صنعت ساختمان، بازوی محرک اشتغالزایی
با بررسی گذشته، می‌توان مشاهده کرد در سال‌هایی که بازار مسکن با رکود روبه‌رو شده و ساخت‌وساز کاهش، بیکاری در کشور تشدید شده و تعداد بیکاران افزایش یافته است. بسیاری این صنعت را به‌عنوان مادر صنایع تلقی می‌کنند، زیرا در گذشته، علاوه بر وابستگی اقتصادی و گردش مالی، تعداد زیادی اشتغالزایی در این حوزه وجود داشته و فضای کاری بسیاری در این صنعت فراهم بوده است.
با بررسی گذشته، می‌توان مشاهده کرد در سال‌هایی که بازار مسکن با رکود روبه‌رو شده و ساخت‌وساز کاهش، بیکاری در کشور تشدید شده و تعداد بیکاران افزایش یافته است. بسیاری این صنعت را به‌عنوان مادر صنایع تلقی می‌کنند، زیرا در گذشته، علاوه بر وابستگی اقتصادی و گردش مالی، تعداد زیادی اشتغالزایی در این حوزه وجود داشته و فضای کاری بسیاری در این صنعت فراهم بوده است. از تامین‌کنندگان مواد اولیه ساختمانی تا مهندسان و مالکان املاک و مستغلات، هزاران فرصت شغلی در این صنعت وجود دارند که با سرمایه‌گذاری کم در هر یک از آنها می‌توان اشتغالزایی کرد. کارآفرینی در صنعت ساختمان می‌تواند به‌عنوان یک عامل مهم در توسعه و رشد این صنعت نقش بسزایی ایفا کند. کارآفرینان در صنعت ساختمان می‌توانند ایده‌های نوآورانه را به واقعیت تبدیل کنند و با بهره‌گیری از فرصت‌های بازار و تحلیل صحیح نیازهای جامعه، به ایجاد پروژه‌های موفق و ارزشمند در زمینه ساخت‌وساز بپردازند. صمت در این گزارش، به نقش صنعت ساختمان در رشد کارآفرینی پرداخته شده است.
مسکن در رتبه نخست اشتغالزایی
باتوجه به آمارهای منتشرشده توسط سازمان آمار و وزارت مسکن و شهرسازی، بخش مسکن در زمینه اشتغالزایی رتبه اول را دارا است. مشاغل ساختمانی، علاوه بر داشتن خصیصه‌هایی مانند قرارگیری در بخش انتهایی زنجیره تولید و ارتباط نزدیک با سایر بخش‌های اقتصادی، توان اشتغالزایی بالایی دارند و در حال حاضر رشد و توسعه فراوانی داشته‌اند که این تاثیرگذاری بر اقتصاد کشور به خروج از رکود کمک کرده است. به‌همین‌دلیل، جذب سرمایه در این حوزه به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر تولید ناخالص داخلی تاثیرگذار است. همچنین، به‌دلیل اشتغالزایی در حوزه مشاغل ساختمانی برای قشر ضعیف و متوسط جامعه، اشتغالزایی برای افراد با درآمد کمتر بیشتر می‌شود و به کاهش فقر نیز کمک قابل‌توجهی می‌کند. حتی در شرایط اقتصادی رکود، گسترش فعالیت در صنعت ساختمانی به بهبود وضعیت ناخالص داخلی کمک می‌کند و سهمی بین 4 تا 7 درصد از آن را تشکیل می‌دهد. علاوه بر این، کارآفرینان در صنعت ساختمان می‌توانند در زمینه توسعه و مدیریت پروژه‌های بزرگ و بین‌المللی فعالیت کنند. آنها می‌توانند با همکاری با متخصصان و تیم‌های متخصص، پروژه‌های بین‌المللی را از مراحل طراحی تا اجرا به‌پایان برسانند و در این راه برای خود و برای جامعه ارزش‌افزوده ایجاد کنند.
لزوم هماهنگی بین بخش دولتی و خصوصی
امیر حجتی‌نیک، کارشناس بازار مسکن به صمت گفت: مسائلی مانند ایجاد اشتغال برای بیش از یک میلیون نفر و نهضت ملی مسکن مورد بحث قرار می‌گیرند. در صورتی که بخش ساخت‌وساز مسکن فعال‌تر شود، تعداد زیادی از جوانان می‌توانند به کار بپردازند. فعال شدن بخش ساخت‌وساز منجر به فعال شدن بخش‌هایی مانند کارخانه‌های تولید سیمان، تامین مصالح ساختمانی طبیعی و تجهیزات داخلی می‌شود و در این بخش‌ها نیز شاهد ایجاد اشتغال گسترده خواهیم بود. وی با بیان اینکه ایجاد اشتغال نیاز به هماهنگی بین بخش دولتی و خصوصی دارد، گفت: با تامین زیرساخت‌ها و با استفاده از بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری، دولت می‌تواند اشتغال گسترده را در کشور ایجاد کند. برای ایجاد اشتغال، نیاز به خط اعتبار و ارائه تسهیلات وجود دارد. اکنون که دولت با مشکلات مالی روبه‌رو است، همه دستگاه‌ها باید با یکدیگر هماهنگ شوند و با شناسایی ظرفیت‌ها و امکانات کشور در راستای کارآفرینی حرکت کنند. بهترین راه برای ایجاد اشتغال پایدار، توجه به معیشت و اقتصاد کارفرمایان و کارگران است و با حل مسائل و نیازهای نیروی کار، برنامه‌ریزی صحیح برای اشتغال بلندمدت باید انجام گیرد.
اشتغالزایی برای اقشار کم‌درآمد
حجتی‌نیک خاطرنشان کرد: باتوجه به شاغل بودن قشر ضعیف و متوسط جامعه در صنعت ساختمانی، ایجاد اشتغال در این حوزه به کاهش فقر در اقشار کم‌درآمد کمک می‌کند. حتی در شرایط رکود اقتصادی، گسترش فعالیت در صنعت ساختمانی به بهبود وضعیت ناخالص داخلی کمک می‌کند. همچنین، یکی از زیرسیستم‌های حوزه اشتغال در کشور، مربوط به فضای کسب‌وکار است و تقسیم وظایف بین دستگاه‌ها انجام شده است. کارآفرینی به‌عنوان بخشی از صنعت ساختمانی محسوب می‌شود. پیشرفت فناوری در این روزها منجر به صنعتی شدن تمام بخش‌ها و به‌ویژه صنعت ساختمانی شده است. برای توسعه صنعت ساختمانی نیاز به استفاده از نوآوری‌های خلاقانه بوده و لازم است تا متخصصان این حوزه شناسایی و توانمندسازی شوند. باتوجه به اینکه بخش مسکن در تولید خود به نهاده‌های محلی وابسته است و به ارز خارجی و محصولات وارداتی بسیار کم نیاز دارد، در شرایط فعلی تحریم و احتمال ادامه آن، تقویت بازار ساخت‌وساز به‌عنوان یک ضرورت اساسی مطرح می‌شود. این تقویت از یک‌سو، به‌منظور ایجاد اشتغال و از سوی دیگر، برای افزایش تولید در سایر فعالیت‌های اقتصادی باید در اولویت قرار بگیرد.
این کارشناس در پایان گفت: متاسفانه در حال حاضر، بیشتر فارغ‌التحصیلان حوزه ساختمان‌سازی، عمران و حوزه‌های مرتبط، تنها به‌دنبال استخدام شدن خود هستند و اگر موفق به یافتن شغل شوند، اعتقاد دارند که رسالت خود را به‌پایان رسانده‌اند. این رفتار، با نادیده گرفتن ظرفیت بالای این صنعت و عدم‌بهره‌برداری از خلاقیت‌های خود، منجر به کاهش کیفیت ساخت‌وساز می‌شود. برای اینکه این افراد به‌عنوان کارآفرینان فکر کنند و به ایجاد فرصت‌های شغلی بپردازند، نیاز است که دولت از آنها حمایت کند.
ظرفیت کارآفرینی صنعت ساختمان
اکبر رحمتی، کارشناس مسکن با اشاره به ظرفیت صنعت ساختمان در کارآفرینی به صمت گفت: کارآفرینان در صنعت ساختمان می‌توانند در زمینه توسعه فناوری‌های جدید و پیشرفته در این صنعت فعالیت کنند. آنها می‌توانند با ارتقای روش‌ها و فرآیندهای ساختمانی، استفاده از سیستم‌های هوشمند و اینترنت اشیا، بهبود انرژی‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی مصرف منابع، به توسعه پایدار و سازگار با محیط‌زیست در صنعت ساختمان کمک کنند. کارآفرینی در صنعت ساختمان می‌تواند با ایجاد رقابت سالم، نوآوری، بهبود کیفیت و بهره‌وری در این صنعت، به توسعه و پیشرفت آن کمک کند.
رحمتی افزود: صنعت ساخت‌وساز یکی از حوزه‌های کاری محبوب جهانی است که بسیاری از افراد به آن توجه می‌کنند. با این حال، این صنعت ممکن است به دلایلی از قبیل عدم‌برنامه‌ریزی صحیح، نبود منابع مالی کافی و مناسب یا کمبود دانش و مهارت موردنیاز با شکست مواجه شود.
در صورت کاهش فعالیت‌های ساخت‌وساز به‌دلیل شرایط اقتصادی نامساعد، تعداد زیادی از افراد بیکار خواهند شد و در نتیجه، نرخ بیکاری افزایش خواهد یافت. تایید رتبه اول صنعت ساختمان و مسکن نشان می‌دهد که کارآفرینی و حمایت از این حوزه کاری به چه اندازه ضروری است. اگر افرادی که قصد ورود به صنعت ساختمان دارند و به‌عنوان صاحبان شرکت ساختمانی فعالیت می‌کنند، برنامه‌ریزی هدفمند و جامعی برای کسب‌وکار خود داشته و آگاه باشند که باید الزاماتی را رعایت کنند، بدون‌شک در مسیر موفقیت در زمینه کارآفرینی قرار خواهند گرفت.
اهمیت صنعت ساختمان در اقتصاد
این کارشناس مسکن با تاکید بر اهمیت این صنعت در اقتصاد گفت: باتوجه به اهمیت صنعت ساختمان، شناسایی فرصت‌های کارآفرینانه در این صنعت می‌تواند یک پیشرانه برای تامین نیازهای جامعه باشد و منجر به رشد و توسعه کشور شود. در عین حال، این فرصت‌ها می‌توانند روش‌های قدیمی و هزینه‌بر و کند را کهنه کنند و جایگزین روش‌های نوین و کارآمدتر در زمینه تولید شوند.
رحمتی ادامه داد: از لحاظ اقتصادی، حدود 40 درصد از گردش مالی مربوط به صنعت ساختمان است و از لحاظ اشتغال، میلیون‌ها نفر از اقشار مختلف جامعه در اشکال مختلف به‌عنوان فعالان در حوزه ساختمان‌سازی مشغول به کار هستند. این شغل‌ها شامل مهندسان، تکنسین‌های فنی، استادکاران، معماران تجربی، کارگران ماهر، کارکنان کارخانه‌های تولیدی و همچنین معادن مربوطه، پیمانکاران و شرکت‌های ساختمان‌سازی، ریل‌سازی، کارکنان ادارات و موسسات ذی‌ربط مانند وزارت راه و شهرسازی، بنیاد مسکن، شهرداری‌ها، کارکنان بنگاه‌های معاملات مسکن، فروشندگان لوازم و مصالح‌ساختمانی و... است. این شغل‌ها به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در محورهای مختلف در راستای پیشرفت صنعت ساختمان فعالیت می‌کنند.
این کارشناس تصریح کرد: با تحلیل آماری، مشاهده می‌شود که تعداد افرادی که در حوزه‌های مختلف صنعت ساختمان فعالیت می‌کنند و در ساخت‌وساز سازه‌های مسکونی، اداری، تجاری و صنعتی مشغول به کار هستند، بیش از 6 میلیون نفر تخمین زده می‌شود. با در نظر گرفتن اعضای خانواده آنها، تقریبا بیش از 20 میلیون نفر از جمعیت کشور از این صنعت برای تامین معاش خود استفاده می‌کنند. این نشان می‌دهد که این صنعت در حوزه‌های جمعیتی، تخصصی و اقتصادی بسیار حائزاهمیت است.
رحمتی ادامه داد: باید توجه داشت که اقتصادهای بزرگ مانند ژاپن، ایالات‌متحده، چین و آلمان، نتیجه پشتکار و کارآفرینی در این کشورها هستند. کارآفرینی به‌عنوان یک محرک اقتصادی در هر جامعه یقینا ضروری است و این افراد می‌توانند پیشگامان رشد و موفقیت‌های تجاری و اقتصادی باشند. بی‌تفاوتی نسبت به کارآفرینان، می‌تواند منجر به نابودی اقتصاد هر جامعه شود. با این حال، باید توجه داشت که کارآفرینان به‌تنهایی نمی‌توانند عامل ایجاد شغل و توسعه در صنعت ساختمان و به‌طورکلی در اقتصاد باشند؛ بلکه حمایت همه‌جانبه از سوی دولت و سازمان‌ها لازم است تا این اهداف را دستیابی کنند.
وی در خاتمه گفت: برای تسهیل رشد کارآفرینی در صنعت ساختمان، می‌توان اقداماتی مانند حذف قوانین محدودکننده و دست‌وپاگیر، ترویج فرهنگ آپارتمان‌نشینی به‌منظور بلندمرتبه‌سازی، ایجاد ثبات اقتصادی، تسهیل در تامین سرمایه از طریق بانک‌ها، شناسایی و توانمندسازی کارآفرینان در صنعت راه و ساختمان، به‌ویژه در کسب‌وکارهای دانش‌بنیان انجام داد. این اقدامات تنها بخشی از راهکارهایی هستند که می‌توانند به رشد کارآفرینی در صنعت ساختمان کمک کنند.
سخن پایانی
رشد چشمگیر صنایع ساختمان در کشورهای پیشرفته صنعتی نشان از نقش بزرگ کارآفرینی در ایجاد موقعیت‌های شغلی بسیار است. هر کارآفرین، یک فرد با ایده‌های خلاقانه است و قبل از اینکه به فکر سرمایه‌گذاری شخصی باشد، از بین بردن بیکاری و رشد اقتصاد کشور را رسالت خود می‌داند. به‌همین‌دلیل، کارآفرینی بخش مهمی از صنعت ساختمان و یک حرکت خودجوش از سوی بخشی از افراد جامعه است و در صورتی که موردحمایت قرار بگیرد، می‌تواند کشور را همگام با کشورهای صنعتی دنیا در مسیر رشد به‌حرکت درآورد. صنعت جذاب و در عین حال پر از چالش ساختمان‌سازی به‌منظور کارآفرینی و ایجاد اشتغال یکی از پررنگ‌ترین حوزه‌های کسب‌وکار است. به‌طوری‌که می‌توان آن را مادر صنایع بی‌شماری به‌حساب آورد، چراکه گردش مالی زیادی را به خود اختصاص می‌دهد. بنابراین، حمایت جدی و اساسی از این صنعت می‌تواند سفره‌های افراد جامعه را که نیازمند امرار معاش هستند، پر از برکت و میلیون‌ها نفر را در این حوزه کاری مشغول فعالیت کند، زیرا صنعت ساختمان‌سازی فضایی بسیار گسترده را در بر می‌گیرد.