شریفی نیا: «ولید» کامل ترین نقشی است که بازی کردم / تلویزیون «مختارنامه» را هرسال پخش کند

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، برنامه تلویزیونی «سریالیست» با اجرای پدرام کریمی سه شنبه بیست و ششم مرداد و همزمان با شام تاسوعای حسینی میزبان محمدرضا شریفی‌نیا بازیگر سینما و تلویزیون بود.

در ابتدای این برنامه که با موضع سریال‌های مذهبی و تاریخی روی آنتن رفت، شریفی‌نیا با اشاره به علایق فرهنگی خود دوران جوانی گفت: من پیش از انقلاب معلم بودم و در همان دوران با دانش‌آموزانم متن‌های نمایشی را اجرا می‌کردم. برایشان قصه می نوشتم و می‌خواندم؛ بعدها همان کارهای محدود مدرسه به تئاتر تبدیل شد و در مناسبت‌های مختلف با حضور والدین دانش‌آموزان آنها را روی صحنه می‌بردیم.

ماجرای داستان نویسی شریفی‌نیا برای کودکان

وی اظهار کرد: در کنار این، من برای بچه ها داستان‌هایی هم می‌نوشتم که بیشتر جنبه اجتماعی و مذهبی داشتند. در آن دوره، ادبیات مذهبی برای کودکان ونوجوانان فقیر بود و تعداد معدودی نویسنده در این حوزه کار می‌کردند؛ البته در ارتباط با زندگی بزرگان دین و ائمه معصومین آثاری منتشر می‌شد اما بسیار کم بود و کفاف مخاطبان کودک را نمی‌داد. یک‌سری کتاب‌ها هم بود که من به آنها کتاب‌های گل و بلبلی می‌گویم و خاصیتی برای بچه‌ها نداشت. بعدها کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان شکل گرفت و ادبیات کودک یک مقدار جان گرفت تعدادی از قصه هایی را که نوشته بودم به نمایشنامه و تئاتر تبدیل کردم.

شریفی‌نیا افزود: من معتقد بودم که بچه‌ها باید از همان سن کودکی با مشکلاتی که در اطرافشان و دنیا وجود دارد آشنا شوند. آنها چند سال دیگر وارد جامعه می‌شوند و باید از مصائب و جامعه مطلع باشند. کتابی از من منتشر شد به نام «پسری به رنگ شب» که به موضوعاتی مثل آپارتاید، تبعیض نژادی و استثمار کودکان می‌پرداخت و برای مخاطبان کودک و نوجوان نوشته شده بود و خیلی هم مخاطب پیدا کرد.

وی گفت: بعد از انقلاب اسلامی، در یک نمایش به نام «حج ابراهیم، حج عاشورا» که کار هنرمندان مشهدی بود بازی کردم. نمایش جذاب و جانداری بود. من نقش امام حسین (ع) را داشتم که مورد توجه قرار گرفت. در همان سال‌ها نمایشی بی‌کلام را روی صحنه بردم که محمدرضا هنرمند و زنده‌یاد پرویز پورحسینی در آن بازی داشتند و خودم هم بازیگر آن بودم. سال‌های نخستین بعد از انقلاب بود و این نمایش هم که تمی مذهبی داشت، خیلی مورد توجه قرار گرفت. داستان آن درباره تضاد آدم‌های روشنفکر در جامعه بود و موانعی که در جامعه داشتند. اشاراتی تاریخ هم به ماجرای کودتای 28 مرداد و رفتن و برگشتن شاه نیز داشت. در همین نمایش بود که آقای داوود میرباقری من را دیدند و به نوعی مبداء آشنایی ما شد.

این بازیگر سینما و تلویزیون با تأکید بر این‌که باید کارهای مذهبی و تاریخی را از حیث محتوا از هم تفکیک کرد افزود: ببینید، ما سریال‌هایی داریم که درباره شخصیت‌ها یا وقایع تاریخی است؛ بخش عمده آنها هم به تاریخ صدر اسلام باز می‌گردد؛ مثل مختارنامه، امام علی (ع) یا ولایت عشق. اینها سریال‌های تاریخی هستند. از سوی دیگر، سریال‌هایی هم داریم که فضائل و رذائل اخلاقی محور قصه آنهاست و عنوان سریال مذهبی بیشتر به آنها می‌خورد. شاید سریال «یلدا» که اخیرا هم در این برنامه بررسی شد نمونه خوبی برای این گونه آثار باشد. داستان یلدا در زمانه حاضر رخ می‌داد اما درونمایه مذهبی داشت.

دردسرهای خیال‌پردازی در آثار تاریخی

شریفی‌نیا درباره میزان حضور عنصر تخیل در نگارش متن و تولید سریال‌های تاریخی نیز گفت: هر نویسنده و کارگردانی با قرائت و ذهنیت خودش یک اثر تاریخی را می‌سازد. داود میرباقری یا بهرام بیضایی با توجه به تحقیقاتی که داشته‌اند و ذوق و نوع نگاهشان به یک رخداد تاریخی نگاه می‌کنند.

بازیگر سریال «امام علی (ع)» افزود: اگر شما در جایگاه بیننده، سه یا چهار اثر سینمایی یا تلویزیونی درباره یک واقعه تاریخی مثل عاشورا را کنار هم بگذارید، بهتر می‌توانید به حقیقت ماجرا نزدیک شوید.

شریفی‌نیا عنوان کرد: با این‌حال در این گونه آثار به واسطه آن قداست و ممنوعیتی که وجود دارد، خیلی نمی‌توانیم به شخصیت‌های دینی و معصومان که قهرمان اصلی داستان هستند نزدیک شویم و دست کارگردان بسته است. اگر سازنده اثر بخواهد مثل سایر آثر این ماجرا را رویات کند چه بسا که مواخذه هم بشود.

وی افزود: اگر بخواهید از عنصر تخیل هم بهره ببرید، باز هم دست دست شما بسته‌است چون آن تخیل حتما باید براساس مستندات باشد. درست یا غلط بودن این رویکرد را باید کارشناسان نظر بدهند، اما موضوعی است که در جریان تولید آثار تاریخی در کشور ما رخ می‌دهد. این حساسیت‌ها در مسیحیت بسیار کمتر است. هر بازیگری می‌تواند نقش حضرت مسیح (ع) را بازی کند و فیلم‌های مختلف با روایت‌های گوناگونی ساخته میشوند. البته اعتراضاتی هم صورت می‌گیرد که طبیعی هم هست.

بازیگر فیلم سینمایی «مسافر ری» اظهار کرد: این سد برای نویسنده و کارگردان ما وجود دارد؛ شما نمی‌توانید خیلی به شخصبت معصوم نزدیک شوید. ممکن است تصویر آن شخصیت برای بخش زیادی از مخاطبان مخدوش شود. درست مثل ساختن فیلم از رمان‌های بزرگ دنیا که خیلی‌ها معتقدند ذهنیت خواننده از شخصیت‌ها را به هم زده و از جذابیت و تأثیر آن رمان می‌کاهد.

با پخش دوباره «مختارنامه» از تلویزیون موافقم

شریفی‌نیا با اشاره به صحبت‌های چند روز پیش فریبا کوثری در همین برنامه که از پخش مداوم سریال «مختارنامه» در ایام محرم انتقاد کرده بود، گفت: اتفاقا من برخلاف خانم کوثری، موافق پخش هرساله این سریال هستم. اولا که ما تعداد زیادی شبکه تلویزیونی داریم که اگر یک یا دو شبکه این سریال را پخش کند مشکلی ایجاد نمی‌شود. مخاطب هم قدرت انتخاب دارد و می‌تواند شبکه‌های دیگر را ببیند. از سوی دیگر، مخاطب هر بار که با یک اثر هنری حالا چه فیلم و چه یک کتاب مواجه می شود زوایای جدیدی از آن اثر را کشف می‌کند. شما ممکن است بیست سال پیش یک رمان را خوانده باشی و حالا که آن را می‌خوانی با یک نگاه جدید و اطلاعات بیشتر آن را درک کنی و لذت ببری؛ چون نگاهت نسبت به بسیاری از پدیده‌ها و مفاهیم عوض شده است.

این بازیگر افزود: مختارنامه‌ای که شما امسال می‌بینید با مختارنامه 10 سال و پنج سال پیش زمین تا آسمان فرق دارد و امکان دارد برداشت‌ها متفاوت و حتی متضادی از آن داشته باشید. حتی برای خود من که بازیگر آن اثر هستم از لحاظ فنی آورده های جدیدی دارد، اثر هنری ثابت است، اما نگاه آدم‌ها متحول می‌شود. من بارها و بارها فیلم «محمد رسول‌الله» مصطفی عقاد را دیده‌ام اما اگر تلویزیون فردا آن را پخش کند باز هم آن را می‌بینم.

بعد از پخش بخش‌هایی از بازی شریفی‌نیا در «سریال کلاه پهلوی» وی گفت: دیروز سومین سالگرد درگذشت زنده‌یاد ضیاءالدین دری کار گردان این سریال و مجموعه «کیف انگلیسی» بود. به نظر من سریال «کلاه پهلوی» نسبت به «کیف انگلیسی» کمتر دیده شد و به نوعی به آن جفا شد در حالی‌که کار بسیار جذابی بود. امیدوارم شاهد بازپخش این سریال در ساعات پربیننده تلویزیون باشیم. مرحوم دری برایی این مجموعه زحمت زیادی کشید. ایشان نویسنده توانمندی بود و وقتی قلم به دست می‌گرفت گاهی تا سی‌چهل صفحه می‌نوشت.

سریال تاریخی مثل غذای نذری است

شریفی نیا درباره عناصر لازم برای موفقیت یک سریال تاریخی نیز عنوان کرد: شما نمی‌توانید در تولید یک سریال تاریخی کم بگذارید. من جای دیگر هم گفته‌ام که کارهای تاریخی با درونمایه مذهبی مثل غذای نذری است؛ کسی که می‌خواهد غذای نذری به مردم بدهد، از بهترین مواد اولیه استفاده می‌کند و برای همین هم هست که می‌گویند مزه غذای نذری چیز دیگری است. چون شما همه انرژی خودتان را می‌گذارید که با بهترین کیفت درست شود.

وی افزود: در سریال‌سازی هم ما باید تلاش کنیم که بهترین متن را داشته باشیم چون اساس یک اثر سینمایی و یا سریال موفق در درجه اول متن است. بعد از متن خوب، عوامل و ساختار و سایر جزئیات مطرح می‌شود.

بازیگر سریال مختارنامه گفت: وقتی شما برای یک شخصیت تاریخی از بازیگر درجه چندم بهره می‌گیرید معلوم است که کار برایتان اهمیتی ندارد و نباید توقع یک خروجی خوب هم داشته باشید. در فیلم «محمد رسول الله» حضور آنتونی کوئین در نقش حضرت حمزه عموی پیامبر یا ایرنه پاپاس در نقش هند جگرخوار کیفیت کار را بالا برد و مخاطبان بیشتری برای این فیلم به همراه داشت. بنابراین در کارهای تاریخی شما باید از بهترین بازیگران و عوامل استفاده کنی تا کار جذاب شود. مثل همان غذای نذری که یک کار اعتقادی است، این جا هم باید هر چیزی از بهترینش وجود داشته باشد.

شریفی‌نیا با اشاره به صحبت‌های چند شب پیش حسن میرباقری کارگردان سریال «یلدا» که گفته بود از این کار راضی نیست گفت: من سریال «یلدا» را اثر موفقی می‌دانم، البته پایان بندی آن را دوست نداشتم. به نظر من وقتی شخصیت پدر با بازی زنده‌یاد جلیلوند از فرزندانش می‌خواهد که آیین تعزیه را اجرا کنند، باید در نهایت شاهد یک تحول در فرزتدان او می‌بودیم.

وی افزود: من تعجب کردم که آقای میرباقری گفت کار در نیامده است، در حالی‌که «یلدا» یکی از سریال‌ها ماندگار در تلویزیون است و یکی از بهترین کارهایی است که من بازی کرده‌ام. خاطرم هست که آقای داوود میرباقری به من می‌گفت برای این نقش باید اسکار می‌گرفتی.

«ولید» کامل ترین نقشی است که بازی کردم

شریفی‌نیا در پاسخ به مجری برنامه درباره بهترین نقشی که در طول این سال‌ها داشته است گفت: نقش ولید بن عقبه در سریال امام علی (ع) کامل‌ترین نقشی است که من بازی کردم. شاید اگر بعد از این نقش کار دیگری را بازی نمی‌کردم برای کارنامه من کافی بود.

بازیگر سریال امام علی (ع) افزود: همه لحظه‌های زندگی یک شخصیت منفی در این شخصیت بود. یعنی من سخنوری، جاه طلبی، خوشگذرانی و بی بند و باری، عاشق شدن، سنگدلی، جنایت و.... را بازی کردم. رگه های از این شخصیت تا حدی در متوکل عباسی فیلم «مسافر ری» هم وجود داشت و آن را هم خیلی دوست داشتم.

وی اظهار کرد: در سریال مختارنامه، آقای میرباقری در ابتدا برای نقش «عبدالله بن زبیر» صحبت‌هایی با من داشتند، اما چون من درگیر پروژه کلاه پهلوی بودم، نقش کوتاه‌تری را به عهده گرفتم که محمد حنفیه فرزند امام علی (ع) بود. همان نقش کوتاه هم سختی‌های خاص خودش را داشت و گاهی تا 6 ساعت زیر گریم بودم. البته آقای کیانیان هم نقش عبدالله بن زبیر را استادانه بازی کردند.

این بازیگر سینما و تلویزیون در پایان گفت: هر شخصیت دایره‌ای دارد که شما به عنوان بازیگر باید وارد آن دایره بشوید و به تدریج خودت را به آن نزدیک کنید. من در همه کارهای تاریخی، علاوه بر تحقیقاتی که کارگردان و نویسنده داشته‌اند به صورت شخصی هم تحقیقات گسترده‌ای انجام می‌دهم تا بتوانم خودم را به آن شخصیت نزدیک کنم در این سال‌ها بارها کتاب‌هایی مثل تاریخ ابن اثیر، تاریخ طبری و تاریخ ویل دورانت را خواندم.

برنامه تلویزیونی «سریالیست» به تهیه‌کنندگی محمد باریکانی و مجتبی فرجی و با اجرای پدرام کریمی کاری است از گروه تاریخ، فرهنگ و هنر شبکه یک که در دهه نخست محرم هر شب ساعت 19:30 روی آنتن شبکه یک سیما می‌رود.