شرایط بنیادی صنعت فلزات اساسی در بازار سرمایه ایران چگونه است؟

خانم رباب وفایی گفت: صنعت فولاد و صنایع وابسته در تمامی کشورهای پیشرفته از صنایع مادر تلقی گردد. این محصولات، در فرآیند تولید و زنجیره تامین، یا به عنوان ماده‌ی اولیه یا در تولید تجهیزات و تاسیسات صنعتی بکار می رود.

او افزود: بعد از گروه پتروشیمی، گروه فلزات اساسی دومین گروه بزرگ در بازار سرمایه به لحاظ ارزش بازار است و شرکت های فعال در آن، عمدتا سودسازی های مناسب و جذابی را انجام می دهند و بسیاری از فعالان این بازار، سهام شرکت های این گروه را برای گرفتن سود تقسیمی در مجمع خریداری می کنند. روند سودآوری آن ها معمولا عملیاتی است و سهامداران با دید بلندمدت نیز می توانند در آن سرمایه گذاری کنند. گروه فلزات اساسی در بورس ایران متشکل از 38 نماد فعال است.

نگاهی به فلزات مادر در صنعت فلزات اساسی:

مس

او افزود: گستره استفاده از مس شامل صنایعی همچون برق و الکترونیک، ساختمان، کالاهای مصرفی، تولید ماشین آلات صنعتی، حمل و نقل و صنایع نظامی می شود. این فلز یکی از مهمترین و مفیدترین فلزات است که می تواند تشکیل آلیاژ دهد. تقریبا 30 درصد تولید مس جهان در آلیاژ سازی بکار می رود. قابلیت هدایت جریان برق و گرما، چکش کاری، مقاومت در برابر خوردگی، ماشین کاری، استحکام کششی، خاصیت آلیاژی شکل پذیری، مس را به فلزی مطلوب جهت بهره برداری در مصارف صنعتی تبدیل کرده است. عوامل زیادی بر قیمت جهانی مس تاثیر گذار هستند که مهمترین آنها سلامت اقتصاد جهانی است.

فولاد

وفایی گفت: فولاد آلیاژی از آهن است که بین002/0 تا 1/2 درصد وزن آن کربن است. تغییر در درصد کربن، عناصر آلیاژی و عملیات حرارتی منجر به تغییر در خاصیت فولاد و نهایتا تغییر کاربری آن می شود. فولاد به دلیل استحکام کشش نهایی بسیار بالا در ساخت صنایع مختلفی از قبیل ساختمان سازی، سازه‌های زیرساختی، ابزارها، وسا‌یل ترابری، ماشین آلات، تجهیزات و سلاح های نظامی کاربرد گسترده ای دارد. چین بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده فولاد در سطح جهان است و برای بررسی دقیق وضعیت صنعت فولاد، باید به شرایط اقتصادی و سیاسی این کشور توجه کرد.

او افزود: در تحلیل صنعت فولاد باید به قیمت سنگ آهن و کک نیز توجه داشت بعنوان دو محصول ماده اولیه در هزینه بهای تمام شده تولید شرکت های فولاد ساز تعیین کننده است.

به گفته وفایی، شرکت فولاد مبارکه اصفهان یکی از مهمترین شرکت های تولید کننده محصولات فولادی در ایران است که با داشتن سهم از بازار قوی توانسته بر رقیبان خود چیره شود. سهم از تولید کشوری محصولات این شرکت که در زمینه تولید تختال، کلاف گرم و سرد، کلاف رنگی، گالوانیزه و قلع اندود فعالیت دارد، به 45درصد می رسد.

آلومینیوم

او گفت: آلومینیوم که عنصری انعطاف‌پذیر است، عمدتا به صورت سنگ معدن بوکسیت یافت می‌شود و از نظر مقاومتی که در برابر اکسیداسیون دارد، همچنین وزن و قدرت آن، قابل توجه است. آلومینیوم در صنعت برای تولید میلیون‌ها محصول مختلف به‌کار می‌رود. اجزای سازه‌هایی که از آلومینیوم ساخته می‌شوند، در صنعت هوانوردی و سایر مراحل حمل‌ونقل مهم هستند. آلیاژهای آلومینیوم به دلیل داشتن خواص منحصر به فردی مانند نسبت استحکام به وزن بالا، قابلیت جوشکاری، شکل‌پذیری عالی و مقاومت به خوردگی، به گونه گسترده در انواع سازه‌ها، صنایع هوایی و دریایی، خطوط انتقال برق، وسایل نقلیه و... استفاده می‌شوند.

روی

وفایی در ادامه بیان کرد: روی چهارمین فلز پرکاربرد دنیا پس از آهن، آلومینیوم و مس است. از این فلز در ساخت آلیاژهایی همچون برنج و فولاد گالوانیزه و در کل برای جلوگیری از خوردگی و زنگ زدگی استفاده می شود. آبکاری الکتریکی به‌طور گسترده در صنعت خودروسازی و ریخته‌گری تحت فشار (دایکست) مهمترین کاربردهای روی محسوب می شود.

وفایی در ادامه در خصوص عوامل موثر بر قیمت سهام صنعت فلرات اساسی گفت: عوامل متعددی بر قیمت سهام این صنعت تاثیر گذار است. نحوه قیمت‌گذاری محصولات، قیمت‌های جهانی محصولات فولادی، نرخ و نحوه تأمین مواد اولیه، میزان فروش داخلی و صادرات، نوسانات نرخ ارز و... از جمله این موارد هستند.

قیمت های جهانی

او گفت: اکثر شرکت های فعال در صنعت فلزات اساسی، شامل قیمت گذاری دستوری نمی شوند و برای فروش محصولات خود از قیمت های جهانی پیروی می کنند که همین عامل موجب سودآوری خوب آن ها شده است. به عنوان مثال شرکت های تولید کننده فولاد مانند فخوز، فجر و... محصولات خود مانند شمش، ورق و... را متناسب با قیمت های جهانی به فروش می رسانند.

نرخ دلار

او گفت: با تبدیل قیمت‌های جهانی به نرخ های ریالی، نرخ های بدست آمده کاملا متناسب با نرخ دلار هستند و با نوسانات نرخ ارز در ایران، میزان فروش این شرکت ها نیز دچار تغییر می شود. برخی از شرکت های فعال در گروه فلزات اساسی، محصولات صادراتی دارند و فروش این محصولات با قیمت دلار رابطه مستقیم دارد بنابراین با اُفت و یا افزایش نرخ دلار، قیمت های صادراتی نیز دچار نوسان می شود.

قیمت انرژی

او ادامه داد: یکی از چالش های همیشگی صنایع تولید فولاد، مس و به طور کلی صنایع مرتبط با فلزات اساسی، قیمت انرژی مصوب دولت است.

بورس کالا

او بیان کرد: با فراهم شدن زیرساخت های مربوط به بورس کالا و دریافت مجوزهای لازم، محصولات برخی از این شرکت های صنعت فلزات اساسی، در بورس کالا عرضه می شود که این موضوع علاوه بر ایجاد شفافیت در عرضه و تقاضا، موجب افزایش سودآوری این شرکت ها نیز شده است.

او افزود: با گذر از چالش‌های جهانی پیشرفت صنعت فولاد مانند کرونا، رکود دراقتصاد و اخلال در زنجیره تأمین به دلیل جنگ اوکراین، به چالش‌های داخلی از جمله رکود در صنایع و عدم تناسب درعرضه و تقاضا، دسترسی دشوار به بازارهای جهانی، عدم تناسب با پیشرفت‌های صنایع پایین‌دست می توان اشاره کرد.

وفایی ادامه داد: سال 1401با وجود رکود در بازار فولاد و آهن آلات، اما سال پرچالشی برای فولادسازان به شمار می‌رود. یکی از مهم‌ترین تامین انرژی بود ، واحدهای تولیدی سال خود را برای تامین برق و گاز با استرس و نگرانی سپری کردند. به موازات این مسئله، موضوع دیگر حمل و نقل ریلی کشور است که بسیار در صنعت فولاد تاثیر گذار است. فاصله با بنادر آبی مانند فاصله مجتمع فولاد مبارکه با دریا، علاوه بر هزینه‌های منابع آبی، باعث افزایش هزینه‌ها و اتلاف سرمایه در بخش حمل و نقل نیز می‌شود. کاهش مصارف داخلی به ویژه در محصولات فولادی است که نگران کننده است و نشان دهنده رکود است. وضع عوارض صادراتی چشم انداز را مبهم کرده و این مساله موجب کاهش تولید و صادرات خواهد شد.

او افزود: با وجودی عدم رونق صنعت طی سال، تورم بسیاری را تجربه کرد، شاهد بودیم که در نیمه دوم سال محصولات فولادی افزایش قیمت بسیاری تجربه کردند. رینگ صنعتی بورس کالای ایران در این سال با رکوردشکنی‌های مستمر قیمتی در بازار محصولاتی نظیر آهن و فولاد، مس و آلومینیوم مواجه شد. این افزایش قیمت‌هابخصوص در نیمه ی دوم سال بیش از هر عامل دیگری ناشی از تغییرات قیمت‌های جهانی بود، البته ناگفته نماند که باید این نکته را در نظر گرفت که نوسان نرخ ارز بر قیمت محصولات نیز تاثیرگذار بود. البته نوسان نرخ ارز در کل سبب افزایش هزینه های تولید و سبب افزایش قیمت‌ها در محصولات فولادی می گردد.

او در خصوص چشم اندازه گروه فلزات اساسی گفت: یکی از چشم اندازهای توسعه فولاد تولید 55 میلیون تن در سال تا سال 1404 است. برای تحقق این هدف نیازمند سرمایه گذاری در این حوزه هستیم.

او افزود: هلدینگ های بسیاری در زیرمجموعه صنعت فلزات اساسی هستند و احتمال رشد بالایی برای این صنعت پیش بینی می شود. برنامه های توسعه ای کشور نشان میدهد که به شکل موازی با اجرا این برنامه های توسعه، نیاز به شرکت های فلزات اساسی بیشتر خواهد شد و صنایع بورسی آن‌ها نیز رشد خواهد کرد.