صادرات نزولی خراسان جنوبی بر اثر تحولات و دگرگونی سیاسی افغانستان / لزوم بهره مندی از پتانسیل های مرزی استان با همت مسئولان اقتصادی

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از خاورستان، قرار گرفتن خراسان جنوبی در حاشیه شرقی کشور اگر چه این استان را از پایتخت دور کرده، اما داشتن 330 کیلومتر مرز مشترک بین این استان با کشور افغانستان، بر موقعیت ارتباطی این استان افزوده و آن را به شاهراه اتصال به بازارهای اقتصادی افغانستان تبدیل کرده است، که در این خصوص 4 بازارچه مرزی هم ایجاد شده است اما متاسفانه با توجه به شرایط، تنها بازارچه ماهیرود برای مراودات اقتصادی با افغانستان فعال است.

اما این موضوع از اهمیت موقعیت مرزی خراسان جنوبی کم نکرده؛ بطوری که بر اساس آمارها، 50 درصد صادرات کشور از نظر وزنی و 35 درصد صادرات از نظر ارزشی به افغانستان، از مرز خراسان جنوبی عبور می کند و همچنان این مرز به عنوان یک پیشران بزرگ در توسعه تجاری محسوب می شود.

اما علی رغم اهمیت این موقعیت مرزی، اخیرا نامه ای توسط سازمان توسعه تجارت ایران منتشر شده که بر اساس آن؛ خراسان جنوبی جزو 5 استانی است که کمترین تحقق اهداف صادراتی را داشته است.

در همین خصوص موضوع را مورد بررسی قرار دادیم تا ببینیم چگونه استانی که همیشه با افزایش صادرات و درآمدهای ارزی حاصل از آن مواجه بوده، امروز در ردیف استان هایی قرار گرفته که کمترین تحقق اهداف صادراتی را داشته اند؟

تحولات سیاسی افغانستان؛ عامل کاهش صادرات

سید حسن رحیمی زاده مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی در این خصوص در گفتگو با خبرنگار خاورستان، اظهارکرد: در سال 1398، میزان 440 میلیون دلار صادرات در خراسان جنوبی وجود داشت که در سال 1399 این رقم را به 840 میلیون دلار رساندیم و 103 درصد افزایش یافت. اما در سال 1400، میزان صادرات به 720 میلیون دلار رسید و نسبت به سال 1399 کاهش داشت.

وی افزود: متاسفانه با توجه به اوضاع افغانستان و تغییر سیاست ها، روند صادرات؛ نه تنها در خراسان جنوبی بلکه در سایر استان ها هم مثل گذشته نیست.

مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی با اشاره به اینکه تحولات افغانستان باعث کاهش صادرات نسبت به قبل شده است، گفت: امسال شاید اوضاع بدتر هم شود، چرا که در جریان تحولات افغانستان، اوضاع اقتصادی و سیستم های مالی و بانکی این کشور به هم ریخته و از طرف دیگر؛ بسیاری از تجار و سرمایه گذاران هم از این کشور مهاجرت کرده اند.

رحیمی زاده با اشاره به اجرای طرح مردمی سازی یارانه ها نیز اظهارکرد: با توجه به اینکه بخش عمده ای از صادرات، مربوط به مواد غذایی از جمله ماکارانی، شکر، شکلات، کیک و... بوده است، اکنون با آزادسازی قیمت ها، قطعا صادرات مواد غذایی کمتر هم خواهد شد و صادرات این اقلام چه در خراسان جنوبی، خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان و... مثل قبل نخواهد بود.

وی با تاکید بر موقعیت صادراتی خوب خراسان جنوبی و لزوم توسعه زیرساخت ها در این خصوص، گفت: البته با اوضاع فعلی افغانستان، نمی توان برای اهداف صادراتی امسال برنامه ای پیش بینی کرد.

کاهش وزنی و دلاری صادرات خراسان جنوبی در سال گذشته

مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی گفت: مجموع کالاهای صادراتی خروجی از طریق گمرکات استان در سال 1400، 723 میلیون و 907 هزار و 256 دلار کالا به وزن 2 میلیون و 133 هزار و 379 تن بوده است که نسبت به سال 1399، از نظر ارزش 14 درصد و به لحاظ وزن 40 درصد کاهش داشته است.

وی بیان کرد: از مجموع کالاهای خروجی صادراتی، 6 هزار و 746 فقره اظهارنامه صادراتی به ارزش 120 میلیون و 757 هزار و 105 دلار به وزن 916 هزار و 864 تن مربوط به صادرات قطعی از گمرکات بیرجند، ماهیرود و گمرک مستقر در بازارچه مرزی ماهیرود بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر تعداد اظهارنامه 17 درصد افزایش، ارزش 40 درصد و وزن 42 درصد کاهش را نشان می‌دهد.

رحیمی زاده افزود: عمده اقلام صادرات قطعی گمرکات استان در این مدت شامل صیفی‌جات، سیمان، هیدروکربن سبک، کاشی و سرامیک، گازوئیل، روغن سوخت تقطیری، خرما، هیدروکربن حاصل از بازیافت خاک‌های مستعمل رنگ‌بر، قیر و میلگرد بوده که عمده این اقلام به کشورهای افغانستان، عراق، پاکستان و ترکمنستان صادر شده است.

کاهش خروجی کالاهای صادراتی استان ها و کشورها از گمرگ ماهیرود

مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی عنوان کرد: تعداد پروانه ارائه شده در حوزه صادرات ماده 116 شامل کالاهای اظهار شده در سایر گمرکات کشور و خروجی از گمرک ماهیرود و گمرک مستقر در بازارچه‌های مرزی استان در این مدت 13 هزار و 986 فقره بوده است.

وی ارزش این پروانه‌های صادراتی را 603 میلیون و 150 هزار و 151 دلار به وزن بیش از یک میلیون و 216 هزار و 515 تن اعلام کرد و گفت: این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر تعداد پروانه 20 درصد، ارزش 6 درصد و وزن 37 درصد کاهش نشان می‌دهد.

رحیمی زاده گفت: همچنین سال گذشته سه هزار و 491 دستگاه کامیون به وزن 97 هزار و 991 تن شامل روغن صنعتی، شکر، فوفل، مرغ منجمد، آرد و سایر اقلام از کشورهای عراق، هند، اندونزی، ترکیه و فدراسیون روسیه از طریق گمرک ماهیرود به کشور افغانستان ترانزیت شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر تعداد کامیون 39 درصد و وزن 44 درصد کاهش داشته است.

صادرات خراسان جنوبی تحت تاثیر استقرار طالبان و تعطیلی های یکطرفه

الیاس جویبان معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صمت خراسان جنوبی نیز در گفتگو با خبرنگار خاورستان، در خصوص کاهش تحقق اهداف صادراتی خراسان جنوبی، اظهارکرد: خراسان جنوبی به کشورهای متعددی از جمله عراق، سوریه، ترکیه، کشوهای اروپایی و... دارد، اما 80 درصد صادرات استان به مقصد کشور افغانستان است.

وی با بیان اینکه اهداف صادراتی معمولا میزان ارزش صادراتی است که بر اساس میزان صادرات سال قبل تعیین و درصدی به آن اضافه می شود، گفت: بیشترین موضوعی که صادرات کالا از خراسان جنوبی را تحت تاثیر قرار داده است، تغییر سیاست های کشور افغانستان بعد از استقرار طالبان و تعطیلی های بی موقع و یکطرفه بازارچه ماهیرود از سمت افغانستان است.

معاون امور بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صمت خراسان جنوبی با اشاره به اینکه خراسان جنوبی؛ استانی در مسیر صادرات است، افزود: حدود 80 درصد صادرات از مرزهای خراسان جنوبی، مربوط به کالاهای تولیدی سایر استان ها است و اگر کاهش صادراتی هم اتفاق افتاده و تحقق اهداف صادرات کاهش یافته، تنها به معنی کاهش صادرات از خراسان جنوبی نیست، بلکه صادرات کالاهای سایر استان ها را هم شامل می شود، چرا که در خود استان عمده کالای صادراتی؛ سیمان، کاشی و مصالح ساختمانی است و صادرات محصولات استراتژیک هم از قبل ممنوع بوده است.

وی بیان کرد: گاهی در بررسی ها مشاهده می شود که کاهش ارزش صادراتی در حالی بوده که حجم صادرات همراه با افزایش هم بوده است. البته کاهش صادرات در کالاهای تولیدی خود استان وجود نداشته و بیشتر شاهد کاهش صادرات استان های دیگر هستیم.

جویبان یادآور شد: هم اکنون پیگیری رفع محدودیت ها از طریق وزارت امور خارجه در حال انجام است، اما بعد از استقرار طالبان خیلی از پروژه های عمرانی و ساخت و سازها تعطیل شده و بسیاری از تجار این کشور به دلیل نداشتن امنیت سرمایه گذاری، اقدام به مهاجرت کرده اند که این موضوع در صادرات استان ما هم تاثیرگذار بوده و نتوانسته ایم مثل سالهای گذشته، صادرات کالا را دنبال کنیم.

او ادامه داد: با استقرار دولت و ازسرگرفته شدن پروژه ها در افغانستان، پیش بینی می شود که این روند در سال جاری بهتر شود.

کاهش تحقق اهدف صادراتی خراسان جنوبی تبعات حاصل از دگرگونی سیاسی در افغانستان

علیرضا خامه زر رئیس کمیسیون مدیریت واردات و توسعه صادرات اتاق بازرگانی بیرجند نیز در گفتگو با خبرنگار خاورستان، اظهارکرد: دلیل اصلی کاهش تحقق اهداف صادراتی در خراسان جنوبی را می توان دگرگونی سیاسی در افغانستان و تبعات آن از جمله مهاجرات صاحبان سرمایه و تاجرانی که با ایران کار می کردند، بوده است.

وی افزود: متاسفانه هم اکنون کسانی بر افغانستان حاکم شده اند که هیچ چیزی از اقتصاد نمی فهمند و آنقدر بی منطق هستند که از نظر آنها اگر مردم گرسنگی هم بکشند، اشکالی ندارد و بر همین اساس هم جلوی صادرات یک مرز را به بهانه های واهی می گیرند.

تاثیر منفی بلاتکلیفی در به رسمیت شناختن طالبان بر تجارت و اقتصاد

رئیس کمیسیون مدیریت واردات و توسعه صادرات اتاق بازرگانی بیرجند با بیان اینکه ما هنوز نمی دانیم که قرار است طالبان به رسمیت شناخته شود یا نه و یا قرار است با او تفاهم نامه و ارتباط داشته باشیم یا خیر، گفت: این بلاتکلیفی ها در تجارت ما تاثیر بسیار منفی دارد و نمی توانیم قراردادهای بلندمدت ببندیم. بر همین اساس هم باید حوزه دیپلماسی فعال شود و با تعیین تکلیف این موضوع، نگذارد اقتصاد بخوابد.

سنگ اندازی موانع داخلی در مسیر صادرات به افغانستان

خامه زر با اشاره به اینکه علاوه بر تغییرات سیاسی افغانستان، در داخل کشور هم موانعی در مسیر صادرات قرار دارد، اظهارکرد: هر روز بخشنامه های متعددی در حوزه صادرات ایجاد می شود و علی رغم تاکید بر افزایش صادرات، اما شرایط طوری است که در واقع صادرات به ضرر کشور هم هست.

او با بیان اینکه تعهدات ارزی با سازو کاری که وجود دارد، خودش یکی از موانع صادرات در داخل کشور است، تصریح کرد: از طرف دیگر؛ در حالی که صندوق ضمانت صادرات باید محموله های صادراتی را تضمین کند، اما متاسفانه اصلا ریسک صادرات به افغانستان را تضمین نمی کند.

خامه زر بیان کرد: عدم ثبات نرخ ارز باعث عدم ثبات قیمت اقلام و کالاها هم شده که این موضوع باعث می شود تا برخی از تولیدکنندگان علی رغم داشتن قرارداد، اما محصول خود را تحویل ندهند. از طرف دیگر جهش قیمت ها در بازار خارجی اصلا توجیهی ندارد و قطعا در چنین شرایطی وقتی تاجر افغان نتواند از ما خرید کند، کشورهای دیگری مثل پاکستان، ترکیه، هند و... جای ما را پر خواهند کرد.

وی ادامه داد: در حالی که طی سالها؛ سه ملیارد دلار کالا به افغانستان فروخته ایم، اما متاسفانه همچنان هم ارتباط پولی درستی با این کشور همسایه نداریم.

رئیس کمیسیون مدیریت واردات و توسعه صادرات اتاق بازرگانی بیرجند گفت: در مورد مشتقات نفتی نیز که یکی از بیشترین محصولات صادراتی به افغانستان است، قوانین و استانداردهای سختی اجرا می شود که باعث برگشت محصول و افت صادرات می شود. از طرف دیگر در حالی که ایران تامین کننده عمده سوخت در بازار افغانستان بوده، اما امروز که روسیه با اروپا به چالش خورده و نمی تواند محصولش را بفروشد، قیمت سوخت را ارزان کرده و به افغانستان می فروشد. حتی همین موضوعی که تانکرهای سوخت از درب منطقه ویژه اقتصادی یا پایانه بار به بازارچه ماهیرود بروند هم صادرات این محصول را دچار چالش کرد.

وی تصریح کرد: در مجموع هم تحولات سیاسی افغانستان و هم برخی مشکلات داخلی باعث شده تا صادرات کالا از مرز خراسان جنوبی به افغانستان، با کاهش مواجه شود.

لزوم حفظ موقعیت مرزی خراسان جنوبی به عنوان پیشران توسعه تجاری 

بر اساس این گزارش؛ تغییر دولت و تحولات سیاسی بعدی در افغانستان به عنوان مهم ترین مقصد صادرات کالا از خراسان جنوبی، روابط تجاری و اقتصادی دو کشور را تحت تاثیر قرار داده و در نهایت هم کاهش صادرات از خراسان جنوبی و همچنین از سایر استان ها و کشورهایی که مرز خراسان جنوبی را به عنوان گمرک خروجی کالا به افغانستان انتخاب کرده اند، به دنبال داشته است که در این خصوص خواسته بخش خصوصی اقدام دستگاه دیپلماسی کشور و تعیین تکلیف در به رسمیت شناختن حکومت فعلی افغانستان است. از طرف دیگر رفع موانع داخلی و همچنین ضمانت صادرات کالا به افغانستان توسط صندوق ضمانت صادرات و... هم از خواسته ها و ضروریات در این مسیر است تا موقعیت مرزی این استان همچنان به عنوان یک پیشران توسعه تجاری حفظ شود.

انتهای پیام /