و همین صداقت و صراحتش او را محبوب همه سینماگران کرد.

آقای شورجه هم نسل این سینماگران است که امیدوارم هر چه زودتر سلامتی کامل خود را به دست آورند و دوباره مثل گذشته مشغول به کار شوند. این آرزوی کارگردانی است که خود یک سکته مغزی را پشت سر گذاشته است.

شورجه همانند یک آرتیست زندگی می‌کند

سید احمد میرعلایی تهیه‌کننده پیشکسوت سینما و مدیر فرهنگی در بخش دیگری از این مراسم گفت: جا دارد از طرف خانواده آقای شورجه از طرف همه کسانی که در این مدت جویای حال آقای شورجه بودند تشکر و قدردانی کنم چرا که من در این مدت بنا به درخواست خود او پاسخگوی تلفن ایشان بودم. از مدیریت خانه سینما برای برگزاری این مراسم تشکر می‌کنم. در مورد برخی دوستانی که گرفتاری داشتند با ایشان صحبت کردم و ایشان مجدانه پیگیری کردند، هم در بخش صندوق حمایت از هنرمندان و همچنین آقای شاهسواری عزیز. ولی از دوستان می خواهم برای شخصی دعا کنند که برای عزیزان بسیار عاشقانه پیگیری می کردند و اکنون در بستر مریضی است. دعا کنیم عزیزانی که این چنین مجدانه تلاش می‌کنند سلامت باشند.

وی افزود: من سالیان سال است در خدمت جمال شورجه بوده و هستم و افتخار می کنم از فیلم اول «روزنه» و سریال «حضرت موسی (ع)» کنار ایشان حضور داشتم. من ایشان را در دو مرحله شناختم؛ قبل از سکته و بعد از سکته. در این مدت به این موضوع فکر می‌کردم کسی که برایش مشکلی پیش می‌آید دوستان چگونه تماس می‌گیرند و نگرانی و دلشوره خود را به من اعلام می‌کنند. کسانی که فکر نمی‌کردم تماس گرفتند و از آن روز نگاه من عوض شد، چرا که باور نمی‌کردم برخی به جهت نوع زندگی شان دعا بلد باشند و می‌گفتند ما خانوادگی برای ایشان دعا می کنیم. ما در سینما تلاش می‌کنیم برای مردم آرتیست بیافرینیم این آفریدن در نوشته و کارگردانی بسیار دشوار است. اما آرتیست زندگی کردن بسیار سخت و دست نیافتنی است. چند نمونه آرتیست در سینما داریم که این گونه زندگی کنند؟ مگر می شود کارگردانانی که در این سینما کارگردانی کرده اند در یک پروانه ساختشان اسم آقای شورجه نباشد؟

وی افزود: ایشان به هیچکس به هیچ صورتی نگاه سلیقه گونه نداشتند. این انعکاس را در زندگی و مرام ایشان می بینم، این افراد را در سینما کم داریم. از مسئولان موزه سینما، کانون کارگردانان و مسئولان سینمایی سوال می کنم چرا می گذاریم هنرمندان ما فوت شوند و بعد تندیس شان را نصب می‌کنیم؟ چرا تندیس افرادی همانند شورجه را نباید برای نسل های بعدی نگه داریم؟ چگونه می شود فردی مانند جمال شورجه وارد سینما می شود و همه سینمایی‌ها عاشقانه به او عشق می ورزند؟ ما یک فیلم کار می‌کنیم آخر فیلم می‌بینیم همه با هم اختلاف داریم! چه کسی با آقای شورجه این رابطه را دارد؟ مگر اصغر شاهوردی بهترین صدابردار ایران نبوده و صدابرداری را در ایران بنیاد نگذاشته است؟ ایشان در راهی که از سینما برمی‌گشته تصادف می کند و زمین گیر می شود و همسرش چگونه عاشقانه این فرد را نگهداری می کند؟ با این حال ما فقط برویم و به ایشان سر بزنیم و بزرگداشت برگزار کنیم؟ چرا مجسمه اصغر شاهوردی و امثال جمال شورجه را خودشان پرده برداری نکند؟

وی ادامه داد: امروز اینجا جمع نشده ایم به جمال شورجه احترام بگذاریم، بلکه جمع شده ایم به خودمان احترام بگذاریم. امیدوارم این شب ها و حرکت ها ادامه پیدا کند و رفاقت ها و دوستی ها پایدارتر شود. چه می شود شورجه هم می تواند آرتیست در سینما ارائه کند و هم مانند یک آرتیست زندگی کند. بسیاری از هنرمندان نتوانسته اند این گونه باشند. از دوستانی تشکر می کنم که در این مدت فقط حال آقای شورجه را پرسیدند و رفتند، مسئولانی که می‌توانستد کارهایی بکنند. در صورتی که آقای شورجه هیچ نیازی ندارد. آنها که می گفتند بچه مذهبی ها می خورند و می‌چاپند و زندگی جمال شورجه را مطالعه کنند، ببینند که چگونه زندگی می کند. ما که از کنار ایشان با یک احوال پرسی می گذریم فردای قیامت می خواهیم چه جواب بدهیم؟

پس از آن ویدئویی از تورج منصوری پخش شد که درباره جمال شورجه صحبت می‌کرد.

در ادامه علیرضا غفاری که اجرای برنامه را برعهده داشت، گفت: اواخر دهه 70 فیلمنامه‌ای نزد اقای شورجه بردم و برخورد آقای شورجه بسیار برایم جذاب بود؛ قبل از این که بخواهم پیش شان برم فیلمنامه را به دو سه نفر دیگر نشان دادم که یک نگاه اجمالی به آن کردند و بیانگر این بود که اهمیتی ندارد، اما زمانی که به آقای شورجه نشان دادم گفتند یک هفته وقت می‌خواهم و خیلی با دقت خواندند هیچ وقت این فیلم ساخته نشد، اما آقای شورجه بسیار نکاتی به من آموختند که سال‌ها بعد به کارم آمد؛ همین جا به خاطر آن نکات از ایشان تشکر می‌کنم.

«جمال شورجه» نماد سینمای انقلاب است در ادامه این مراسم جواد شمقدری (کارگردان سینما) به روی صحنه دعوت شد و او گفت: امروز برایم روز پربرکتی بود این ایام با سی‌وپنجمین سالگرد عملیات کربلا5 مصادف است؛ عملیاتی که خیلی از عزیزان را از دست دادیم که با خونشان راه انقلاب را تثبیت کردند. ما در انجمن اسلامی با هدف یادگیری سینما برای اهداف انقلاب پا به این عرصه گذاشتیم از این انجمن 40 نفر وارد سینما شدند که همگی جزء افراد موفق سینما بودند. آقای شورجه در این عرصه بسیار موفق عمل کردند. نام جمال شورجه همواره در سینمای دفاع مقدس و مقاومت می‌درخشد از جمله فیلم‌های عرصه مقاومت که بسیار خوب ساخته شد می توانیم به فیلم «33 روز» اشاره کنیم که بسیار درخشید از دیگر فیلم‌هایشان که هیچ کجا از آن حرفی زده نمی‌شود فیلم «احمد بای» بوده که هنوز به پایان نرسیده است.، امیدوارم حال آقای شورجه هرچه زودتر خوب شود تا تدوین کار را خودشان تمام کنند.

وی در ادامه گفت: نام شورجه را همواره در عرصه سینما و تلویزیون با عناوین مختلفی شنیده‌ایم در کنار «فرج‌الله سلحشور» دو سریال «مریم مقدس» و «یوسف پیامبر» را کار کردند؛ آقای شورجه در سریال «یوسف پیامبر» به عنوان مشاور کارگردان حضور داشت که این از خلوص کار اوست؛ این حرکت را کمتر کارگردانی انجام می‌دهد همین کار او نشان دهنده بزرگی‌اش است. «جمال شورجه» نماد سینمای انقلاب است؛ در ابتدا این برنامه سوره والعصر خوانده شد در این سوره درباره خسران انسان گفته می‌شود که در آیه بعدی چند مثال می‌زند که این خسران شامل حال چه کسانی نمی‌شود، آقای شورجه مصداق این سوره است هم ایمان دارد و هم کار خیر انجام می‌دهد. شخصی مثل «ژرارد دوپاردیوو» که در کار «احمدبای» بازی می‌کرد؛ عاشق او شده بود و اگر امکانش وجود داشت امشب در این جمع درباره این استاد سینما صحبت می‌کرد. عمده کارهای «جمال شورجه» براساس نیاز روز جامعه و سینمای ایران بوده است.

شمقدری افزود: همچنین حضورشان در جلسات شوراهای مختلف سینما موثر بوده است و با یک وجدان کار بسیار بالا حضور داشت و ایشان از معدود افرادی بود که در شورای فیلمنامه حضور داشت و فیلمنامه‌ها را کامل می‌خواند در بعضی از جلسات یادمان می رفت که فیلمنامه درباره چه چیزی بوده اما آقای شورجه در دفترش کامل درباره آن‌ها نوشته بود جمال شورجه مصداق بارز سخنان رهبری است که فرمودند: در عرصه سینما به افرادی که نیاز داریم که تبیین جهادگران را به تصویر بکشد. رهبری یکی از نکاتی که با تاکید مطرح می‌کنند این است که در این شوراها که سرنوشت افراد را تعیین می‌کنند افرادی مثل آقای شورجه که دلسوزانه کار کنند، نیاز داریم. یادم است در یکی از جلسات با رهبر انقلاب، ایشان به حضور آقای شورجه تاکید داشتند. به اقای خزایی پیشنهاد می‌کنم تا از آقای شورجه در شوراها استفاده کنند. از خانواده آقای شورجه می‌خواهم تا دفاتری که دارند را جمع‌آوری کنند که این دفاتر پُر از نکات آموزنده است.

احمد بای از لحاظ تولید و تهیه فیلم سختی بود  جمال شورجه که بر روی صندلی چرخ دار نشسته بود، روی صحنه آمد و طی سخنانی گفت: از همه دوستانی که در این مراسم شرکت کردند و مدتها ندیده بودمشان ممنونم، خدا حفظ‌تان کند. همچنین از آقای شاهسواری که با همه مشغله‌ای که دارند قدم رنجه کردند و به این مراسم آمدند. همچنین از شورای مرکزی کارگردانان که مرا شایسته تجلیل دانستند ممنونم. خداوند به شما اجر جزیل عنایت کند. از تورج منصوری که یار غار من بود و در فیلم «احمد بای» دلسوزانه به من کمک می‌کردند ممنونم، به من دلگرمی می‌داد که طاقت بیاوریم چرا که «احمد بای» به لحاظ تولید و تهیه، فیلم بسیار سختی بود و من بعد از دو هفته از آن، سکته کردم. این فیلم درباره احمد بیگ پاشا قهرمان ملی الجزایر است که در آن کشور مانند سردار سلیمانی ما محبوب است و برای او احترام قائلند.

وی افزود: حاج قاسم در کشور ما مظلوم واقع شد ولی احمد بیگ پاشا یکی از سرداران عثمانی بود که بسیار محبوب بود. این فیلم تاریخی را به کمک دوستان که جهادی کار کردند، با تمام مشکلاتی که بود ساختیم و به ایران برگشتیم. فیلم را تحویل سفارت الجزایر داده ایم و خود من هنوز نسخه کامل آن را ندیده ام. فکر می کردم شاید بتوانم آن را در جشنواره فجر ارائه دهم. دوست داشتم کارگردانان عزیز دیگر این کار را می ساختند ولی آنها اصرار داشتند عوامل حضرت یوسف این کار را بسازند و منِ گنهکار از آن سریال باقی ماندم. هر چقدر سعی کردم از عزیزان ایرانی در این سریال استفاده کنیم، نتوانستم. در آخر این سکته برای ما بود و بعدا فهمیدیم این یکی از نعمات الهی بود. امیدوارم روزی این فیلم هم در ایران به نمایش درآید. امیدوارم روزی با سلامتی روبروی شما بایستم و تا کمر خم شده برای شما تعظیم کنم. در این مدت خانواده ام بسیار مرا همراهی کردند و مرا تیمار کردند. از ایشان هم تشکر می کنم. پس از آن کامران ملکی به نمایندگی از محمد خزاعی رئیس سازمان سینمایی لوح تقدیر و هدیه نقدی سازمان سینمایی و موزه سینما را به جمال شورجه تقدیم کرد. جواد شمقدری هدیه جامعه اسلامی هنرمندان، فرزاد حیدری از طرف صندوق اعتباری هنر و محسن جوادی از طرف انجمن دفاع مقدس و انقلاب اسلامی هدایای خود را به جمال شورجه تقدیم کردند. همچنین اعضای شورای مرکزی کانون کارگردانان سینمای ایران بر روی سن حضور پیدا کردند و لوح و هدیه خود را به این کارگردان اهدا کردند. در پایان مراسم هنرمندان به روی سن فراخوانده شدند و با جمال شورجه عکس یادگاری گرفتند. گفتنی است در این مراسم قسمت هایی از فیلم «حماسه مجنون» که توسط فیلمخانه ملی ایران آماده شده بود برای حاضران به نمایش درآمد. در این مراسم سینماگرانی همچون منوچهر شاهسواری، غلامرضا موسوی، احمد امینی، محمدعلی نجفی، محمدرضا عرب، وحید موسائیان، مصطفی کیائی، بهمن کامیار، نادر مقدس، مرتضی شایسته، جواد شمقدری، شفیع آقامحمدیان، احمد میرعلایی، سعید الهی، کامران ملکی، مهرداد خوشبخت، حسن علیمردانی، محمد سربخش، محمد درمنش، جهانبخش سلطانی، علی رویین تن، قدرت الله صلح میرزایی، شهرام زاهدی، حبیب الله بهمنی، احمدرضا گرشاسبی، ابوالفضل همراهی، مهدی فیروزی، دانش اقباشاوی، ابراهیم اصغری، اکبر حر، حسن نجاریان، مهدی عظیمی میرآبادی، مهدی کریمی، سیدمحسن ماهینی، عبدالحمید انصاری، مهران عباسی مدیرعامل موزه سینمای ایران، لادن طاهری مدیر فیلمخانه ایران حضور داشتند.