شیرین‌پردازی ادبی سیدالساجدین برای ماه رمضان
تهران - ایرنا - استاد حوزه در شرح دعای چهل و پنجم صحیفه سجادیه نوشت: این دعا، فوق یک شیرین‌پردازی ادبی است. زیرا کسب شرافتی که در این بخش از زمان نصیب امام سجاد (ع) شده و پیدایش آثار بسیار مهمی که در آن اتفاق افتاده، ماه رمضان را به عنوان رفیق و همدم آن حضرت قرار داده است.
امسال درحالی به ماه مبارک رمضان و میهمانی الهی وارد می‌شویم که ویروس کرونا همچنان مردم را خانه‌نشین کرده؛ با وجود سختی‌های ناشی از قرنطینه و طرح‌های مرتبط آن می‌توان با استفاده از فرصت قرنطینه، مقدمات ورود به ضیافت الهی را با دعاهای امام سجاد (ع) فراهم کنیم. سیدالساجدین در دعای چهل و دوم، پس از ختم قرآن به راز و نیاز به درگاه الهی پرداختند که فرازهایی از این دعا را به منظور بهره برداری بیشتر هنگام تلاوت آیات الهی در ماه مبارک ذکر کردیم.
اینک بخش‌هایی از دعای چهل و پنجم صحیفه را مرور می کنیم؛ دعایی که امام سجاد (ع) در وداع از ماه رمضان زمزمه کردند ولی به سفارش برخی بزرگان این دعا را قبل از پایان یافتن این ماه الهی با گوش جان می شنویم تا قدر این ماه را بیش از پیش دریابیم و طعم بندگی را بهتر بچشیم و در زمان تلاوت قرآن با حضور قلبی بیشتر کلام الهی را بنوشیم.
صحیفه سجادیه پس از قرآن و نهج البلاغه به عنوان مهم‌ترین میراث مکتوب شیعه به نام‌های خواهر قرآن و انجیل اهل بیت مشهور است. امام سجاد (ع) بسیاری از معارف دینی مانند خداشناسی، جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، فرشتگان، رسالت انبیا، جایگاه پیامبر (ص) و اهل بیت (ع)، گرامی داشت اعیاد، مسائل اجتماعی و اقتصادی و اشارات تاریخی را به زبان دعا مطرح کردند.
سیدالساجدین در دعاهای خود به نعمت‌های مختلف خدا اشاره کرده و درباره فضایل و رذایل اخلاقی، آداب دعا، تلاوت قرآن، ذکر، نماز و عبادت نکات فراوانی را بیان کرده اند و دعای بیستم صحیفه سجادیه به نام مکارم الاخلاق یکی از معروف‌ترین دعاهای آن حضرت است.
امام خمینی (ره) در وصیت نامه سیاسی الهی خود از صحیفه سجادیه به عنوان نمونه کامل قرآن صاعد یاد کرده و افزودند: صحیفه سجادیه از بزرگترین مناجات عرفانی در خلوتگاه انس است که دست ما کوتاه از نیل به برکات آن است؛ آن کتابی است الهی که از سرچشمه نور الله نشأت گرفته و طریقه سلوک اولیای بزرگ و اوصیای عظیم الشأن را به اصحاب خلوتگاه الهی می آموزد.
آیت الله حسن ممدوحی کرمانشاهی استاد حوزه در کتاب چهارجلدی شهود و شناخت به ترجمه و شرح صحیفه سجادیه پرداخته است و آیت الله عبدالله جوادی آملی مفسر قرآن کریم در مقدمه این کتاب از ممدوحی به صاحب علم صائب و عمل صالح یاد کرده است.
امام سجاد (ع) هنگام وداع با ماه مبارک رمضان اینگونه دعا کردند «سلام بر تو ای بهترین دوست در میان زمان ها و ای بهترین ماهی که در بین ساعت های عمرم گذشته است.»
ممدوحی نوشت: در این دعا، زمان مورد خطاب قرار گرفته درحالی که فهم و ادراک ندارد. با این حال چگونه امام سجاد (ع) آن را مورد خطاب قرار داده است؟ پاسخ این است که در کلمات حکیمانه بزرگان ادب، این معنا بسیار به چشم می خورد که گاه غیر ذوی العقول را مورد خطاب قرار داده و آن را از محسنات ادبی و بدیعی برشمرده اند. مانند این شعر که «ای کاش، جوانی به سوی ما بازمی گشت تا به او از ایام پیری شکایت می کردم!» و خواجه شیراز می گوید «ای صبا، نکهتی از خاک ره یار بیار، ببر اندوه دل و مژده دلدار بیار»
وی افزود: این موضوع به منظور تفنن در عبارت و برای جلب توجه بیشتر شنوندگان و نیز برای رهایی از یک نواختی در عبارت پردازی صورت می گیرد. البته این که امام سجاد (ع) ماه مبارک را بهترین دوست برشمرده، فوق یک شیرین پردازی ادبی است. زیرا کسب شرافتی که در این بخش از زمان نصیب او شده و پیدایش آثار بسیار مهمی که در آن اتفاق افتاده، ماه رمضان را به عنوان رفیق و همدم آن حضرت قرار داده است.
این استاد اخلاق ادامه داد: در آداب و سنت های اجتماعی نیز بسیاری از روزها را مبارک می دانند. زیرا آن زمان ها پدیده هایی را در نهاد خود محفوظ داشته اند که خاطره های بسیار مهمی را در یادها زنده می دارند که چه بسا منشا آثار قابل توجهی در آینده و آیندگان خواهد بود. مانند روزهای پیروزی و یا ایام تولد بسیار مبارک مذهبی یا روز تولد فرزند خانواده که نسبت به نهاد خانوادگی خاص خجسته است.
وی افزود: بنابر این یادآوری از ایام متبرک ماه رمضان خاطره ساز لذت های بسیار عظیمی است که در لحظه های جذبات الهی به هنگام مناجات و عبادت ها برای آن حضرت رخ داده و کام وحیانی معصوم (ع) را آن چنان شیرین ساخته که یاد آن خاطره برای آن امام معصوم لذت بخش است. زیرا لحظه های ناب عمر بلکه خلاصه تمام وجود انسانی و نقطه های اوج و فوران جوشش جان و سیر به فراسوی عوالم بلند ملکوتی است که نمونه ای از بهشت برین و یادکردی از خلود در عالم قدس و هم نفسی با فرشتگان است.
ممدوحی اضافه کرد: برداشته شدن حجاب های ظلمانی و نورانی و ورود به عالم فوق نور و سرور، قابل مقایسه با هیچ یک از لذت ها که در سیراب کردن عطش های مادی و طبیعی این جهان خلاصه می شود، نیست. بلکه لذت های دنیایی، کمترین و کوتاه ترین خوش گذرانی است.
وی ادامه داد: از این رو چه بسیار افرادی که به سادگی از لذت خور و خواب و شهوت می گذرند تا به ریاست دست یابند و چه بسیارند افرادی که از ریاست ها دست کشیده اند تا به وجاهت اجتماعی برسند و سرانجام گروهی از همه چیز می گذرند بلکه به کمترین ارتباط ملکوتی با عالم قدس برسند و امن و امان خود را فدای گوشه چشمی کنند که خرمن وجودی آنان را به آتش می کشد و به لذت های فوق ادارک عقل نائل می شوند.
این استاد حوزه از این شعر حافظ مدد گرفت که «دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند، و اندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند. بی خود از شعشعه پرتو ذاتم کردند، باده از جام تجلی صفاتم دادند. چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی، آن شب قدر که آن تازه براتم دادند. بعد از این روی من و آیینه حسن نگار، که در آن جا خبر از جلوه ذاتم دادند.»
*س_برچسب‌ها_س* *س_پرونده خبری_س*